Iemand met dementie kan plots agressief gedrag vertonen en wild om zich heen beginnen slaan. Waarom herken je vaak een geliefde persoon niet meer wanneer deze ziekte bij hem of haar toeslaat?
De voorhoofdskwab of frontale kwab van de hersenen regelt ons gedrag. Dankzij die frontale kwab worden we ons bewust van emoties. Ze zorgt er ook voor dat we niet altijd handelen volgens onze emoties. We kunnen razend kwaad zijn op een andere persoon, maar toch gaan we niet op de vuist. Daarin onderscheiden we ons van dieren, die een veel minder ontwikkelde frontale kwab hebben. Als je een reptiel prikkelt, dan zal die of vluchten of aanvallen. Een hond zal eetgedrag niet kunnen uitstellen als die zijn lievelingseten voorgeschoteld krijgt, terwijl wij aan de feestdis wachten met eten tot iedereen aan tafel bediend is.
Een beschadiging van de frontale kwab kan leiden tot een volledige apathie of een complete ontremming. Twee uitersten dus, afhankelijk van welk deel van de frontale kwab vooral aangetast is. In geval van apathie, zal de persoon die vroeger sociaal en actief was, nu heel geremd en in zichzelf gekeerd zijn. De persoon met apathie is weinig betrokken bij zijn omgeving en empathie is afwezig.
In geval van ontremd gedrag vertoont de persoon sociaal ongepast gedrag. Een persoon zal bijvoorbeeld luidop commentaar geven over derden, of moppen tappen tijdens een uitvaartplechtigheid. De sociale welvoegelijkheidsregels worden aan de laars gelapt. De persoon met frontale ontremming is ook impulsief en zal snel op prikkels reageren. Dit kan ook overdreven emotionele reacties teweeg brengen, omdat de functie van de frontale kwab, die er normaal voor zorgt dat we niet steeds handelen volgens onze emoties, verstoord is. De frontale ontremming kan zo leiden tot een snel omslaan van het gedrag naar bv agressie.
De meeste personen met frontale kwab-symptomen hebben geen ziekte-inzicht. Hen aanspreken op dit gedrag heeft dus geen effect.
Alzheimer vs dementie
Veel neurodegeneratieve hersenziekten tasten ook in meer of mindere mate de frontale kwab aan. Men ziet vaak dat ook mensen met een dementie door een ziekte van Alzheimer frontale tekens ontwikkelen, vaak in de richting van apathie, maar soms ook onder de vorm van ontremd gedrag. Bij een ziekte van Alzheimer nemen de frontale kwab-tekens en symptomen toe naarmate de dementie vordert aangezien de betrokkenheid van de frontale kwab bij het ziekteproces ook toeneemt naarmate de ziekte vordert.
Dat staat in contrast tot frontale kwab-dementie, waar de frontale hersenkwab reeds zeer vroeg in de evolutie aangetast raakt. Deze patiënten vertonen dan ook gedrags- en karakterveranderingen als eerste ziektesymptoom.
Uiteraard zijn er ook psychologische redenen waarom het gedrag van een persoon met dementie verandert. Ons gedrag wordt ook bepaald door ons karakter, en bij het normale verouderingsproces zie je sommige persoonlijkheidstrekken veranderen. Het hoeft ons dus niet te verbazen dat dat ook het geval is bij personen die een dementie ontwikkelen. Anderzijds leidt het gevoel en het besef van de zich inzettende aftakeling uiteraard vaak ook tot emotionele en affectieve veranderingen. Mensen met dementie hebben dan ook een verhoogd risico om een depressie te ontwikkelen.
Wat is dementie?
Dementie is een verzamelnaam voor een combinatie van symptomen. Dementie omschrijft de symptomen die het gevolg zijn van een hersenziekte. Een diagnose ‘dementie’ zegt dus niets over de oorzaak ervan. Het is als het ware een parapluterm vermits tal van hersenziekten tot dementie kunnen leiden.
Eén persoon op vijf ontwikkelt een bepaalde vorm van dementie. Leeftijd is de belangrijkste riscofactor: hoe ouder men wordt, hoe groter de kans op dementie. Vermits we met zijn allen alsmaar ouder worden, wordt ook het absolute aantal personen met dementie groter. Naar verwachting zal het aantal personen met dementie in onze samenleving tegen 2050 verdrievoudigen als gevolg van de vergrijzing.
Welke hersenziekten veroorzaken dementie?
In onze contreien is de ziekte van Alzheimer de meest voorkomende oorzaak van dementie. Ongeveer twee personen met dementie op drie lijdt aan een ziekte van Alzheimer.
Andere hersenziekten die tot dementie leiden zijn vasculaire dementie (bv veroorzaakt door verschillende beroertes), dementie met Lewy lichaampjes (een neurodegeneratieve hersenziekte die qua symptomen bestaat uit een mengvorm van symptomen van Parkinson en Alzheimer), en frontotemporale dementie of ook frontale kwabdementie genoemd.
Welke symptomen treden op bij dementie?
De symptomen van dementie verschillen van persoon tot persoon en zijn ook afhankelijk van de hersenziekte die de dementie veroorzaakt. Een ziekte van Alzheimer veroorzaakt als eerste symptoom vaak problemen met het recente geheugen, doordat de hippocamus, de hersenstructuur die verantwoordelijk is voor overdracht van informatie van het werkgeheugen naar het permanente (lange-termijn) geheugen, vroegtijdig aangetast wordt. Bij een frontale kwab-dementie bestaan de eerste ziektesymptomen vooral uit gedrags- en karakterveranderingen doordat net de frontale hersenkwab vroegtijdig wordt aangetast.
De symptomen van dementie zijn:
Lees ook:
Preventie van dementie begint op middelbare leeftijd: enkele tips
Kookboek bij dementie: dit kan je zelf doen om het risico te verkleinen
Deze signalen tonen verschil tussen dementie en vergeetachtigheid
‘Meer gevallen van dementie naast drukke weg’: verhuizen of niet?
‘Laat dementerende mensen aan het maatschappelijke leven deelnemen’
Mysterie van de dag
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier