Over de stand van zaken, de internationale reacties en de mogelijke economische gevolgen: alles wat u moet weten na de eerste dag van de Russische invasie in Oekraïne.
Wat is de stand van zaken vrijdagochtend?
De Oekraïense president Volodimir Zelenski kondigde in een videoboodschap aan dat donderdag minstens 137 Oekraïeners, soldaten en burgers, om het leven zijn gekomen en 316 anderen gewond geraakt.
Volgens Zelenski vinden er sinds 4 uur vrijdagochtend opnieuw Russische raketaanvallen plaats, zowel op militaire als civiele zones. ‘Deze nacht begonnen ze civiele wijken te bombarderen. Dit doet ons denken aan (het nazi-offensief) in 1941,’ zei het Oekraïense staatshoofd in een video die op sociale netwerken circuleerde. De zin was bedoeld voor de Russische burgerbevolking.
Kiev
Russische troepen verstevigen intussen hun greep op de hoofdstad Kiev. In een noordelijk district van Kiev waren vrijdagochtend gevechten aan de gang, en ook vanuit het stadscentrum waren luide knallen te horen. Het Oekraïense ministerie van Defensie meldde op haar Facebook-pagina dat het ging om een groep Russische soldaten op verkenning die een sabotageoperatie uitvoerden.
Veel inwoners vluchtten donderdagochtend al uit Kiev: bekijk een fotoreeks. Duizenden mensen brachten de nacht door in metrostations in Kiev na een oproep in die zin van burgemeester en ex-bokskampioen Vitali Klitsjko.
Nog donderdag werd het vliegveld van Hostomel aangevallen, op zowat 25 kilometer van Kiev. De Russen zeiden de controle over het strategisch gelegen vliegveld te hebben overgenomen, maar donderdagavond claimde Kiev de herovering ervan.
Volgens The New York Times waren er in de nacht van donderdag op vrijdag ook zware gevechten in Soemi, op zowat 50 kilometer van de Russische grens. Op beelden is een brand te zien, klinken er explosies en worden er kogels afgevuurd.
Het Oekraïense ministerie van Defensie meldde voorts dat er ook onder meer gevochten wordt in kustplaatsen aan de Zwarte Zee.
Tsjernobyl
Donderdag kwamen de eerste berichten naar buiten over gevechten in de buurt van de voormalige kerncentrale van Tsjernobyl in het noorden van Oekraïne, waar in 1986 de grootste kernramp ooit plaatsvond. Volgens het Oekraïense presidentschap heeft Rusland de controle over de kerncentrale verworven.
Er circuleren berichten dat het personeel van Tsjernobyl wordt gegijzeld door Russische soldaten, zei woordvoerster van het Witte Huis Jen Psaki tijdens haar dagelijkse persbriefing. Ze verklaarde dat de Verenigde Staten ‘diep verontwaardigd zijn’ over deze ‘onwettige en gevaarlijke’ gijzeling.
De Oekraïense president Volodimir Zelenski noemde de aanval op Tsjernobyl eerder op de dag al ‘een oorlogsverklaring aan heel Europa’.
Volg de meest recente updates in onze liveblog
Wat wil Poetin?
Volgens de Amerikaanse regering wil Rusland de regering in Kiev omverwerpen als onderdeel van zijn aanval op Oekraïne. ‘Dat zou verklaren waarom ze zo snel richting Kiev trekken’, klinkt het in een transcriptie van het Pentagon.
Poetin zelf blijft de inval verdedigen. Volgens hem waren de veiligheidsrisico’s voor Rusland zo groot geworden dat er geen andere mogelijkheid meer bestond. ‘Ze hebben ons simpelweg niet de optie gegeven om anders te handelen.’ Rusland is ook voorbereid op sancties, zo beklemtoont de president.
Poetin zegt ook dat Moskou geen schade wil toebrengen aan het wereldwijd economisch systeem. ‘Rusland blijft deelnemen aan de wereldeconomie, we zijn niet van plan die te schaden’, klinkt het.
De Russische invasie van Oekraïne kent een lange voorgeschiedenis. Er zijn langlopende strategische belangen in het spel. Maar steeds nadrukkelijker wordt de vraag gesteld: hoe rationeel is Poetin nog? Wat drijft hem? Lees een analyse door Knack-redacteur Jeroen Zuallaert.
Lees verder onder de foto.
De invasie in Oekraïne stuit ook op weerstand in Rusland zelf. In meerdere steden zijn Russen de straat opgegaan om te demonstreren. Op sociale media circuleerden donderdag beelden van betogingen in onder meer Jekaterinenburg en Novosibirsk. Zeker 1.798 mensen zijn volgens de onafhankelijke mensenrechtenorganisatie OVD-Info in Rusland opgepakt. Het gaat om arrestaties in 58 steden, meldt de organisatie vrijdagochtend.
Hoe reageren Oekraïeners?
In zijn boodschap zei president Zelenski dat Kiev zich ‘in de steek gelaten’ voelt. ‘Wie is er bereid om met ons te vechten? Ik zie niemand. Wie is er bereid om Oekraïne de garantie te geven dat het kan toetreden tot de NAVO? Iedereen is bang’, zei hij. De NAVO heeft aangekondigd geen troepen naar Oekraïne te sturen.
