Bekijk hoger onderwijs niet als een investering

Papers schrijven over Belgische mangaanmijners in Georgië is economisch van weinig nut, maar daarom nog niet nutteloos, schrijft Korneel De Schamp, hoofdredacteur van Leuvens studentenblad Veto. Hij zingt de lof van het vormende karakter van een universitaire opleiding.

Wie wel eens een krant opendeed kan er niet naast kijken. Hoger onderwijs is voor velen plots niets meer dan een investering. Het overheersende discours is duidelijk. Een universitaire studie moet onmiddellijk een praktisch, meetbaar nut hebben – het liefst door je voor te bereiden op een goedbetaald beroep zoals arts of ingenieur. ‘Nutteloze’ richtingen zoals geschiedenis, of sociologie of – godbetert! – filosofie hebben geen economische waarde en worden liefst zo snel mogelijk afgevoerd. Wat immers geen specifiek doel heeft, is geldverspilling.

Niets is minder waar. Universitair onderwijs heeft een fundamenteel persoonsvormend karakter. Zoals KU Leuvenrector Rik Torfs het verwoordde op de opening van het academiejaar: “De kern van ons onderwijs moet op persoonlijke vorming liggen en niet het economisch resultaat.”

Ongeacht of een studierichting nu voorbereid op een beroep of niet, het is juist het vormend karakter ervan dat jongeren doet doorgroeien tot verantwoordelijke volwassen die zich bewust zijn van hoe de wereld rondom hen in elkaar zit en hoe ze zich tegenover die wereld moet positioneren. Een dergelijk denken is al langer sluimerend aanwezig in onze maatschappij. Toen ik besloot geschiedenis te studeren, ondervond ik dat meteen. “En wat wil je daar later mee doen?” was de reactie die over vele lippen kwam. Wel, ik wist het niet – ik weet het nog altijd niet helemaal – maar daar is niets mis mee! Juist door die brede, algemene studie aan te vatten, over een vakgebied dat me bijzonder interessant leek, kwam ik steeds dichter bij het antwoord op die vraag. Leren over geschiedenis van de middeleeuwen of papers schrijven over Belgische mangaanmijners in Georgië mag misschien niet het meest econmische nut hebben, het leert je wel patronen herkennen, heldere denkstructuren op te stellen en kritisch naar de zaken te kijken. Net die vaardigheden kon ik goed gebruiken toen ik later bij het Leuvense studentenblad Veto terecht kwam en mijn eerste stapjes zette in wereld van de journalistiek.

Die mindere kansen op de arbeidsmarkt, die waarmee ik “mijn toekomst” op het spel zet, die neem ik er wel bij. Vaak is de arbeidsmarkt zich gewoon ook niet bewust van de mogelijkheden en competenties van iemand met een diploma Filosofie of Politicologie. Het is niet omdat ze geen specifieke beroepscategorie aangeleerd kregen, dat ze niet in een breder waaier van jobs kunnen ingezet worden. Doorheen hun studie leerde ze immers kritisch na te denken, zich snel in te werken in moeilijke materie en dat alles helder neer te schrijven.

Jongeren verdienen de kans om zichzelf te leren ontplooien, ook in moeilijke financiële tijden. Geen enkele studie is nutteloos en elke studententijd kan iemand de goede richting uit sturen.

Daarbij is niet enkel het klaslokaal van tel. Even goed biedt het universiteitsleven honderden kansen voor jongeren. Van debatavonden tot vrijwilligerswerk, van studentenvertegenwoordiging tot kunsttentoonstellingen, van studentenbladen tot jongerenpartijen: de universiteit en haar randactiviteiten bieden heel veel ruimte aan een jongere om zichzelf te ontplooien.

Het is fundamenteel fout om hoger onderwijs enkel als een pad tot een hoogbetaalde job te zien, want het is zo veel meer. Zelf kon ik me verder ontplooien bij een blad als Veto. Ik ontdekte iets waar ik wat talent voor had, en maakte een heleboel nieuwe vrienden. Ik kom door Veto op plekken waar ik anders nooit zou gekomen zijn. Ik leer veel bij en heb ontdekt in welke richting ik verder zou willen. Iets waar ik misschien nooit toegekomen zou zijn, mocht ik die nutteloze studie niet begonnen zijn.