‘Treinbegeleiders afschaffen zal zeker niet leiden tot een betere dienstverlening’

In een voorlopige versie van het nieuw beheerscontract van de NMBS wordt voorgesteld om de treinbegeleiders af te schaffen. Geen goed idee, vindt Gunther Blauwens van de ACOD.

In haar nieuw ontwerp van beheerscontract met de NMBS heeft de regering het onder meer over de One Man Car (treinen zonder treinbegeleider), een vemindering van het aantal loketbedienden en op termijn ook stationspersoneel. Het uitgangspunt van deze spoorwegvisie: ‘efficiënt beleid’.

Laat me duidelijk zijn: zolang de regering vasthoudt aan een geldverslindende driedelige inefficiënte spoorwegstructuur heeft ze niet het recht om het begrip ‘efficiënt beleid’ op papier te zetten, en al zeker niet in het beheerscontract met de NMBS. De meest efficiënte en kostenbesparende maatregel is het opnieuw één maken van de Belgische spoorwegen. De spoorwegen zijn als een symfonisch orkest. Eén dirigent met één partituur weet een orkest te leiden en het publiek te bekoren. Drie dirigenten met drie verschillende partituren doen orkest en publiek de zaal ontvluchten. De CEO van de NMBS heeft alvast publiekelijk verklaard niet mee te gaan in de ‘One Man Car’-visie. Laat ons hopen de regering daar ook oren naar heeft.

De One Man Car is een pure besparingsmaatregel en draagt zeker niet bij tot een betere dienstverlening naar de reizigers toe. Het heeft zelfs niets te maken met een groeiende digitalisering of automatisering op de werkvloer. Integendeel: de operationele veiligheidstaken van de treinbegeleider worden verplaatst naar de treinbestuurder en het perronpersoneel, alsof deze mensen al niet genoeg veiligheidstaken en andere opdrachten hebben.

Cru gesteld: deze manke spoorwegvisie is het vervolg van de opgelegde onrealistische besparingen bij de spoorwegen (drie miljard euro) door de huidige regering. Daarentegen investeert diezelfde regering volop in bedrijfswagens en plaatst ze een betaalbaar en ecologisch openbaar vervoer achteraan op het einde van de autofile. Het aantal bedrijfswagens is in 2016 met 12% gestegen. Deze individuele ‘salariswagens’ kosten ons 5 miljard euro per jaar. Het planbureau berekent een extra meerkost van 905 miljoen euro, onder de noemer ‘maatschappelijke kost’. De veroorzaakte files kost de Belgisch economie 8 miljard euro volgens het VBO. De spoorwegen krijgt een dotatie van 3 miljard euro.

Ken uw treinbegeleider

‘Is de treinbegeleider dan écht nodig?’, vraagt u. Zeker. De treinbegeleider heeft vier hoofdtaken, hieronder gerangschikt volgens belangrijkheid.

• Veiligheid: De treinbegeleider houdt toezicht op het in- en uitstappen, het openen en sluiten van de deuren en het activeren van de vertrekprocedure. Hij kijkt toe op de sociale en exploitatieveiligheid aan boord van de trein tijdens de treinreis. De treinbegeleider is het eerste aanpreekpunt voor reizigers en verkeersleiding in geval van een incident of ongeval en past de veiligheidsprocedures toe. Bij een incident of ongeval is het mogelijk dat de treinbestuurder in de onmogelijkheid verkeert om bepaalde veiligheidstaken op te nemen of te communiceren.

• Stiptheid: De treinbegeleider is mee verantwoordelijk voor het tijdig aanzetten van de vertrekprocedure, het verhelpen van technische problemen (zoals defecte deuren) en is proactief bij het in- en uitstappen van minder mobiele en andersvalide reizigers.

• Onthaal: De treinbegeleider verzorgt de communicatie en informatieverlening naar de reizigers toe – vooral bij ontregeld treinverkeer – en biedt extra aandacht aan reizigers met een beperkte mobiliteit (ouderen, mindervaliden, blinden, slechtzienden, (groot)ouders met een kinderkoets, …).

• Controle: Geen controle betekent meer zwartrijden en geen sociaal toezicht aan boord van de trein. De afwezigheid van controle en toezicht kan bovendien leiden tot een onveiligheidsgevoel bij de reizigers. Er zijn recente voorbeelden waar de treinbegeleider tijdens zijn controleronde verloren of weggelopen kinderen opmerkt en erger doet voorkomen. In tijden waar men soldaten op straat laat patrouilleren, zou elke vorm van toezicht in de trein afgeschaft worden. Begrijpe wie kan.

Ook mensen met een beperkte mobiliteit zijn reizigers

Het mogelijk afschaffen van de treinbegeleider is het negeren van reizigers met een beperkte mobiliteit. De treinbegeleider is samen met het stationspersoneel een belangrijk aanspreekpunt. Het European Disability Forum – de Europese adviesgroep van reizigers met een beperkte mobiliteit (mindervaliden, blinden, slechtzienden) – steunt dan ook voluit de actie van ETF (European Transport Workers’ Federation) tegen de Europese invoering van de One Man Car. Voor deze reizigers is de aanwezigheid van een treinbegeleider een absolute meerwaarde en geen overbodige luxe.

Treinpersoneel en treingebruikers: één front

Ook de Belgische en Europese bond van treingebruikers zijn ons verzet tegen de ‘One Man Car’ zeer genegen. De reizigers zijn zich bewust van de meerwaarde van het boordpersoneel in de trein. Het spoorwegpersoneel dat dagelijks in contact komt met de reizigers wordt steevast positief geëvalueerd ondanks de heersende misnoegdheid over de stiptheid en het comfort in de treinen. De kwaliteitsbarometer – enquêtes bij de treingebruikers – bevestigt dit keer op keer.

Het spoorwegpersoneel ervaart dagelijks het terechte ongenoegen van reizigers en geeft steevast de redenen hiervan door aan het hoger management. Met de ‘One Man Car’ wordt de treinbegeleider als ‘eerste ombudsman’ van de reizigers uitgeschakeld. Volgens de spoorwegspecialisten van deze regering heet dit dan een efficiënte maatregel te zijn.

Het wordt hoog tijd dat de regering haar salariswagen inruilt voor een treinabonnement.