Week 2 van de openbare hoorzittingen in de impeachment-procedure tegen Donald Trump begint dinsdag. Hier zijn 7 dingen die je moet weten over het proces.
Wat was er ook alweer aan de hand?
In een notendop: het lijkt erop dat president Donald Trump in een telefoongesprek op 25 juli 2019 met zijn Oekraïense ambtgenoot Volodymyr Zelensky om een politieke gunst vroeg. Hij wilde dat Zelensky onderzoek zou doen naar Hunter Biden, zoon van presidentskandidaat Joe Biden. Bidens zoon Hunter zat vanaf 2014 in het bestuur van het Oekraïense gasbedrijf Burisma. Daarnaast wilde hij dat Zelensky een onderzoek naar Crowdstrike zou starten. Crowdstrike is een cybersecuritybedrijf dat in 2016 voor de Democratische partij werkte. Er is een samenzweringstheorie dat Crowdstrike een server in Oekraïne heeft staan waarop emails van de Democratische partij zouden staan. Volgens die theorie zou niet Rusland, maar Oekraïne, zich gemengd hebben in de presidentsverkiezingen in 2016, in het nadeel van Donald Trump. De hele theorie wordt door experts afgedaan als absurd.
Vlak voor het telefoongesprek met Zelensky had Trump 400 miljoen aan militaire steun aan Oekraïne tegengehouden. Het bestaan van het telefoongesprek kwam naar buiten nadat een klokkenluider van de CIA die in het Witte Huis werkte zijn zorgen uitte in een klacht gericht aan de inspecteur-generaal van de Amerikaanse inlichtingengemeenschap.
Trumps tegenstanders zagen dit als een quid pro quo. Nancy Pelosi, de Democratische voorzitter van het Huis der Afgevaardigden, besloot daarom op 24 september een onderzoek naar mogelijke impeachment (in het Nederlands: afzetting) van de president. Daarvoor zijn verschillende betrokkenen de afgelopen maanden achter gesloten deuren gehoord door onderzoekscommissies van het Huis. Ook zijn tientallen documenten die betrekking hebben op het dossier gedagvaard. Het Witte Huis gaf in september vrijwillig een geredigeerd transcript van het gesprek vrij, maar besloot begin oktober dat het niet verder mee wilde werken aan het onderzoek.
Wat is een quid pro quo eigenlijk?
Het zijn de drie meest gesproken Latijnse woorden op Amerikaanse televisie, lijkt het. Letterlijk betekent het ‘iets voor iets’. In de context van het Trump-dossier gaat het erom dat Trump het geven van militaire steun afhankelijk maakte van het starten van de gewenste onderzoeken tegen Hunter Biden en Crowdstrike. Bovendien, zo bleek na de verschillende hoorzittingen van de afgelopen maanden, zou het Witte Huis ook een ontmoeting tussen Zelensky en Trump in het Witte Huis afhankelijk gemaakt hebben van de gunst die van Zelensky gevraagd werd. Een tweede quid pro quo, in feite.
De Democraten zijn ervan overtuigd dat er sprake is van een quid pro quo, oftewel omkoping, de Republikeinen over het algemeen niet. Die zien de impeachment-procedure als een politieke heksenjacht. De vraag of een quid pro quo bewezen kan worden zal centraal staan in de openbare hoorzittingen. Democraten hopen dat de getuigen voor het oog van miljoenen Amerikanen duidelijk zullen zeggen dat er van een quid pro quosprake is, oftewel: dat de president van Amerika het buitenlandbeleid misbruikte voor eigen belang (het in diskrediet brengen van een politieke tegenstander). Dat zal de Democraten genoeg ruimte geven om later voor impeachment te stemmen.
Hoe werkt impeachment?
Het impeachment-proces is vastgelegd in de Amerikaanse grondwet. Het geeft het Huis der Afgevaardigden het exclusieve recht een impeachment-proces tegen een openbaar ambtenaar, waaronder de president, te starten. Dat gebeurt door zogenaamde articles of impeachment op te stellen, waarover het Huis vervolgens stemt. In feite is dat een aanklacht, zoals een openbaar aanklager in een strafrechtelijk proces een aanklacht tegen een persoon indient. Het onderzoek dat sinds september gaande is, moet bewijs opleveren dat die aanklacht ondersteunt. Ook de openbare hoorzittingen die vanaf deze week plaatsvinden, zijn deel van dat onderzoek.
Nancy Pelosi zal als voorzitter van het Huis bepalen wanneer er precies over impeachment gestemd gaat worden. De stemming van eerder deze maand in het Huis ging niet over impeachment zelf, maar over het onderzoek en of dat in het openbaar gevoerd moest worden. De Republikeinen hadden daar herhaaldelijk om gevraagd. Ook bij de impeachments van Richard Nixon en Bill Clinton werd over het onderzoek gestemd, maar dat is verder geen grondwettelijke vereiste. Pelosi mag in principe zelf beslissen wanneer ze zo’n onderzoek instelt (en heeft dat in september ook gedaan). Wanneer het Huis precies gaat stemmen over de daadwerkelijke aanklacht, is nog niet bekend. Maar het is redelijk zeker dat zo’n stemming er zal komen, met het bewijs dat er nu al ligt. Voor het aannemen van de aanklacht en het verdere proces is slechts een simpele meerderheid in het Huis noodzakelijk, en omdat de Democraten er de meerderheid hebben, is de verwachting dat de aanklacht, de impeachment, er uiteindelijk wel zal komen.