Ondanks de Russische overmacht blijft Jehor Pyvovarov, de hoogste Oekraïense vertegenwoordiger in België, strijdvaardig. Knack kon hem donderdagavond nog spreken. ‘We zullen strijden tot de laatste druppel bloed.’ Lees het gesprek met Pyvovarov.
Zolang de verbindingen het toelaten, legt Knack zijn oor te luister bij Oekraïners ter plaatse. Hoe kijken zij naar het conflict met Rusland? Lees een gesprek met Alisa Koverda, vanop de westelijke oever van Kiev: ‘Het enige waarop we nu kunnen vertrouwen, is ons leger’.
Vanuit de Oekraïense hoofdstad Kiev is donderdag een exodus op gang gekomen. Lees meer getuigenissen van inwoners: ‘Die gek moet weten dat hij hier niet welkom is’
Ulyana Tyshchenko werd geboren in Oekraïne, maar woont in Antwerpen met haar moeder. Andere familieleden en kennissen zijn in Oekraïne, waar Ulyana doorgaans zomervakanties doorbrengt. Lees: ‘We staan perplex, met tranen in onze ogen’.
Lees verder onder de foto.
Hoe wordt in Europa en het Westen gereageerd?
Onder andere de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, de Europese Unie en Japan hebben al nieuwe sancties tegen Moskou afgekondigd. De Centrale Bank van Rusland belooft in een reactie dat ze door sancties getroffen banken zal ondersteunen.
De staatshoofden en regeringsleiders van de NAVO-lidstaten houden vrijdag een virtuele top over de Russische aanval op Oekraïne.
De Amerikaanse regering kondigde donderdag al aan de komende dagen nog eens 7.000 manschappen naar Duitsland te sturen. Biden beklemtoonde dat hij het grondgebied van de NAVO zal verdedigen. Er worden geen Amerikaanse troepen naar Oekraïne gestuurd. ‘Onze strijdkrachten gaan niet naar Europa om in Oekraïne te vechten, maar om onze NAVO-bondgenoten te verdedigen en die bondgenoten in het oosten gerust te stellen’, zei Biden.
Frankrijk gaat de ontplooiing van soldaten in Roemenië in het kader van de NAVO versnellen, meldde president Emmanuel Macron na de crisistop van de EU in Brussel.
In de omgeving van Oekraïne hebben Litouwen en Moldavië donderdag reeds de noodtoestand afgekondigd. Polen brengt zijn leger in de hoogste staat van paraatheid na de Russische inval in buurland Oekraïne. Alle militairen worden naar de kazernes geroepen en alle verloven zijn ingetrokken, melden Poolse media volgens persagentschap Reuters.
Lees ook een analyse: Waarom de West-Europese aanpak van Poetin is mislukt
Volg de meest recente updates in onze liveblog
Ook de premier van EU-lidstaat Hongarije Viktor Orban, die er vriendschappelijke banden op nahoudt met Poetin, heeft donderdag voor het eerst de Russische invasie van Oekraïne veroordeeld.
In eigen land toonde tot donderdag zowel het Vlaams Belang (VB) als de Partij van de Arbeid (PVDA) enig begrip voor Vladimir Poetin. Vandaag veroordelen beide partijen de inval in Oekraïne. En wijzen ze naar de schuld en/of het falen van het Westen. Lees meer.
Wat zijn de mogelijke economische gevolgen?
De Russische invasie van Oekraïne deelt ook een stevige klap uit aan de westerse economie. Vooral de hogere energieprijzen kunnen pijn doen. Toch hoeft het herstel niet tot de slachtoffers te behoren, op voorwaarde dat het conflict niet verder escaleert. Trends-redacteur Daan Killemaes legde zijn oor te luister bij enkele economen, om te vragen wat hun verwachtingen zijn. Lees meer.
Al enkele uren na de start van het Russische offensief in Oekraïne publiceerde het belangrijkste orgaan voor cyberveiligheid in België, het CCB, een oproep naar bedrijven toe om hun cybernoodplannen af te stoffen. ‘Er is op dit moment wel geen concrete dreiging van cyberaanvallen’, benadrukt directeur Miguel De Bruycker.
Zeker in Europa zullen we allemaal de economische gevolgen voelen. Donderdag was het ook een heel klein beetje oorlog in de beleggingsportefeuilles, maar vrijdagochtend veren de beurzen weer wat op, in navolging van Wall Street dat gisterenavond positief afsloot. Lees meer.
De olieprijzen stijgen vrijdag voort. Een dag eerder werden na de inval van Rusland in Oekraïne nog de hoogste standen sinds 2014 bereikt. Vrijdag steeg de prijs voor een vat (159 liter) van de Noordzeesoort Brent met 2,03 dollar naar 101,11 dollar. De prijs voor een vat van de Amerikaanse soort West Texas Intermediate (WTI) steeg met 1,78 dollar tot 94,60 dollar. De oorlog in Oekraïne blijft wegen op de markten.
Rusland valt Oekraïne aan: alles wat u moet weten
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier