Impeachment-onderzoek: ‘Ik trok scherpe lijn tussen onderzoek naar Burisma en de Bidens’

Op de derde dag van de openbare impeachment-hoorzittingen gooiden Republikeinen het over een andere boeg en gaf voormalig speciaal gezant Kurt Volker aan dat hij met de wijsheid van nu anders gehandeld zou hebben. ‘Achteraf gezien had ik het verband tussen Burisma en de Bidens moeten zien. Dan zou ik bezwaar hebben gehad.’

Twee medewerkers van de nationale veiligheidsraad, onderdeel van het Witte Huis, en een beleidsmedewerker van vice-president Mike Pence, getuigden dinsdag in de openbare hoorzittingen van het impeachment-proces tegen president Donald Trump. In de ochtend spraken luitenant-kolonel Alexander Vindman en Jennifer Williams. Vindman is de Oekraïne-expert van de nationale veiligheidsraad en luisterde mee in het telefoongesprek tussen Trump en de Oekraïense president Volodymyr Zelensky van 25 juli, dat de kern vormt van de impeachment-procedure. Williams is beleidsmedewerker op het gebied van Rusland en Oost-Europa voor Pence en luisterde ook mee.

Vorige week was het voornaamste bezwaar van de Republikeinse leden van de inlichtingencommissie, dat de hoorzittingen voert, dat de getuigen alleen als indirecte bron konden dienen, omdat geen van hen (George Kent, William Taylor en Marie Yovanovitch) daadwerkelijk had meegeluisterd naar het gesprek. Dat argument was met Vindman en Williams niet te maken.

Betrouwbaarheid in twijfel trekken

In plaats daarvan werd er openlijk getwijfeld aan de loyaliteit van Vindman, die in de voormalige Sovjet-Unie werd geboren en op driejarige leeftijd naar de VS emigreerde. De advocaat van de Republikeinen, Steve Castor, ging in op het feit dat een Oekraïense topambtenaar, Oleksandr Danylyuk, Vindman tot drie maal toe de baan van Oekraïens defensieminister had aangeboden. Vindman gaf aan dat hij het aanbod afsloeg, niet serieus nam en bij zijn leidinggevenden had gemeld. Danylyuk liet later op de dag ook weten dat het aanbod ‘een grap’ was, maar volgens Amerikaanse media is het duidelijk waarom Castor er zo op hamerde: om de loyaliteit aan Amerika van Vindman in twijfel te trekken en het idee te planten dat hij ‘geen echte Amerikaan’ is.

Vindman says Ukrainian officials offered him defense minister positionhttps://www.youtube.com/1.0video480

Kort daarop probeerde de Republikein Michael Turner Vindman zwart te maken door de rol van die laatste in het Witte Huis te minimaliseren. Oorspronkelijk had Vindman gezegd de president direct bij te staan als expert, maar later gaf hij aan dat hij vooral de nationale veiligheidsadviseur (op dat moment John Bolton) bijstaat, en dat hij met de president minder direct contact heeft. Volgens Turner betekende die ommezwaai dat Vindman probeert te doen alsof hij meer waard is dan hij daadwerkelijk is.

En Devin Nunes, de hoogstgeplaatste Republikein in de commissie, drong erop aan dat Vindman aangaf met wie hij over het telefoongesprek van 25 juli gesproken had buiten het Witte Huis. Dat waren George Kent, de Oekraïne-expert van het ministerie voor Buitenlandse Zaken die vorige week getuigde, en een lid van de Amerikaanse inlichtingengemeenschap. Nunes wilde dat Vindman de naam van die persoon zou noemen, maar voorzitter Adam Schiff (een Democraat) greep in: de vraag van Nunes leek erop de identiteit van de klokkenluider die het telefoongesprek van 25 juli oorspronkelijk aankaartte openbaar te willen maken. Vindman zegt niet wie te weten wie de klokkenluider is, maar het is algemeen bekend dat het een CIA-medewerker is die in het Witte Huis werkt. Als Vindman aangeeft met wie uit de inlichtingengemeenschap hij gesproken heeft, zal dat tot heel veel speculatie leiden over de persoon in kwestie. Vindman, en Schiff, wilden dat koste wat kost voorkomen. Vindman antwoordde uiteindelijk ook niet op de vraag.

Maar het doel van Nunes was mogelijk toch bereikt: de afgelopen weken hebben de Republikeinen succesvol een verhaallijn gecreëerd waarbij de klokkenluider als onbetrouwbaar en een landverrader wordt afgeschilderd. Nunes heeft nu Vindman, die slechts getuige was van het gesprek, aan die klokkenluider verbonden. Daarmee wordt ook Vindman minder betrouwbaar in de ogen van Trump-aanhangers en mensen die hun twijfels hebben bij het hele proces.

Tim Morrison

In de middag was het de beurt aan Tim Morrison en Kurt Volker, die beide waren opgeroepen als getuigen door de Republikeinse commissieleden. Morrison was van augustus tot en met oktober van dit jaar de senior-adviseur op het gebied van Rusland en Europa in de nationale veiligheidsraad, en in die hoedanigheid de directe leidinggevende van Vindman. Eerder op de dag hadden de Republikeinen in hun pogingen om Vindman in twijfel te trekken een opmerking van Morrison uit zijn gesloten hoorzitting gebruikt, waar Morrison gezegd had dat hij gehoord had Vindman wel eens geheime informatie zou kunnen lekken en dat hij een oogje op Vindman zou houden. Maar daarnaar gevraagd antwoordde Morrison dat hij nooit bedoeld had dat zijn woorden gebruikt zouden worden om Vindmans karakter of integriteit in twijfel te trekken.

