Op de (voorlopig) laatste dag van de openbare hoorzittingen in het impeachment-onderzoek lieten de twee getuigen er geen twijfel over bestaan: onderzoek naar Burisma was codetaal voor onderzoek naar Joe en Hunter Biden. En iedereen wist het.
De afgelopen dagen probeerden de Republikeinse commissieleden van de inlichtingencommissie van het Huis der Afgevaardigden het aannemelijk te maken dat er een tweede buitenlandse macht was die zich met de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016 had bemoeid. Oekraïense actoren zouden de server van de Democratische partij in 2016 gehackt hebben, niet Russische. Keer op keer stelden Republikeinen aan getuigen in de openbare hoorzittingen in het impeachment-onderzoek de vraag of het niet logisch was dat president Donald Trump wantrouwend was ten opzichte van Oekraïne.
Voor hen had een van donderdags getuigen, Fiona Hill -voormalig senior directeur voor Europa en Rusland van de nationale veiligheidsraad- een belangrijke boodschap. ‘Op basis van vragen en verklaringen die ik heb gehoord, lijkt het erop dat sommigen van jullie in deze commissie geloven dat Rusland en z’n veiligheidsdiensten geen campagne voerden tegen ons land – en dat misschien, voor wat voor reden dan ook, Oekraïne dat heeft gedaan. Dit is een fictieve verhaallijn die door de Russische veiligheidsdiensten zelf bedacht en gepropageerd is. Ik vraag u deze politiek gedreven valsheden die overduidelijk Russische belangen behartigen niet te promoten’, zei Hill in haar openingsverklaring.
Daarmee sprak ze niet alleen de Republikeinse afgevaardigden resoluut tegen, maar ook haar voormalige werkgever: de president. Die heeft de afgelopen jaren immers keer op keer gezegd dat Russische inmengingen een hoax was. Hill was een van zijn adviseurs, en werd door Trump zelf aangesteld. Dus toen ze zei dat ‘ze weigert onderdeel te zijn van een poging een alternatieve verhaallijn waar de Oekraïense overheid een Amerikaanse tegenstander is te legitimiseren’, was dat een duidelijke stap die ze weg zette van de president.
Ik weiger onderdeel te zijn van een poging een alternatieve verhaallijn waar de Oekraïense overheid een Amerikaanse tegenstander is te legitimiseren.
Desondanks maakte Hill er een punt van aan te geven dat ze onpartijdig is. Ze gaf aan zich niet als ‘Never Trumper’ te zien, maar als expert op het gebied van Rusland er juist had voor gekozen een positie in Trumps nationale veiligheidsraad aan te nemen (Hill werkte eerder bij de denktank Brookings Institution). En in die positie, net als die van andere ambtenaren en diplomaten, is onpartijdigheid een must, ‘omdat het anders kans geeft aan onze tegenstanders misbruik van ons te maken.’
Het gebruikelijke diplomatieke proces
Fiona Hill was een van de laatste getuigen van het onderzoek deze week, en had daarom de unieke gelegenheid dingen die in eerdere hoorzittingen over haar gezegd werden recht te zetten. Zo wilde ze af van het idee dat ze luitenant-kolonel Alexander Vindland, die voor haar werkte, geen goede werknemer vond. Hij was een uitstekende expert op het gebied van Oekraïne en Rusland. Ze had slechts twijfels geuit of Vindman het politieke spel in Washington DC kon en wilde spelen in een hogere functie. ‘Dat is nu eenmaal niet voor iedereen weggelegd’, concludeerde ze donderdag.
En Hill reageerde uitgebreid op hoe ambassadeur bij de EU Gordon Sondland de afgelopen maanden gehandeld heeft in Oekraïne. Sondman getuigde woensdag dat hij volgens alle normale kanalen handelde. Van een ‘irregulier diplomatiekanaal’, zoals waarnemend ambassadeur in Oekraïne William Taylor het vorige week noemde, was volgens Sondland geen sprake. Ook speciaal gezant in Oekraïne zei deze week dat hij onderdeel was van ‘reguliere’ diplomatie.
Maar Hill gaf aan dat er wel degelijk sprake was van ongewone toestanden. ‘Ik was kwaad op hem (Sondland, nvdr.) omdat hij niet met ons coordineerde. Maar toen ik naar zijn hoorzitting luisterde, realiseerde ik me dat hij gelijk had. Hij coordineerde niet met ons, omdat hij niet met hetzelfde bezig was als wij. … Hij zei tegen mij: “Ik overleg met de president. Ik overleg met stafchef Mulvaney. Ik overleg met minister voor buitenlandse zaken Pompeo, en ik heb gepraat met veiligheidsadviseur Bolton. Met wie moet ik nog meer overleggen?” Het punt is dat we een robuust interagency proces hebben dat zich met Oekraïne bezighoudt.’
Hill doelt met interagency op de kern van hoe het Amerikaanse buitenlandbeleid gemaakt wordt. Verschillende departmenten, zoals het ministerie voor buitenlandse zaken, voor defensie, voor financiën, en het leger, verenigen zich in werkgroepen rondom bepaalde geografische gebieden en landen (en soms ook op onderwerpen als klimaatverandering en immigratie). In die werkgroepen zitten experts op die gebieden, die vaak al jaren of decennia met dat onderwerp bezig zijn. De werkgroepen worden voorgezeten door politiek benoemde directeuren van de nationale veiligheidsraad. Fiona Hill was zo’n directeur. In die werkgroepen wordt gedebatteerd over het beleid en uiteindelijk een besluit genomen, en dat wordt aan de president voorgelegd.
