‘Onderhandelen met taliban over vrede? Wie deze sluwe strategie vertrouwt, zal bedrogen uitkomen’

Madina Hamidi van Vlinks ontvluchtte Afghanistan als kind. Dat de taliban nu weer in alle hevigheid oprukt, baart haar zorgen.

Afghanistan. Er zijn artikels en boeken over geschreven, films en documentaires over gemaakt. Op allerlei manieren werd er getracht de werkelijkheid van de Afghaanse bevolking onder het regime van de taliban te vertellen. Helaas de trieste waarheid is dat er geen enkele menselijke taal bestaat die de gruwel en horror onder het regime van de taliban precies kan beschrijven. Zoals het beroemde spreekwoord luidt ‘people will never truly understand something until it happens to them’.

Ik was zelf nog maar een kind toen mijn onschuldige kinderwereld gevuld werd met onmetelijk verdriet. Na de moord van mijn dierbare vader door de taliban moesten we noodgedwongen het land vluchten. Uiteindelijk zouden we na vier lange jaren onderweg de verschillende obscure routes moeten overleven om dan eindelijk in België veiligheid en rust terug te mogen vinden.

Hoewel de situatie in Afghanistan onophoudelijk woelig bleef met herhaaldelijke bloedige terroristische aanslagen onder meer op scholen en journalisten, voelde ik toch onbeschrijflijk koude rillingen vanbinnen toen ik de laatste nieuwsberichten las over de opmars en machtsverovering van de extremistische groepering taliban. Al de negatieve gevoelens die je je maar kunt inbeelden kwamen als een tornado bij me op. Mijn eerste gedachte ging onmiddellijk naar de miljoenen onschuldige Afghanen die nu terug geconfronteerd zullen worden met dagelijkse onrust onder oorverdovende geweerschoten en bombardementen, onverdraaglijk leed, hongersnood en verlammende angst. En het meest zorgwekkende is de onvoorspelbaarheid van de taliban en hun evolutieve methodes om de burgers nog hardvochtiger te willen onderdrukken.

Gedurende een korte periode hebben de Afghanen de kans gekregen om volwaardig onderwijs te volgen en hun levens stap per stap te vormen met het doel op een stabiele toekomst. Vooral voor de Afghaanse meisjes en vrouwen betekende deze opportuniteit een weg om eindelijk onafhankelijk en op eigen benen te kunnen staan. Bovendien zouden meisjes niet meer gedwongen of gestimuleerd worden om vroegtijdig te huwen wegens onder andere armoede.

De buitengewone achterstand op het gebied van maatschappelijke participatie en emancipatie was een grote uitdaging maar met de ongelooflijke volharding van de kennislustige Afghanen leek dit probleem zich snel te herstellen. En nu, onder het regime van taliban, dreigt deze waardevolle kennis, ervaring en talent onbenut te blijven en verloren te gaan.

Wat betekent dit concreet voor de Afghaanse bevolking die reeds uitgeput en getraumatiseerd is? Enerzijds heb je de oude generatie die door de lange, uitzichtloze oorlogen moe getergd is. Haar traumatische reactie vertaalt zich vooral in volledige overgave aan het lot, wat het ook moge zijn. Anderzijds heb je jongeren die nog altijd de desastreuze gevolgen van generatielange onverwerkte trauma’s met zich moeten meedragen, met nu daarbovenop de beelden van hun toekomstdroom en toekomstmogelijkheden die ze steeds waziger zien worden. En als laatste heb je de jonge meisjes en vrouwen die volkomen verbannen worden uit de maatschappij en beroofd worden van hun bestaansrecht; het recht om mens te zijn in al zijn aspecten. En alsof dat – naast de openbare executies, zweepslagen, steniging, afhakken van handen en martelingen – nog niet genoeg is, ontzeggen en verbieden de taliban ook moderne communicatiemiddelen als radio, televisie en lokale media. Is het een sluwe manier om onder het mom van ‘sharia‘ trachten te voorkomen dat hun misdaden in de buitenwereld gepubliceerd worden?

Heel vaak wordt mijn visie gevraagd over de toekomst van Afghanen. Ondanks mijn optimistische karakter hou ik toch mijn hart vast. Wat gebeurt er als men mensen onderwijs volledig ontzegt en ze in plaats daarvan enkel religie geeft, een religie die bovendien nog gebaseerd is op de extreme ideologie van de taliban? Wat staat jonge ongeletterde meisjes te wachten die op minderjarige leeftijd, nog zelf kind zijnde dus, uitgehuwelijkt worden om dan vervolgens als kindmoeders gedwongen de last moeten dragen van de opvoeding van hun eigen kinderen? We hoeven allemaal geen psychologen te zijn om te beseffen tot welke gevolgen deze complicaties zouden kunnen leiden. Leven in onwetendheid is leven achter onzichtbare tralies. Een soort gevangenschap voor het leven. En jammer genoeg wordt deze vicieuze cirkel van generatie tot generatie overgedragen.