Achteraf gezien

Kurt Volker, die tot vorige maand speciaal gezant in Oekraïne was, kwam uit de getuigenissen vorige week en in eerder gepubliceerde sms-berichten naar voren als iemand die mogelijk meewerkte aan het informele diplomatieke kanaal waar ook Gordon Sondland (de ambassadeur in de EU) en Rudy Giuliani (Trumps persoonlijke advocaat) deel van uitmaakten. Maar dat beeld wilde Volker rechtzetten. In zijn openingsverklaring zei hij: ‘Mijn rol bevond zich in het officiële kanaal, ik rapporteerde direct aan ministers Tillerson (de voormalige buitenlandminister, nvdr.) en Pompeo (de huidige buitenlandminister, nvdr.).

In die hoedanigheid wilde Volker, naar eigen zeggen, de relatie tussen Oekraïne en de VS aanhalen, maar dat werd bemoeilijkt door het feit dat Trump heel negatief stond tegenover het land. Hij zag het als volledig corrupt, en geloofde de samenzweringstheorie dat het land hem actief zou hebben tegengewerkt in de presidentsverkiezingen van 2016. Die gevoelens werden gevoed door Giuliani, die zich weer grotendeels liet informeren door de corrupte, voormalig openbaar aanklager Lutsenko. Volker wilde de relatie tussen Trump en Zelensky verbeteren en werkte daarvoor samen met Sondland en Giuliani. Een ontmoeting in het Witte Huis was daarbij zijn voornaamste doel.

Giuliani stond erop dat Zelensky eerst een publiekelijke verklaring zou geven over het aanpakken van corruptie in Oekraïne, waarbij ook Burisma, het gasbedrijf waar Hunter Biden werkte, genoemd werd. ‘Ik begreep niet dat anderen dachten dat een onderzoek naar het Oekraïense bedrijf Burisma, dat een verleden van corruptie-beschuldigingen kent, gelijk stond aan het onderzoeken van vice-president Biden. Ik trok een scherpe lijn tussen de twee.’

Met andere woorden: ook Volker zette Zelensky onder druk om zich uit te spreken tegen corruptie en het onderzoeken van Burisma, omdat hij vond dat dat in lijn lag met de verkiezingsbeloften die Zelensky toch al had gedaan. Hij zag daarin geen verband met de Bidens. ‘Achteraf gezien had ik dat verband moeten zien, en als ik dat gedaan had, zou ik zelf ook mijn bezwaren daartegen geuit hebben.’

Gordon Sondland

Zowel Volker als Morrison gaven verklaringen die Gordon Sondland, de EU-ambassadeur en een donor aan Trumps campagne in 2016, in een kwaad daglicht stellen. Volker gaf aan zich te herinneren dat Sondland op een vergadering in het Witte Huis op 10 juli, waarbij Amerikaanse en Oekraïense diplomaten aanwezig waren, over ‘onderzoeken’ begon. John Bolton, de toenmalige veiligheidsadviseur, kapte de vergadering toen abrupt af. Hoewel het om algemene ‘onderzoeken’ ging, en er niet specifiek naar de Bidens werd verwezen, vonden alle aanwezigen het noemen ervan ongepast, zei Volker. Vervolgens werd de vergadering in een andere kamer voortgezet, maar Volker kon zich niet herinneren of hij daarbij geweest was en/of wat daar besproken werd.

Morrison getuigde dinsdag dat hij van zijn voorganger Fiona Hill (die donderdag getuigt) had meegekregen dat Sondland ‘een probleem’ was, omdat hij onderzoek naar Burisma zo nadrukkelijk najaagde. Morrison besloot daarop ‘een oogje te houden’ op Sondland, en zei dat hij ‘soms dingen naliet’ die Sondland van hem vroeg.

Morrison zei ook dat hij het idee had dat Sondland deed alsof hij en Trump heel close waren, maar dat dat in realiteit misschien niet zo was. Tegelijkertijd maakte Morrison zich er wel zorgen om dat Sondland verschillende keren had gezegd, tegen Morrison en tegen de Oekraïnse betrokkenen, dat het vrijgeven van de militaire steun alleen zou gebeuren als de onderzoeken naar Burisma, de Bidens en inmenging in de verkiezingen van 2016 onderzocht zouden worden. Morrison maakte zich daar dermate zorgen over dat hij tot twee keer toe contact zocht met advocaten van het Witte Huis. ‘Ik maakte me zorgen dat wat Sondland vroeg vereisten waren (voor het vrijgeven van militaire steun nvdr.) .’

Woensdag getuigt Gordon Sondland en hij zal al zich moeten verantwoorden voor het bovenstaande. Ook zal hij uitleg moeten geven over het telefoongesprek dat hij op 26 juli voerde met Trump, waarna hij tegen David Holmes, een medewerker op de ambassade in Kyiv, gezegd zou hebben dat ‘Trump vooral geinteresseerd is onderzoek naar de Bidens.’

De openbare hoorzitting met Sondland zal een centrale rol innemen in het verdere impeachment-proces. Als uit zijn getuigenis blijkt dat hij handelde op direct bevel van Trump, zal de zaak voor de Democraten rond zijn: zij zullen dan bewezen achten dat Trump zijn ambt misbruikte voor persoonlijk gewin.