Krijgen de taliban nu ook een zitje in de Algemene Vergadering van VN?

De zoektocht van de taliban naar internationale legitimiteit zal waarschijnlijk ook het belangrijkste overlegorgaan van de Verenigde Naties aandoen. Wordt Afghanistan opnieuw een pariastaat zoals in de jaren ’90, of zijn de kaarten anders geschud?

Toen de taliban in 1996 de macht overnamen, was een van hun eerste beleidsdaden de publiekelijke ophanging van de afgezette president Mohammed Najibullah op een plein in Kaboel.

De nieuwe machthebbers speelden toen eigenhandig een drievoudige rol: rechter, jury en beul.

Machtige bondgenoten

Fast forward naar 15 augustus 2021: de tweede incarnatie van de taliban komt opnieuw aan de macht en verdrijft de door de VS gesteunde regering van Ashraf Ghani.

De voormalige topfunctionaris van de Wereldbank, gewapend met een doctoraat in antropologie van de prestigieuze Columbia University, schreef op Facebook dat hij gevlucht was naar de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) omdat hij “opgehangen zou worden” door de taliban.

Indien dat was gebeurd, zouden de taliban de twijfelachtige eer hebben verdiend de enige regering ter wereld te zijn die twee presidenten heeft opgehangen.

Ghani ontkende echter dat hij het presidentieel paleis was ontvlucht met koffers vol goud en Amerikaanse dollars uit de Afghaanse schatkist.

Toen de taliban een eerste maal de plak zwaaiden in Afghanistan, tussen 1996 en 2001, erkenden slechts drie landen de legitimiteit van de regering: Pakistan, Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten.

Maar nu, twintig jaar later, kunnen China en Rusland (twee permanente leden van de VN-veiligheidsraad) mogelijk bij de eerste landen zijn die de nieuwe talibanregering erkennen, samen met Iran en Pakistan. In dat geval zullen andere landen vast in hun kielzog volgen.

Tijdens een vergadering van de Veiligheidsraad op 30 augustus werd een resolutie waarin de “betreurenswaardige” terroristische aanslag op de luchthaven van Kaboel werd veroordeeld, gesteund door dertien landen. Er waren echter twee onthoudingen: China en Rusland. Omdat ze hun vetorecht niet uitoefenden werd de resolutie echter met 13-2 aangenomen.

Vos met streken

Zoals te verwachten is, hebben de taliban nu een nieuw tijdperk aangekondigd en beloofd om met de Amerikanen samen te werken. Dat kan gezien worden als onderdeel van een strategie om internationale legitimiteit te verwerven – en uiteindelijk een zetel in de Algemene Vergadering van de VN. Die plaats wordt momenteel nog ingenomen de afgezette regering van Ghani.

De fundamentalistische groepering sleept echter een donker verleden met zich mee – met openbare geselingen en executies, kidnappings en schendingen van fundamentele burgerlijke vrijheden.

Volgens Simon Adams, uitvoerend directeur van het Global Center for the Responsibility to Protect (R2P), is er geen bewijs dat de taliban 2.0 anders zijn dan de originele taliban, ondanks hun pogingen om de wereld ervan te overtuigen dat deze keer “gebruiksvriendelijker” zullen zijn.

Hij wijst erop dat de taliban al tientallen jaren verantwoordelijk zijn voor oorlogsmisdaden, en toen ze voor het laatst over Afghanistan regeerden, pleegden ze misdaden tegen de menselijkheid.

De laatste keer dat ze in de regering zaten, hebben talibantroepen systematisch de kwetsbare Hazara-minderheid vervolgd en miljoenen vrouwen en meisjes van hun universele mensenrechten beroofd. Adams betoogt dat ze niet veranderd zijn.

Weg van de tv-camera’s en persconferenties voeren talibanstrijders al standrechtelijke executies uit. Zo is er al bewijs opgedoken van een recent bloedbad onder Hazara-mannen, zegt hij.