Vervolgens moet de Senaat het proces gaan voeren. Afgevaardigden uit het Huis zijn dan de aanklagers, de senatoren de jury, en de voorzitter van het Hooggerechtshof overziet als rechter het proces.
Betekent dit dat Trump afgezet gaat worden?
Om tot veroordeling van de in de aanklacht opgelegde overtredingen over te gaan, moeten er 67 senatoren voor stemmen. De president zou dan uit zijn ambt gezet worden. De Democraten hebben slechts 45 senatoren (plus twee onafhankelijken die doorgaans met de Democraten mee stemmen), dus ze zouden nog 20 Republikeinse senatoren met zich mee moeten zien te krijgen. Die kans lijkt klein.
Wie zijn de hoofdpersonen in het dossier?
In de openbare hoorzittingen zullen veel verschillende namen voorbij komen. Verschillende politici uit het Huis en de Senaat spelen een hoofdrol, naast verschillende ambtenaren vanuit het Witte Huis en het ministerie voor buitenlandse zaken.
- Donald Trump: De 45e president van de Verenigde Staten, Republikein.
- Volodymyr Zelensky: De president van Oekraïne, in mei 2019 verkozen.
- Nancy Pelosi: Voorzitter van het Huis der Afgevaardigden, Democraat. Bepaalt of en wanneer er wordt overgegaan tot stemming over impeachment.
- Adam Schiff: Afgevaardigde uit de staat Californië, voorzitter van de commissie voor inlichtingendiensten. Daarmee leidt hij het impeachment-onderzoek sinds Pelosi het in september aankondigde. Democraat.
- Rudy Giuliani: De persoonlijke advocaat van de president, die door hem als tussenpersoon voor verschillende betrekkingen in Oekraïne werd ingezet.
Ambtenaren:
- Marie Yovanovitch: Voormalig Amerikaans ambassadeur in Oekraïne. Werd in mei 2019 plotseling uit haar ambt gezet, naar eigen zeggen omdat ze tegen het Oekraïne-beleid van Trump en Giuliani was. In haar openbare hoorzitting waarschuwde ze ervoor dat haar ontslag aan ‘duistere krachten’ laat zien dat het niet veel moeite vergt Amerikaanse topdiplomaten en daarmee het Amerikaanse buitenlandbeleid te ondermijnen.
- Kurt Volker: Speciaal gezant van de Amerikaanse regering voor Oekraïne, van 2017 tot oktober 2019. Hij nam ontslag toen het impeachment-onderzoek begon. Volker bracht Giuliani in contact met Yermak, en uit openbaar gemaakte smsjes zou hij samen met Gordon Sondland geprobeerd hebben een publieke verklaring van Oekraïne te krijgen dat ze Hunter Biden gingen onderzoeken. Volker wordt alom geprezen als toegewijd diplomaat met een uitstekende staat van dienst.
- Gordon Sondland: Amerikaans ambassadeur voor de EU, die veel samenwerkte met Volker en William Taylor. Hij ontkende in eerste instantie dat er sprake was van een quid pro quo, maar kwam daar later op terug. Sondland was donor van de Trump-campagne en had voor zijn aanstelling in de EU geen politieke ervaring.
- William Taylor: Waarnemend ambassadeur in Oekraïne. In die hoedanigheid had hij contact met de verschillende partijen die betrokken zijn bij de vermeende quid pro quo. De Democraten hopen dat zijn status als ervaren en onpartijdige ambtenaar (hij werkte zowel onder Republikeinse als Democratische regeringen) extra geloofwaardigheid aan de gang van zaken zal geven.
- George Kent: De hoogste ambtenaar binnen het ministerie voor buitenlandse zaken rondom het Oekraïne-beleid en expert op de historische relatie tussen dat land en de VS. In een gesloten hoorzitting heeft Kent gezegd dat hij anderen waarschuwde voor het Oekraïne-beleid van Trump, en dat hij bang was dat hij langzaam uit de situatie werd weggehouden om plaats te maken voor Giuliani. Democraten hopen dat Kent, net als Taylor, geloofwaardigheid geeft aan de vermeende quid pro quo. Republikeinen ondervroegen Kent ondertussen over hoe hij Joe Biden als vice-president waarschuwde voor het werk van Hunter Biden in Oekraïne. Kent heeft niet zozeer gezegd dat Hunter iets fout deed, maar dat er de schijn van belangenverstrengeling zou kunnen ontstaan.