Maar het zou een groot misverstand zijn om te denken dat de grootste slachtoffers vooral vrouwen zijn die lijden onder de terreur van de taliban. Niets is minder waar. Laten we tevens het lot van de minderjarige jongens niet vergeten die ontvoerd, uitgebuit, gerekruteerd en gehersenspoeld worden om vervolgens als toekomstige taliban-strijders te dienen.

Denk ook maar eens aan de vrijheid van gedachten, geweten en religie. Mijn vader was een vurige voorvechter van vrouwenrechten en gelijke rechten in het onderwijs. Ik herinner me zijn wijze woorden die hij me met overtuigende glimlach vertelde ‘bij moeilijkheden zoek je toevlucht tot onderwijs. Daar zal je ongetwijfeld antwoorden in vinden‘. Mijn latere levenspad is de bevestiging geworden van zijn krachtige woorden. Helaas moest mijn vader zijn vastberadenheid bekopen met zijn leven. En dit is slechts één verhaal. Ons verhaal. Men zou duizenden pagina’s kunnen schrijven over het ongelukkige noodlot van de vele Afghaanse mannen die net zoals mijn vader het progressieve en vooruitstrevende gedachtengoed nastreefden. Ook bekeerlingen en atheïsten lopen gelijkaardige risico’s om gedood te worden. Elke poging tot anders denken of anders doen zal niet ongestraft blijven. En wat is een mens zonder een kritische geest?

Hoe is het opnieuw zover kunnen komen in Afghanistan? Ik geloof niet dat er een lineair verhaal bestaat dat onmiddellijk een eenvoudig antwoord zou kunnen bieden op deze vraag. Maar ik weiger absoluut de bewering te aanvaarden dat de Afghaanse bevolking zelf deze barbaarse groepering ondersteunt en verkozen heeft. Dat is pure victim blaming in de context van een oorlog. Het tegenbewijs zijn de moedige protesten van de Afghanen in verschillende steden tegen deze extremisten ondanks de hoge prijs en dreigementen van de taliban aan het adres van de deelnemers. De Afghanen worden dubbel gestraft. Enerzijds door de taliban, anderzijds door de vooroordelen en misvattingen van anderen. En dit terwijl de échte misdadigers die deze terroristische organisatie sponsoren, zoals Pakistan, Saudi-Arabië en ook de VS (rechtstreeks of onrechtstreeks) kritiekloos blijven. Indien we oplossing willen voor de Afghanen dan moeten we in eerste instantie de cruciale rol van deze landen erkennen en aanpakken. Maar zijn we wel moedig en eerlijk genoeg? Durven we ook de omvangrijke militaire oorlogshandelingen in vraag stellen en of ze effectief iets goeds opgebracht hebben en niet bewust onnodig talloze burgerslachtoffers hebben veroorzaakt? Zijn de internationale westerse troepen met oprechte bedoelingen daar in het land? Of zijn ze daar vooral voor de ‘business’? Afghanistan is tenslotte rijk aan papavers (opium/heroïne), olie, edelstenen en mineralen.

Onderhandelen over vrede: een verfijndere manier om het etiket van ’terreurgroep’ af te schudden?

Er is sprake van onderhandelingen met de taliban om afspraken te maken over vrede. Wie deze sluwe strategie vertrouwt zal bedrogen uitkomen naar mijn mening. Het allergrootste probleem is het feit dat de taliban eigen Islamitische Sharia als énige waarheid ziet en de rest als afvallig beschouwt. Wetende dat hun sharia-praktijken ernstige schendingen van de mensenrechten bevatten, kan ik me zeer moeilijk inbeelden dat er enige ruimte kan bestaan voor het sluiten van compromissen. Is vrede überhaupt mogelijk zonder gerechtigheid?

Ondanks het feit dat Afghanistan zelden op een positieve manier het nieuws haalt, verdienen Afghanen enorme bewondering voor hun ongeziene moed, kracht, doorzettingsvermogen en gedrevenheid om te blijven vechten voor hun rechten, ondanks alle onheil dat hen keer op keer dwarsboomt. Het is hartverscheurend te zien dat deze dapperheid en schoonheid gehonoreerd wordt met bloed. Hun ervaring leert ons de waarde van de vrijheden die wij kennen nog extra te appreciëren. De coronacrisis heeft ons nogmaals bewezen hoe fragiel deze vrijheden zijn. Het is daarom niet alleen onze taak, maar ook onze plicht om deze te blijven koesteren, verdedigen en ervoor te blijven strijden.

Madina Hamidi is kernlid van Vlinks.