Als gewapende extremistische groepering, als plegers van wreedheden en als staatsmacht staan de taliban volgens hem lijnrecht tegenover alles waar de Verenigde Naties voor staan. “Ze horen thuis in de cel, niet in de hal van de Algemene Vergadering van de VN”, besluit Adams.

Internationaal Strafhof

Maar volgens James M. Dorsey is het een kwestie van tijd vooraleer de taliban het VN-zitje van Afghanistan claimen. Volgens de onderzoeker aan het Middle East Institute van de universiteit van Singapore wordt dat het eerste agendapunt zodra ze een regering gevormd hebben. Eerder is dat volgens het internationaal recht niet mogelijk.

Er loopt echter een onderzoek tegen de taliban bij het Internationaal Strafhof (ICC), en ook volgens Dorsey bestaat er geen twijfel over dat ze zich schuldig hebben gemaakt aan oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid.

“Het probleem is dat ze op dat vlak niet de enige zouden zijn in de Algemene Vergadering: China, Myanmar, Saoedi-Arabië, om er maar een paar te noemen.”

Latrelatie met Washington?

Op de vraag waarom de VS zaken willen doen met een talibanregering die niet officieel wordt erkend door Washington, zei minister van Buitenlandse Zaken Antony J. Blinken op een persconferentie dat de VS “al enige tijd op diplomatiek vlak probeert vooruitgang te boeken met de taliban, om een vreedzame overeenkomst proberen te bekomen in het conflict in Afghanistan”.

“In de toekomst zullen we onze betrokkenheid bij elke door de taliban geleide regering in Afghanistan beoordelen op basis van één simpel criterium: helpt het om onze belangen te bevorderen of niet”, ging hij verder.

“Als diplomatieke verhoudingen met de nieuwe regering onze belangen op vlak van terrorismebestrijding, ons belang om het Afghaanse volk humanitaire hulp te geven, ons belang om ervoor te zorgen dat de rechten van alle Afghanen, vooral vrouwen en meisjes, kan bevorderen, dan zullen we daarop inzetten.” De hoogste Amerikaanse diplomaat laat de deur dus op een kier voor een politieke relatie met de talibanregering.

Als voorwaarden stelde hij dat een toekomstige talibanregering de basisrechten van het Afghaanse volk moet handhaven, dat ze haar toezeggingen nakomt om ervoor te zorgen dat Afghanistan niet kan worden gebruikt als een lanceerplatform voor terroristische aanslagen, en als ze haar toezeggingen nakomt om mensen die Afghanistan willen verlaten toe te staan te vertrekken. “Dan is dat een regering waarmee we kunnen samenwerken”, aldus Blinken.

“Als dat niet het geval is, zullen we elk instrument tot onze beschikking gebruiken om die regering te isoleren, en zal Afghanistan een paria zijn”, verklaarde hij.

Algemene Vergadering om naar uit te kijken

“Ik kan me niet herinneren dat (de voormalige) talibanregering erkenning zocht of een zetel claimde tijdens de zitting van de Algemene Vergadering van 1996, die werd bijgewoond door de Amerikaanse president Bill Clinton”, vertelt Samir Sanbar, voormalig adjunct-secretaris-generaal van de VN.

Maar hij herinnert zich wel dat de voormalige permanente vertegenwoordiger van Afghanistan op zoek was naar een baan bij de VN.

“Maar als de taliban besluit om de Afghaanse zetel op te eisen, zal een commissie van de VN die claim moeten onderzoeken”, aldus de ex-VN-functionaris, die onder vijf verschillende secretarissen-generaal diende.

Sanbar merkt op dat een eventuele talibandelegatie Amerikaanse visa nodig zal hebben om naar New York af te reizen – en dus ook de zegen van de regering-Biden.

Hij wijst er ook op dat de Verenigde Arabische Emiraten de huidige taliban misschien niet gaan erkennen zoals in 1996, aangezien ze gastheer zijn van de afgezette president Ashraf Ghani.

De komende 76ste zitting van de Algemene Vergadering, die op 21 september begint, belooft een interessante editie te worden.