Oppositie eist referendum over fusie Mechelen met Boortmeerbeek

Mechelen en Boortmeerbeek willen vanaf 2025 als één gemeente door het leven gaan. Dat hebben de colleges van beide gemeenten dinsdag bevestigd op een persconferentie.

Ze beloven dat Boortmeerbeek zijn eigenheid zal behouden, onder meer omdat het als een district zal kunnen functioneren. Bovendien wordt de inwoners heel wat lekkers voorgehouden op financieel vlak.

Wettelijk kan de fusie pas vanaf 2025 ingaan. Het is de bedoeling intussen nog heel wat te consulteren, te informeren en te beraadslagen. Maar het is wel een principiële beslissing van beide schepencolleges die wellicht zal worden bevestigd door de gemeenteraden. ‘Het is een verlovingstraject en het is ook de bedoeling het huwelijk te consumeren’, stelde de titelvoerende burgemeester van Mechelen Bart Somers.

Na de fusie zou de nieuwe gemeente meer dan 100.000 inwoners tellen, maar het is de bedoeling dat ze met drie districten zal werken, zoals dat vandaag al in Antwerpen gebeurt. Het zou gaan om Mechelen-Stad, Landelijk Mechelen en Boortmeerbeek-Muizen, die elk eigen bevoegdheden behouden.

Het is niet de eerste fusie die plaatsvindt. Een motivatie is vaak dat gemeenten voor uitdagingen staan die ze door hun kleinere omvang maar moeilijk het hoofd kunnen bieden. Somers benadrukte vooral de financiële voordelen van de fusie. Zo zullen Mechelen en Boortmeerbeek nog steeds verschillende opcentiemen hanteren. In Mechelen blijven die op 1.100, terwijl die in Boortmeerbeek vanaf 2025 zullen dalen van 725 naar 600.

De redenering daarbij is dat Mechelen in het verleden een hogere leenlast heeft opgebouwd, waarvoor zijn inwoners moeten blijven bijdragen om die af te lossen. Al relativeerde Somers de hoogte van die leenlast. In 2025 zou die op het gemiddelde van de Vlaamse centrumsteden liggen.

De aanvullende personenbelasting blijft in Boortmeerbeek op 5,8 procent, terwijl die in Mechelen van 6,8 naar 6,5 procent daalt. Ook de milieubelasting van 60 euro verdwijnt vanaf 2025 in Boortmeerbeek. En de afvalbelasting van 72 euro in Boortmeerbeek daalt naar 49 euro – het Mechelse tarief vandaag. Voorts zullen de inwoners van Boortmeerbeek vanaf 2025 gratis gebruik kunnen maken van het containerpark van Muizen. Eventueel wordt die datum vervroegd, ‘als voorafname op de goede samenwerking die we beogen.’

Door de fusie zal de nieuwe gemeente kunnen rekenen op een schuldvermindering van 50 miljoen euro dankzij de Vlaamse regering. Bovendien zal ze elk jaar op een pak meer middelen kunnen rekenen uit het Gemeentefonds. Somers herinnerde eraan dat Leuven meer dan 10 miljoen euro extra kreeg van zodra het meer dan 100.000 inwoners telde. ‘Als je weet dat het jaarlijks budget van Boortmeerbeek 14 miljoen euro bedraagt, is dat meer dan een slok op een borrel’, aldus Somers.

Hij gaf aan dat er in de aanloop naar 2024 extra investeringen zullen plaatsvinden van telkens 5 miljoen euro in Mechelen en Boortmeerbeek. En het investeringsritme in Boortmeerbeek verdubbelt de volgende legislatuur van 20,3 naar 40,6 miljoen euro.

Emotie

‘Ik weet dat bij een fusie altijd een stuk emotie komt kijken, maar met dit kader zijn er alleen winnaars’, gelooft Somers (Open VLD), die ook minister is van Binnenlands Bestuur. ‘Met deze samenwerking gaan we er allemaal op vooruit.’ Ook de Mechelse schepen Kristof Calvo (Groen) reageerde enthousiast. ‘Dit is een huwelijk met heel veel voordelen.’ Hij prees de stap, waarbij ‘partijpolitiek wordt overstegen en inwoners centraal worden gesteld.’

Ook burgemeester Karin Derua (Open VLD) benadrukte de voordelen van de fusie. ‘Het gemeentehuis en de dienstverlening blijven bestaan, er moet geen personeel afvloeien en de belastingtarieven gaan niet omhoog’, aldus Derua. Zonder fusie zou dat laatste niet gegarandeerd zijn, maar ook niet bij een fusie met bijvoorbeeld een andere randgemeente, legde ze uit.

Somers benadrukte nog dat het absoluut niet de bedoeling is Boortmeerbeek te verstedelijken. Het is net de bedoeling het authentieke karakter te behouden en versterken, verzekerde hij. Als alles verloopt zoals verwacht, zullen de inwoners bij de volgende lokale verkiezingen kunnen stemmen voor de provincie, de stad en voor het district.

Schuldenberg

De oppositiepartijen in Mechelen reageren teleurgesteld op de aankondiging van een fusie tussen de stad Mechelen en de gemeente Boortmeerbeek. ‘Dit is totaal onlogisch, een pure financiële kwestie die de inwoners van Boortmeerbeek veel geld gaat kosten’, klinkt het bij de oppositie.

Stefaan Deleus, fractieleider van CD&V Mechelen, is geen voorstander van de nakende fusie. ‘Dit is niet meer dan een financiële opportuniteit van Bart Somers om de schuldenberg van de stad Mechelen met 50 miljoen euro te laten zakken’, zegt hij. ‘We zijn absoluut niet tegen fusies maar zien de logica van deze keuze niet. Er is geen enkel samenwerkingsverband op dit moment tussen de twee gemeenten, andere fusies zouden logischer zijn geweest.’

Ook Vooruit-fractieleider Thijs Verbeurgt ziet inhoudelijk geen meerwaarde voor de voorgestelde gemeentefusie. ‘Er is geen enkele samenwerking met Boortmeerbeek op dit moment. Dit houdt in dat we een andere politiezone hebben, een andere afvalintercommunale, die hele fusie gaat heel veel kosten met zich meebrengen en die zullen vooral gevoeld worden voor de inwoners van Boortmeerbeek’, zegt hij. ‘Het is een pure politieke koehandel waarbij de huidige liberale burgemeester van Boortmeerbeek een politiek mandaat verzekerd is en de inwoners betalen de prijs. Het gaat hier enkel om schuldverlichting, men wil opnieuw districten invoeren maar heeft enkele jaren geleden de dorps- en wijkraden die draaiden met vrijwilligers afgeschaft om ze nu weer op te starten met extra postjes en politieke mandaten.’

Referendum

Bij N-VA wordt verbolgen gereageerd. ‘Onze mening is niet gevraagd’, zegt Mechels fractieleider Marc Hendrickx. ‘En die reactie hoor ik ook bij heel wat mensen, zowel in Mechelen als in Boortmeerbeek. Er worden nu veel loze beloftes gedaan, maar de mensen vragen dit helemaal niet. Voor een fusie moet je eerst draagvlak creëren, dat is een proces dat jaren duurt en nu wil Somers ineens de forcing doorvoeren en alles er snel doortrekken. Men wil districten invoeren, maar wat is de meerwaarde daarvan? Het is ook geen toeval dat dit gebeurt onder liberaal bestuur, zowel in Mechelen als in Boortmeerbeek. Ik denk dat men van alles over het hoofd ziet en dat het inzicht later veel geld gaat kosten en dan vooral aan de Boortmeerbekenaren.’

Eenzelfde reactie klinkt er bij Vlaams Belang, dat zich voorbereid om tegen de fusie in verzet te gaan. ‘Wij zijn altijd al voorstander geweest van kleinere gemeenten, want nu worden de Mechelse grootstedelijke problemen geïmporteerd naar Boortmeerbeek. Financieel is dit goed voor Mechelen, maar dat is dan ook weer tijdelijk want Somers zal in Boortmeerbeek wel nieuwe megalomane projecten opstarten die de schuldenput binnen de kortste keren weer zal doen groeien.’

PVDA tot slot stelt zich vragen bij het hoe en waarom de fusie er zal komen. ‘Wij zijn niet tegen schaalvergroting want dat kan voordelen hebben’, zegt fractieleider Dirk Tuypens. ‘Het is toch belangrijk om te kijken op welke manier die fusie er komt en welke belangen dat dan dient. Fuseren is een open, transparant en dus langdurig proces, waarbij alle inwoners worden betrokken. Hier moet het snel-snel gaan, want eind volgend jaar moet alles rond zijn. Bovendien dient de fusie enkel op de positie van Open VLD te versterken. Tot slot vraag ik me af waarom steden steeds meer in concurrentie moeten gaan met elkaar, steeds groter moeten worden en het dan tegen elkaar opnemen. ‘

Alle oppositiepartijen vragen om een referendum te willen organiseren waarbij de burgers zich voor de definitieve beslissing kunnen uitspreken over de plannen.

PVDA stelt zich wel de vraag of een referendum organiseren nadat alles al beslist is, geen vijgen na Pasen zijn.

‘Oppositie lijkt in snelheid gepakt’

De oppositiepartijen van Mechelen en Boortmeerbeek lijken in snelheid gepakt bij de aankondiging over fusieplannen. Dat zegt Trui Steen, professor bestuurlijke organisatie van de overheid aan de KU Leuven. Na geruchten dit weekend bevestigden de twee lokale besturen dat ze met elkaar in zee willen gaan.

Vanuit de lokale oppositiepartijen is er al veel kritiek gekomen op de fusieplannen. Professor Steen vraagt zich daarom af hoeveel er gecommuniceerd is naar de oppositie en naar de bevolking. Een referendum organiseren kan volgens haar nog steeds, ook al lijken de plannen definitief.

“Mocht de bevolking massaal nee zeggen, dan kan de beslissing nog worden teruggedraaid. Maar minstens even zinvol als een referendum zijn infoavonden en gesprekken, waar inwoners hun eventuele bezorgdheden kunnen uiten. Dat kan bijvoorbeeld gaan over waar ze hun identiteitskaart moeten gaan halen of waar ze terechtkunnen voor andere vragen. De lokale besturen kunnen die bezorgdheden vervolgens meenemen in de praktische uitwerking van de fusie.”

Dat de twee gemeentes elk uit een andere provincie komen, is volgens Steen “uniek, maar niet onoverkomelijk”. “Er zal extra administratief werk aan te pas komen, maar het is niet onoplosbaar.”

Lokale oppositiepartijen uit Boortmeerbeek vrezen dat ze zullen worden “opgeslorpt” door de stad Mechelen. Steen gelooft dat er voor hen wel positieve elementen zijn: zo zou de administratie efficiënter geregeld kunnen worden. “Dat zou kunnen leiden tot een betere dienstverlening.”