- Alexander Vindman: De Oekraïne-expert in de National Security Council (NSC), de afdeling in het Witte Huis die de president adviseert inzake buitenlandbeleid en nationale veiligheid. Vindman luisterde mee naar het telefoongesprek met Zelensky van 25 juli, en uitte na afloop zijn zorgen aan de advocaat van de NSC.
- Jennifer Williams: een beleidsmedewerker op het gebied van buitenlandbeleid voor vice-president Mike Pence. Luisterde in die hoedanigheid mee naar het telefoongesprek van 25 juli.
- Tim Morrison: een medewerker van de NSC die meeluisterde naar het telefoongesprek van 25 juli. In een gesloten hoorzitting heeft hij aangegeven dat hij geen kwaad zag in de uitspraken van Trump in dat gesprek. De Republikeinse leden van de inlichtingencommissie hebben hem daarom als getuige opgeroepen voor de openbare hoorzittingen.
- Laura Cooper: Een plaatsvervangend onderminister voor defensie, die in de gesloten hoorzittingen zei dat Oekraïne pas in augustus vroegen naar het uitblijven van de militaire steun. Dit is een centraal punt van de Republikeinen over waarom er geen quid pro quo was: hoe konden de Oekraïners weten dat ze de onderzoeken naar Hunter Biden en Crowdstrike moesten doen in ruil voor militaire steun, als ze op 25 juli nog helemaal niet wisten dat die militaire steun was bevroren.
- Fiona Hill: voormalig Rusland-expert in de NSC, die zich zorgen maakte om wat Rudy Giuliani in Oekraïne aan het doen was. Die zorgen deelde ze met de voormalige nationale veiligheidsadviseur John Bolton, die gezegd zou hebben dat Giuliani een ‘handgranaat was die af zou gaan’.
- David Holmes: Een medewerker van William Taylor die een telefoongesprek tussen ambassadeur Sondland en de president van 26 juli hoorde, waarin Trump bijzondere interesse in een onderzoek naar Hunter Biden zou hebben getoond.
Oekraïense actoren:
- Andriy Yermak: Rechterhand van Zelensky, en de voornaamste contactpersoon van Giuliani.
- Lev Parnas en Igor Fruman: Twee Oekraïnse zakenlui die in Florida woonden waar Giuliani contact mee had, omtrent het gewenste onderzoek naar Hunter Biden. Parnas en Fruman werden in oktober opgepakt omdat ze Amerikaanse campagnefinancieringswetten zouden hebben geschonden.
Belangrijke spelers in het Huis der Afgevaardigden:
- Jerrold Nadler: Voorzitter van de commissie voor juridische zaken in het Huis, zou verantwoordelijk zijn voor het opstellen van de benodigde documenten voor impeachment, Democraat.
- Kevin McCarthy: Leider van de Republikeinen in het Huis, moet ervoor zorgen dat er geen of zo min mogelijk Republikeinen voor impeachment stemmen.
Belangrijke spelers in de Senaat:
- Mitch McConnell: Als Senaatsleider en leider van de Republikeinen heeft hij een flinke vinger in de pap als het aankomt op het beschermen van de president, wat hij gezegd heeft te willen doen. Tegelijkertijd moet hij ervoor zorgen dat Republikeinse senatoren die in 2020 een herverkiezing nastreven bij hun achterban voldoende kunnen aantonen dat de impeachment-procedure serieus wordt genomen.
- Susan Collins: Republikeins senator uit Maine, die voor een lastige herverkiezing staat. Wordt gezien als mogelijke swing vote door de Democraten.
- Lisa Murkowski en Rob Porter: Republikeinse senatoren die gezien worden als mogelijke swing vote.
- Mitt Romney: Voormalig presidentskandidaat en nu Republikains senator namens Utah, heeft gezegd dat hij zich voor kan stellen Trump af te willen zetten vanwege het Oekraïne-dossier.
- Kyrsten Sinema en Joe Manchin III: Conservatieve Democratische senatoren die door de Republikeinen gezien worden als mogelijke swing votes.
Heeft dit onderzoek iets te maken met het onderzoek van Robert Mueller?
Nee. Maar de kans is groot dat Republikeinse commissieleden tijdens de openbare hoorzittingen wel parallellen zullen trekken met het Mueller-onderzoek, dat uiteindelijk niet keihard vaststelde dat Trump iets verkeerds had gedaan. Elk verband dat tussen de twee dossiers gelegd wordt, moet echter eerder als afleidingsmanoeuvre gezien worden: de twee dossiers staan volledig los van elkaar.
En Hunter Biden dan, wat heeft hij gedaan?
De verdenkingen tegen Hunter Biden worden grotendeels als samenzweringstheorie gezien, al bestaat er in de Amerikaanse media een vrij brede consensus dat het niet zo handig van hem was in Oekraïne te gaan werken terwijl zijn vader vice-president was – en hij heeft dat zelf ook toegegeven.
Impeachment-procedure tegen Donald Trump
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier