‘Wie dacht dat Orban in de rest van Europa enkel aversie zou opwekken, komt bedrogen uit’

‘Ook in het Avondland loert de regressie om de hoek’, schrijft Gert Verwilt van Vlinks. Hij heeft geen goed oog in de omstreden ‘antihomowet’ die in Hongarije is ingevoerd. Hij juicht toe dat de Benelux-landen het voortouw nemen in het Europees verzet tegen de wet.

“Die Hongaarse voetballers doen erg hun best”, zei ik – in het Engels – tegen mijn buurvrouw, toen we aan de brievenbus een praatje maakten. Voetbal bleek een aanknopingspunt voor een gesprek dat voor een keer verder ging dan de obligate wederzijdse begroeting. Mijn partner en ik hadden ons al een paar keer afgevraagd of de buurman en -vrouw als Hongaarse EU-ambtenaren al dan niet affiniteit zouden hebben met de zetelende regering. “Dat zal wel niet, het zijn gestudeerde mensen, waarschijnlijk heeft een reactionaire autocraat als Orban enkel aanhang bij de ‘deplorables’ en een deel van de kleinburgerij.”

‘The proof of the pudding is in the eating‘, dus ik vroeg wat ze vond van Orban en zijn verschrikkelijke antihomo-wet. “Oh, maar dat wordt helemaal verkeerd begrepen, het gaat hier over pornografie.” Ik wist wel beter en antwoordde dat het initieel een wet was die tot doel had pedofiele handelingen strenger te behandelen, maar dat er ‘stoemelings’ een aantal holebi- en transgendervijandige amendementen waren binnengesmokkeld en gestemd. Waarop ze haar toevlucht zocht in het argument dat men de kinderen wil beschermen. Tegen wie en wat wist ze evenwel niet te vertellen.

Bij het ‘argument’ dat het merendeel van holebi’s zo niet geboren zou zijn, voelde ik een lichte woede in me opwellen. Met hoorbaar vibrato in de stem zei ik dat ik van ‘educated people‘ meer moderne, liberale ideeën had verwacht, om het dovemansgesprek dan maar af te ronden. Meteen bestelde ik een regenboogvlag, die nu aan het raam hangt als stil protest.

Later die avond deed de Mannschaft in een dol slotkwartier de Hongaren alle kleuren van de regenboog zien. Toen Goretzka de verlossende treffer binnenknalde, doordrong een luide vreugdeschreeuw de gemeenschappelijke muur. Gedaan ook met de Magyaarse oerwoudkreten naar spelers van Afrikaanse origine. Gerechtigheid was geschied.

De Russische olievlek

Maar jammer genoeg niet voor de Hongaarse holebi’s en transgenders die nu het slachtoffer zijn van Orban’s perfide wet. Velen onder hen deden in de media al hun verhaal. Ze zijn bang en blijven low profile, terug de kast in. De Hongaarse regering, die al even aan de weg timmert om holebirechten in te perken – o.a. uitsluiting van huwelijk en adoptie – inspireerde zich op een wet die Poetin in 2013 in het Russische parlement liet stemmen. Sindsdien is het geweld tegenover holebi’s en transgenders er enkel toegenomen. De Russische olievlek dreigt nu verder uit te deinen over Oost-Europa, want ook de likkebaardende Poolse regeringspartij PIS kan niet wachten om gelijkaardige wetsvoorstellen in te dienen. Het réveil van de nationaal-conservatieven heeft nare gevolgen.

Hoe is het zover kunnen komen? De reactie van de Tsjechische president Milos Zeeman verklaart een en ander. In een steunbetuiging aan de Hongaarse regering uitte hij zijn afschuw over transgenders en zei: “Ik zie geen reden om het niet met hem (Orban) eens te zijn, ik ben zelf namelijk ook volledig geïrriteerd door de feministen, de #MeToo-beweging en de Prague Pride.” Deze uitspraak is tekenend voor het intolerante klimaat in grote delen van Oost-Europa. Rechten voor holebi’s en transgenders worden gezien als doelstellingen van de ‘LGTBQ-ideologie’, een Westerse agenda die wordt opgedrongen en wordt geassocieerd met de activistische ‘woke’ beweging – analyse van maatschappelijke onrechtvaardigheid door de lens van machtsverhoudingen – die op zijn beurt als een ‘cultuurmarxistische’ ontsporing wordt geduid. Alles waar ‘woke’ voor staat, wordt in een dialectische dynamiek omgedraaid. De antithese van genderfluïditeit wordt dan het principe van de onveranderlijke seksuele- en genderidentiteit die al bij de geboorte vastlegt, met holebi’s en transgenders als ‘collateral dammage’. De slinger slaat door naar de andere kant, het hellend vlak is een feit.

Twoo wrongs don’t make a right

Wie dacht dat Orban in de rest van Europa enkel aversie zou opwekken, komt bedrogen uit. Op de sociale media kon men bij de mindere goden ter rechterzijde, in talrijke apologieën van de omstreden wet, zaken lezen die tot voor enkele jaren ondenkbaar werden geacht. Kinderen moesten ‘beschermd’ worden tegen pedofielen, transgenders en holebi’s. Onverholen gewaagden sommigen van ’terugkeer naar de normaliteit’. Ook ‘whataboutism‘ was schering en inslag. ‘We moeten Orban niet met de vinger wijzen, want elders in de wereld gebeuren er nog ergere dingen met homo’s. Hebben De Croo en Rutte daar dan al iets over gezegd?’ Alsof twee kwalen elkaar zouden opheffen.

En wat te denken van Paul Cliteur, een Nederlandse rechtsfilosoof, voormalige liberaal en in een vorig leven voorstander van de seculiere, liberale democratische rechtsstaat? Hij roemde op zijn sociale mediakanalen de ‘moed’ van Viktor Orban om tegen de politiek correcte EU-regeringsleiders in te gaan. De geestdrift van Cliteur voor de universele mensenrechten heeft blijkbaar de illiberale vloedgolf die Europa teistert, niet overleefd.

Mensenrechten à la tête de l’ état

Dat socioloog Marc Elchardus, jarenlang de huisideoloog van de Vlaamse sociaaldemocratie, het universele karakter van de mensenrechten niet altijd lijkt te onderschrijven, is genoegzaam bekend voor wie zijn opiniestukken leest. In een analyse in De Morgen vroeg hij zich suggestief af of we ‘onze waarden’ wel zouden moeten ‘opdringen’ aan de Oost-Europese EU-lidstaten. Alsof discriminatie op grond van seksuele geaardheid niet per definitie een flagrante schending van het EU-recht zou inhouden. Alsof de EU niet enkel gebonden is door het EU-Handvest, maar ook door het EVRM, het Europese mensenrechtenverdrag. Alsof er twee interpretaties van mensenrechten zouden zijn, een verlichte en een onverlichte. Dat iemand als Elchardus zich die vraag überhaupt stelt, is tekenend voor het gewijzigde klimaat, waarin rechts-populistische politici de term ‘mensenrechtenideologie’ bezigen, verworven rechten in vraag te stellend. Ook in het Avondland loert de regressie blijkbaar om de hoek.

Het is vijf voor twaalf. Juridische actie is geboden. Goed dat de Benelux-landen het voortouw nemen. No pasaran!

Gert Verwilt is kernlid van Vlinks.