‘We mogen tijdens deze coronacrisis niet vergeten dat Peking een machtsdiplomatie bedrijft die haar door Washington en Moskou is voorgedaan’, schrijft Jaak Delbeke. ‘En het krijgt die blijkbaar ook wereldwijd verkocht.’
Mocht Covid-19 vanuit Amerika naar West-Europa zijn overgewaaid, dan zag men naar alle waarschijnlijkheid al wekenlang krijsende anti-Amerikaanse demonstraties, tegen het falende gezondheidsbeleid van de regering-Trump, en boodschappen dat het de hoogste tijd om in november voorgoed komaf met hem te maken. Maar het nieuwe coronavirus SARS-CoV-2 komt uit China, en de Chinese aanpak heeft de wereld besmet.
We zijn haast vergeten dat de Chinese arts die het virus op het spoor kwam, eerst door de Pekingse autoriteiten in de gevangenis is gegooid (omwille van ordeverstoring) en pas na herhaalde bevestiging van collega-artsen is vrijgelaten, om nadien een roemloze en eenzame dood aan de kwaal te sterven. Geen haan die ernaar kraaide, hier in West Europa.
Au contraire. Nu zijn we haast opgelucht en dankbaar dat China de broodnodige mondmaskers levert, om de ziekte (die daar uitbrak) hier in te dijken. Was het niet Lenin die schreef dat ‘de kapitalisten in staat zijn het touw te leveren, waaraan wij hen zullen ophangen’? Versleten ideologische woordenkramerij, hoort men te repliceren.
Maar in China is de leidende rol van de Communistische Partij nog steeds het evangelie – lees: de politieke elite aan de top (en niemand anders) dicteert wat goed is voor de burger. En dat China’s president Xi Jinping twee jaar geleden zichzelf tot president ‘voor het leven’ liet benoemen, wordt in West-Europa hoogstens als een versleten anachronisme genoteerd.
China’s uitgaven voor gezondheidszorg zijn een peulschil voor een bevolking drie keer zo groot als de Amerikaanse, maar het militaire budget kan de vergelijking best aan. Bovendien is het een digitale supermacht (naast de Verenigde Staten, Israël, het Verenigd Koninkrijk, Rusland en Iran) die spioneert of steelt als dagelijks tijdverdrijf. En Chinese militaire bases worden in sneltreinvaart in gebruik genomen: in Djibouti, de Spratly- en Paracel-eilanden in de Zuid-Chinese Zee. Daarnaast zijn vandaag 30 tot 50 procent van de infrastructuurwerken op het Afrikaanse continent van Chinese oorsprong.
Kortom, vanwaar komt onze zalvende standaard in de beoordeling van China? Afgelopen november werd de 30ste verjaardag van de val van de Berlijnse Muur luisterrijk herdacht, en terecht. Maar het was ook 30 jaar geleden dat op het Tiananmen-plein in Peking het studentenprotest bloedig werd onderdrukt. In vergelijking was Tiananmen eveel minder aandacht in de berichtgeving waard.
De coronacrisis speelt de Europese Unie uiteen zoals geen ander dossier ooit heeft gedaan.
Wie aandachtig toekijkt, komt tot de slotsom dat Peking niet enkel veel producten, maar nog meer politieke invloed exporteert. De Chinese elite koopt ‘stilte’ over zijn doen en laten thuis, in ruil voor haar rendabel optreden als werkplaats van de wereld. Te vaag? Noorse zalm was gedurende jaren geschrapt van het Chinese menu, aangezien Peking zich ergert aan té kritische Nobelprijswinnaars. En Belgiës ex-premier Yves Leterme is sinds juni 2019 aan de slag bij ToJoy, een Chinees investeringsfonds.
Wat Peking zo gevaarlijk maakt, is zijn beschaafde tirannie, weg van robuust machtsvertoon op zijn Russisch. Let op wat in Hongkong gaande is (en door de coronacrisis van het voorplan is verdwenen). De tirannie is sluipend, subtiel en geraffineerd. Berekend maar complexloos effectief. Men hanteert westerse begrippen zoals mensenrechten, privacy, en democratie, maar geeft er een eigen, Chinese invulling aan, die ze kan opleggen als de relatie dat toelaat.
Niet Donald Trump, maar Xi Jinping pleitte in Davos (2017) voor vrije wereldhandel – naar Chinees recept, welteverstaan. Sri Lanka kon in 2009/2010 zijn Chinese leningen niet tijdig terugbetalen. Geen probleem, liet Peking weten: we nemen voor 99 jaar bezit van cruciale infrastructuur. Idem in Griekenland, waar de haven van Piraeus haast een Chinese kolonie is, met eigen Chinese gebruiken en wetten. En dichter bij huis: de Franse luchthaven van Toulouse is deels een Chinese nederzetting op de nieuwe Zijderoute. Geen wonder aangezien Toulouse de uitvalsbasis is van Europa’s paradepaardje Airbus. Bovendien kocht Peking zich in bij het Europese satellietprogramma Galileo, een ander Europees paradepaardje (waaruit het Verenigd Koninkrijk is verstoten na de brexit). Het stond dus in de sterren geschreven dat er een politieke storm zou opsteken, over wie Europa 5G-technologie gaat leveren: het Chinese Huawei of toch het Europese Ericsson of Nokia?
Het waren de Duitsers die in Europa als eersten de kat de bel aanbonden in 2016, door dwars te gaan liggen over Pekings plannen het Duitse robotbedrijf KUKA over te nemen. Want de vermoedens zijn reëel dat het China in de eerste plaats te doen is om het (goedkoop) binnenhalen van cruciale technologie. Incluis en vooral: artificiële intelligentie.
Verontrustend is daarbij niet zozeer dat China groeit en bloeit (zij het nu even aan een lager tempo) maar dat het dit voor mekaar krijgt op haar, en alléén haar voorwaarden. Het koopt lucratieve bedrijven in het buitenland op, maar laat nauwelijks toe dat buitenlanders hetzelfde doen in China. Kortom, er is gebrek aan wederkerigheid: geven en nemen dus.
Een flagrant voorbeeld is het internet. Door zijn grote schaal heeft China zijn eigen internet dat bij wijze van spreken los staat van de wereld. (De Tiananmen-onlusten van juni 1989 zijn daarop niet te vinden). Meer nog, Peking zet ook zijn ‘eigen’ multilaterale kanalen op (Aziatische ontwikkelingsbank, Zijderoute, Shanghai Six) waarin het de leidersrol speelt.
Kortom, Peking bedrijft een machtsdiplomatie die haar door Washington en Moskou is voorgedaan. Het krijgt die blijkbaar ook wereldwijd verkocht, lees ‘aanvaard’. De coronacrisis speelt de Europese Unie uiteen, als geen ander dossier ooit heeft gedaan: de grenzen gaan potdicht, net alsof de oorlog voor de deur staat. Noch Washington, noch Moskou kreeg dat ooit voor mekaar.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier