Factcheck: Nee, mondmaskers veroorzaken geen schimmelinfecties op de longen

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Volgens een Facebookbericht zouden steeds meer mensen in het ziekenhuis terechtkomen met schimmelinfecties op de longen. Ze zouden die oplopen door het dragen van een mondmasker. Dat klopt niet. Ziekenhuizen zien het aantal longschimmels niet toenemen en er is geen verband tussen zo’n schimmel en het dragen van een mondmasker.

Op 25 oktober verschijnt onderstaand bericht op Facebook. Het wordt 32 keer gedeeld en bereikt bijna 5000 Facebookgebruikers.

De auteur van het bericht heeft van een vriendin vernomen dat er op de covidafdeling waar de dochter van die vriendin werkt, meer en meer mensen met schimmelinfecties op de longen zouden worden binnengebracht. We willen graag verifiëren of dat klopt en sturen de auteur een bericht met de vraag over welk ziekenhuis het gaat. We krijgen geen antwoord.

We weten dus niet waar de auteur haar informatie haalt. Feit is wel dat soortgelijke berichten vorige zomer massaal werden gedeeld in de Verenigde Staten, kort nadat een aantal staten daar een mondmaskerplicht had ingevoerd. De Amerikaanse factcheckers van Reuters weerlegden de claim al, net als hun collega’s van Politifact.

Geen stijging

In de willekeurig gekozen ziekenhuizen waar wij ons informeren, wordt geen stijging van het aantal patiënten met longschimmels vastgesteld. ‘Het is zeker niet zo dat er meer schimmelinfecties in ons ziekenhuis zouden binnenkomen tijdens de covidpandemie,’ zegt longarts Hong Nguyen van het Onze-Lieve-Vrouwziekenhuis in Aalst.

Ook longarts Sarah Loof van het AZ Maria Middelares in Gent en het AZ Sint-Vincentius in Deinze ziet in de ziekenhuizen waar zij werkt geen stijging van het aantal schimmelinfecties op de longen. ‘Een schimmelinfectie op de longen blijft zeldzaam. Zo’n infectie kan ontstaan bij langdurig beademde patiënten op Intensieve Zorg. Dat kan bij langdurige beademing vanwege influenza (griep), maar wordt soms ook vastgesteld bij covidpatiënten die op Intensieve Zorg beademd worden. De langdurige ventilatie kan de immuniteit van deze patiënten verzwakken.’

Het gaat dan volgens dokter Loof om invasieve schimmelinfecties die worden veroorzaakt door aspergillus, een draadvormige schimmel waarvan honderden soorten gekend zijn. ‘Volgens de eerste rapporten komt dit soort invasieve schimmelinfecties door aspergillus niet méér voor bij covid-19 dan bij influenza’, zegt Loof. ‘Bij langdurig beademde patiënten door influenza gaat het om circa 20%, bij beademde covidpatiënten ligt het aandeel vermoedelijk lager. Het varieert van publicatie tot publicatie, maar is nooit hoger dan 20%.’

‘Voorlopig is dit nog maar een vaststelling’, vult dokter Nguyen aan. ‘Om het echt te weten, moeten er gerandomiseerde klinische studies worden opgezet, specifiek bij covid-19. Dat een longontsteking bij grieppatiënten de kans op longschimmelinfecties verhoogt, is wél door klinische studies bevestigd.’

Mondmasker

Met het dragen van een mondmasker heeft zo’n schimmelinfectie op de longen volgens longartsen Sarah Loof en Hong Nguyen niets te maken. Volgens de auteur van het Facebookbericht zou zo’n infectie een ‘logisch gevolg’ zijn van ‘het continu dragen van lappen voor onze neus en mond. Eigen ontgifting terug inademen, bacteriën en schimmels op en in het mondmasker…’.

Dokter Loof weerlegt die redenering: ‘Bij gezonde mensen zijn er geen schimmels in de luchtwegen aanwezig en dus ook niet in hun uitgeademde lucht. Schimmelsporen zijn in de natuur aanwezig en worden dus ingeademd via de buitenlucht. Dat leidt meestal niet tot problemen.’

Dokter Nguyen vult aan: ‘Voor een schimmelinfectie spelen gastheer en schimmel een belangrijke rol. Bij gezonde mensen met bewaarde weerstand en zonder onderliggend longlijden is een schimmel in de luchtwegen onschadelijk.’

Loof: ‘Bij patiënten met onderliggende longafwijkingen kan een schimmel zich nestelen in de luchtwegen zonder een infectie te veroorzaken. Enkel bij zwaar zieke patiënten – zoals mensen die langdurig worden beademd op Intensieve Zorg – of bij patiënten met een verzwakte immuniteit kan dit leiden tot invasieve schimmelinfecties op de longen.’

Dodelijke schimmel

Nog volgens de auteur van het Facebookbericht is in Tokio een schimmel opgedoken die in 30% van de gevallen dodelijk zou zijn, en die het gevolg zou zijn van het dragen van mondmaskers.

We vermoeden dat de auteur hiermee verwijst naar candida auris maar krijgen van haar geen antwoord op onze vraag daarover. Volgens een recent artikel in Het Laatste Nieuws zou er in Hongkong een uitbraak zijn van die dodelijke ziekte. Candida auris werd voor het eerst ontdekt in Japan in 2009 en heeft zich sindsdien verspreid over de wereld.

‘Candida is een gistachtige schimmel’, zegt dokter Loof. ‘Candida veroorzaakt normaalgezien geen invasieve infecties op de longen. Die zijn voornamelijk te wijten aan aspergillus. Volgens de laatste gegevens van Sciensano werd tot nu toe in België slechts bij vier patiënten candida auris vastgesteld. In 2018 werd een eerste geïsoleerd geval in België beschreven, bij een patiënt die werd getransfereerd uit Koeweit. Bij drie andere patiënten in ons land werd candida auris vastgesteld in de tweede helft van 2019.’

‘Voor zover ik weet zijn we candida auris nog niet tegengekomen in ons ziekenhuis’, zegt longarts Hong Nguyen. ‘Ik heb ook geen recente publicaties gezien over een eventuele toename van candida auris in ons land.’