‘Moet de LGBTI+-gemeenschap bang zijn voor “het nieuwe normaal”?’

Terwijl covid-19 de wereld nog altijd in zijn greep houdt, is het noodzakelijk om nu al vooruit te kijken naar de post-coronamaatschappij. ‘Het nieuwe normaal’, zoals het ook wel genoemd wordt. Bruno De Lille ziet weinig hoopgevende signalen voor de LGBTI+-gemeenschap en roept op tot waakzaamheid.

Er zijn mensen die deze gezondheidscrisis als een kans zien. Volgens hen heeft de pandemie ons met de neus op de feiten gedrukt: zoals we bezig waren, kan het niet verder. Ze hopen op een betere wereld, gaan ervan uit dat Moeder Aarde ons zo’n stevige tik op de vingers heeft gegeven dat zelfs de moeilijke verstaanders het wel begrepen zullen hebben.

Ook binnen de LGBTI+-gemeenschap zijn er die dat nieuwe normaal zo bekijken. Het oude normaal sloot te veel mensen uit en als zwarten en vrouwen dit moment aangrijpen om de samenleving te dwingen eindelijk rekening met hen te houden, waarom zouden LGBTI+-personen dat ook niet mogen of kunnen? Vol verlangen kijken ze uit naar de veranderingen.

Ik hoop dat ze gelijk krijgen. Maar als ik kijk naar de gebeurtenissen van de afgelopen maanden, vrees ik dat we ons beter voorbereiden op het slechtste. Dat we niet zullen kunnen ijveren voor vooruitgang, maar zullen moeten vechten om te houden wat we hebben.

LGBTI+-personen hebben erg geleden onder de coronacrisis en -maatregelen. Holebi-, trans- en intersekspersonen behoren tot de meest kwetsbare en gemarginaliseerde groepen, zelfs in landen als België en Nederland blijkt maatschappelijke aanvaarding vaak oppervlakkig en hun netwerken of gekozen families bestaan dikwijls uit mensen die in hetzelfde schuitje zitten. Door het verplichte thuisblijven moesten velen van hen wekenlang gedwongen optrekken met familie die negatief stond tegen hun geaardheid. Zij die nog in de kast zaten, raakten hun uitlaatklep kwijt omdat ze nergens naartoe konden. Safe spaces waren plots tijdelijk gesloten of werden definitief opgedoekt.

In België konden we de druk duidelijk aflezen aan het aantal hulpvragen dat Lumi, de LGBTI+-hulplijn, kreeg. Uit webinars van ILGA Europe, Cavaria of de ambassades van België en Nederland in de Filipijnen bleek dat dit een wereldwijd probleem was.

Bovendien leek de impact van de covid-19-maatregelen op LGBTI+-personen voor veel overheden wel het laatste van hun zorgen te zijn. De maatregelen, en ook het ritme van het al dan niet opheffen ervan, waren duidelijk op maat gemaakt van het klassieke middenklassegezin. Natuurlijk hebben zij ook afgezien – het was voor niemand makkelijk – maar hun stem was aanwezig op tv en in het parlement en men probeerde op zijn minst oplossingen voor hen te verzinnen.

Veel LGBTI+-personen hadden daarentegen de indruk dat hun problemen als luxevragen werden beschouwd. De eenzaamheid van oudere homomannen die geen kinderen hebben, de huidhonger van lesbische single-vrouwen die hun vriendinnen niet mochten zien wegens ‘geen familie’, behandelingen van mensen in transitie die uitgesteld werden wegens ‘niet prioritair’, sekswerkers (in veel landen een belangrijke vorm van werk voor transpersonen) die niet meer aan de slag mochten maar toch geen compensatie kregen… het was zwaar.

Bovendien kwamen in meerdere landen LGBTI+-actiegroepen in de problemen. Dat gebeurde bijvoorbeeld door financiële steun die wegviel toen (lokale) overheden beslisten al hun middelen te besteden aan de bestrijding van corona.

Of dat met de bijbedoeling was om die LGBTI+-groepen meteen ook monddood te maken of gewoon omdat men vanuit zijn hetero-standpunt niet zag hoe dit geld ook door LGBTI+-verenigingen nuttig gebruikt kan worden voor de strijd tegen de pandemie, doet er op zich zelfs niet toe. Het resultaat is even rampzalig: deze groepen kunnen de mensen die hun hulp zoeken niet meer helpen. Anderen vallen zonder geld omdat veel van hun vrijwilligers hun werk zijn kwijtgeraakt en dus geen middelen en tijd meer kunnen besteden aan de werking van de vereniging.

En tenslotte waren er landen die van de chaos gebruikt maakten om wetten aan te nemen die duidelijk anti-LGBTI+ zijn. Op zijn minst Hongarije en de Verenigde Staten zijn in dit bedje ziek.

Als we naar de nabije toekomst kijken, dan zie ik niet veel wat me blijer maakt. Denk maar aan de tracking-app waar men zoveel over spreekt. Nederland is klaar om hem te gebruiken en ook in België dromen politici en beleidsmakers van deze technologie.

Met de beste bedoelingen natuurlijk: we moeten de ziekte onder controle krijgen en mensen zullen niet gestraft worden omdat ze anderen besmet hebben dus waar zouden we bang voor moeten zijn? Maar apps verplichten die de whereabouts van LGBTI+-personen kunnen blootgeven, maakt me bang. In te veel landen is het nog strafbaar om LGBTI+ te zijn, soms zelfs met de dood. En ook daar waar het wettelijk mag, kan het leiden tot een ongewenste outing met alle gevolgen van dien. Vergeet niet dat 1 op 5 Belgen thuis of op het werk niet voor het LGBTI+-zijn durft uitkomen uit angst voor de negatieve gevolgen. Moeten we dit dan maar als collateral damage beschouwen?

Bovendien wordt de LGBTI+-gemeenschap al te gemakkelijk als zondebok gebruikt in moeilijke tijden. Genderhistoricus Jonas Roelens heeft hier recent nog op gewezen en toonde duidelijk aan hoe periodes van rampen en ziekte leidden tot een terugval, een beperking van onze rechten. Wie zegt dat dit niet opnieuw zal gebeuren? Ik voorspel dat de beschuldigende vingers heus niet alleen zullen komen van geestelijken die in covid-19 een straf van God zien, gewoon omdat we bestaan.

Een concreet voorbeeld: er zijn homomannen die seks hebben met veel verschillende partners. Ze houden van seks en beleven geregeld een fijn moment met andere mannen die dat ook doen. Ze zien elkaar in sauna’s, op ontmoetingsplekken en meestal gewoon bij elkaar thuis. Apps zoals Grindr, Hornet, Gay Romeo en Tinder hebben dat een stuk makkelijker gemaakt dan vroeger en dus wordt er duchtig geswipet en gedatet.

Het gaat over volwassenen die dit met hun volle goesting doen. Toch is dat sociaal niet aanvaard. Veel mensen, ook wie ook heel wat homo’s trouwens, keuren dit gedrag af. Hoe denk je dat men zal reageren als een coronabesmette homoman een aantal van zijn bedgenoten aansteekt? Krijgen we dan een neutrale discussie over hoe we die mannen kunnen beschermen en hoe we kunnen vermijden dat hun gedrag links en rechts een ziekte-opstoot veroorzaakt? Of zou elke kwezel op deze kar springen om zo deze apps te laten verbieden en de sauna’s en ontmoetingsplekken te doen sluiten?

Onze puriteinse medeburgers staan altijd klaar om hun agenda erdoor te duwen onder het mom van de volksgezondheid. Het gebeurde eerder tijdens de aids-periode. Het stigma dat we toen kregen, heeft onze strijd voor gelijke rechten aanzienlijk afgeremd.

Het gevaar dat het nieuwe normaal een achteruitgang betekent voor onze LGBTI+-rechten, is dus reëel. We moeten klaarstaan om de aanval te tackelen. En de meest gevaarlijke aanvallen zullen die zijn die vermomd komen, die niet openlijk anti-LGBTI+ zijn maar waar we onze rechten kwijtraken wegens het ‘algemeen belang’. Als we dat zien, moeten we meteen aan de alarmbel hangen en de verborgen mechanismes blootleggen en aanklagen.

Gelukkig, en daar komt de optimist in mij weer boven, zie ik ook positieve zaken.

We mogen niet vergeten dat we er niet alleen voorstaan. Mensenrechten- en privacy-organisaties kiezen duidelijk onze kant. Want waar LGBTI+-rechten onder druk staan (gewild of ‘per ongeluk’) treft men meestal ook andere minderheden en komen burgerrechten en privacy in het algemeen in het gedrang.

De voorbije maanden hebben ook duidelijk gemaakt dat onze beweging een echte internationale beweging geworden is. Nooit eerder zag ik zoveel LGBTI+-mensen over de grenzen van hun eigen land kijken. We hielden contact, deelden informatie en tactieken, steunden elkaar. Ik zag webinars van ILGA, Outright maar ook van verrassende partners als de Belgische en Nederlandse ambassades. Er zijn fondsen opgezet, sommige werden zelfs gepusht door internationaal bekende tv-programma’s als de Daily Show van Trevor Noah. We hebben de Verenigde Naties zover gekregen dat ze alle landen een brief stuurden met maatregelen die ze konden nemen om hun kwetsbare en gemarginaliseerde LGBTI+-burgers te ondersteunen. Er was de virtuele Global Pride die LGBTI+-activisten en -artiesten een wereldwijd podium heeft gegeven. En ga zo maar door.

Natuurlijk ben ik bang dat we de volgende jaren vooral onze rechten zullen moeten beschermen om een terugval tegen te gaan. Maar als we dat samen blijven doen, als we die internationale contacten die we de afgelopen tijd zo massaal opgezet hebben blijven onderhouden, dan kan dit wel eens de basis zijn voor een grote sprong voorwaarts daarna. Laten we dus waakzaam zijn maar tegelijk vol hoop.