Maar de huidige president lijkt niet op die manier te werken. Hill realiseerde zich dat deze week, toen er in de hoorzitting met Sondland emails van hem aan onder andere Mulvaney en Pompeo getoond werden. ‘Wie werd er geadresseerd in deze emails? Dat waren wel mensen die moesten weten wat er speelde, daar had hij gelijk in. Maar hij was betrokken in een binnenlandse politieke boodschap. Terwijl wij (Hill, Taylor, George Kent, en andere Oekraïne-experts, nvdr.) bezig waren met nationale veiligheids- en buitenlandbeleid. Die twee zaken waren uiteengelopen.’
Burisma = Bidens
Met andere woorden: er was wel degelijk sprake van een ‘irregulier kanaal’. De vraag is of dat kanaal zich nog altijd met algemeen belang van de Verenigde Staten bezighield, of niet. Zowel Sondland als Volker getuigden deze week dat zij zo aandrongen op een verklaring van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky over een onderzoek naar gasbedrijf Burisma (dat een geschiedenis van corrupte praktijken kent) in ruil voor een ontmoeting met Trump in het Witte Huis, omdat ze niet het verband hadden gelegd tussen Burisma en Biden. Hunter Biden, zoon van voormalig vice-president Joe Biden, zat in het bestuur van Burisma en onder andere Trump en zijn advocaat Rudy Giuliani geloven dat Joe Biden in 2015 aandrong op het vertrek van de corrupte openbaar aanklager Viktor Shokin om zijn zoon Hunter te beschermen. Dat is een theorie die al heel vaak ontkracht is, maar het vormt de kern van wat Trump van Zelensky wilde.
Gordon Sondland was betrokken in een binnenlandse politieke boodschap. Terwijl wij bezig waren met nationale veiligheids- en buitenlandbeleid.
Volker en Sondland zeiden dus niet te beseffen dat onderzoek naar Burisma codetaal was voor onderzoek naar de Bidens. Dat is ongeloofwaardig, getuigde zowel Hill als politiek adviseur op de ambassade in Oekraïne David Holmes vandaag. Toen de advocaat van de Democraten, Daniel Goldman, beide getuigen vroeg: ‘Was het duidelijk voor u dat toen president Trump, Rudy Giuliani of iemand anders vroeg om een onderzoek naar Burisma, de reden dat ze dat onderzoek wilden onderzoek naar de Bidens was?’ Hill antwoordde: ‘Het was me zeer duidelijk dat dat was wat Rudy Giuliani wilde ja.’ Holmes antwoordde. En toen Goldman vroeg: ‘Denkt u dat iedereen die betrokken was bij Oekraïne in de zomer en het voorjaar dat ook zo begrepen?’ zei Holmes ‘ja’.
Dat is belangrijk, want het lijkt een van de strategieën van de Republikeinen te worden om te doen alsof onderzoek naar Burisma afdwingen in ruil voor een ontmoeting in het Witte Huis de normaalste zaak van de wereld was. In het Amerikaanse buitenlandbeleid worden wel vaker condities gesteld aan financiële of andersoortige steun. Maar het doel van die condities is dan altijd in het Amerikaanse (veiligheids-)belang. Met de onomwonden vaststelling van Hill en Holmes dat Burisma codetaal was en is voor Joe Biden, een politieke rivaal van Trump, verandert dat Amerikaanse belang in een persoonlijk gewin. En dat betekent dat Trump zijn ambt misbruikt heeft.
Hoe nu verder?
Het is onduidelijk of de openbare hoorzittingen met de getuigenissen van Hill en Holmes zijn afgerond. Volgende week zal er in ieder geval weinig gebeuren, want het Congres is met reces vanwege Thanksgiving.
Maar ook daarna is het nog maar de vraag of er nog getuigen worden opgeroepen. De belangrijkste getuigen, met directe kennis van zaken, bijvoorbeeld Mick Mulvaney -Trumps stafchef- of Mike Pompeo -buitenlandminister- hebben dagvaardigden van de commissie genegeerd. Dat mag niet, maar het Congres staat daar vrij tandeloos tegenover. Het kan ze aanklagen, maar dat kan zo lang duren dat het proces tot na de verkiezingen van 2020 vertraagd wordt. John Bolton, de nationaal veiligheidsadviseur die zich volgens Hill kwaad maakte om wat hij als ‘drugdeal’ karakteriseerde en niets van Giuliani’s activiteiten in Oekraïne wilde weten, en die dus een zeer belastende getuigenis zou kunnen afleggen, dreigde een dagvaarding eindeloos aan te vechten in de rechtbank.
Maar de Democraten in de commissie zouden ook nu al kunnen beslissen dat ze genoeg bewijs hebben om aan impeachment te beginnen. In dat geval geven ze het stokje over aan de juridische commissie van het Huis, dat verschillende aanklachten zal formuleren. Die worden vervolgens aan het gehele Huis voorgelegd, waar de Democraten een meerderheid hebben. Aangezien Huis-voorzitter Nancy Pelosi al aan het begin van de hoorzittingen aangaf dat ze bewijs voor impeachment had gehoord, is het zeer aannemelijk dat de aanklachten worden aangenomen. Of dat nog dit jaar gaat gebeuren, is de vraag.
Wel werd donderdag duidelijk dat de Senaat niet van plan is zo’n impeachment-aanklacht direct van de hand te doen. Daarvoor hebben ze net een meerderheid, maar ook het Witte Huis heeft aangegeven dat het belangrijk is dat de Senaat een impeachment serieus behandelt. In het nieuwe jaar zal het proces dus voortgezet worden, maar dan in een kamer van het Congres waar de Republikeinen de meerderheid hebben.
Impeachment-procedure tegen Donald Trump
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
