Dat Bart De Wever op twee schaakborden speelt, is ondertussen bekend. De Vlaamse informateur wacht de eerste zet af op federaal niveau vooraleer hij van wal steekt in Vlaanderen. Maar één ding is zeker: de Bourgondische coalitie is nog niet begraven.
Terwijl Bart De Wever (N-VA) op dienstreis is in Colombia, het land van het magisch realisme van Gabriel García Márquez, draait de geruchtenmolen genaamd formatie onverminderd voort.
Bij het binnentreden van het Brussels stadhuis op 11 juli beklemtoonde Jan Jambon (N-VA) het nog: ‘Er wordt gewerkt’. Wat dat juist moge betekenen, is niet helemaal duidelijk. Maar de boodschap is helder: de formatie ligt stil, maar ook niet helemaal.
Ondertussen liggen de standpunten van de partijen met betrekking tot de onderhandelingen vast.
N-VA kijkt naar het federale niveau. Zo benadrukte Vlaams minister-president Liesbeth Homans (N-VA) opnieuw dat zij verwacht dat Open VLD en CD&V niet in een federale regering zullen stappen zonder meerderheid aan Vlaamse kant.
De hoofden van de liberalen worden op hol gebracht met postjes.
De Vlaams-nationalisten vinden het niet meer dan logisch dat de partij de federale kat uit de boom kijkt. ‘Wij kunnen gewoon niet toelaten dat er extreemlinks beleid wordt gevoerd. Wie gaat dat betalen? Dat willen we de Vlaamse ondernemingen niet aandoen’, luidde het woensdag nog bij de ongelukkige Kris Van Dijck (N-VA).
Daarbij viseert de N-VA vooral de partij van Gwendolyn Rutten. Niet toevallig is de Open VLD de gebeten hond. De liberalen maakten als eerste ‘Zweedse’ partij duidelijk dat ze regeringsdeelname met een Vlaamse minderheid niet uitsluiten. ‘Het kan, maar het is niet wenselijk’, klonk het meer dan een week voor verkiezingsdag.
De N-VA ziet een paarsgroene coalitie dus als een serieuze optie. Met liberalen, zonder N-VA, zonder Vlaamse meerderheid. ‘Hun hoofd wordt op hol gebracht met postjes’, sneert een N-VA-topper. ‘Van Rutten is het geweten dat ze minister wil worden.’
Een gewezen N-VA-regeringslid waarschuwt: ‘De traditionele partijen zijn op bodemkoers. Als ze nog kiezers willen overhouden, stappen ze maar best niet in een regering zonder Vlaamse meerderheid.’
CD&V legde altijd meer voorzichtigheid aan de dag in verband met een Vlaamse minderheid. ‘Een Vlaamse meerderheid in de federale regering is altijd onze lijn geweest’, aldus de partij.
Eén deadline
Zowel CD&V als Open VLD zijn ervan overtuigd dat op dit moment maar één iets moet gebeuren: dat N-VA en PS elkaar in de ogen kijken. Zolang de twee grootste partijen aan weerszijden van de taalgrens niet praten, zal er weinig gebeuren, zo zegt men.
Hoe dan ook verwacht niemand snel witte rook in de federale formatie, hoezeer informateurs Johan Vande Lanotte (SP.A) en Didier Reynders (MR) hun best ook doen. Het lijkt insiders dan ook onvermijdelijk dat de koppeling met het federale niveau op een gegeven moment moet worden losgelaten in Vlaanderen.
Zelfs N-VA erkent dat.
Drie toppers zeggen aan Knack dat de vorming van de Vlaamse regering ‘vanaf eind augustus’ in gang zal worden gezet. ‘Er is maar één deadline’, zegt een gewezen regeringslid, ‘de Septemberverklaring van de Vlaamse regering’. Die valt traditioneel op de vierde maandag van september, dit jaar is dat op 23 september.
‘In de loop van augustus zullen de contouren van een federale regering duidelijk worden’, maakt een Kamerlid zich sterk. Dan mag de Vlaamse handrem dus los.
Opvallend daarbij is dat geen enkele N-VA’er wil erkennen dat de SP.A uit de race ligt op Vlaams niveau. Meer nog: ‘De SP.A is voor ons zeker nog niet uitgesloten’, zeggen twee goedgeplaatste parlementsleden.
‘Als de SP.A in de federale regering stapt – en daar ziet het er toch naar uit – dan kan ze toch niet in de oppositie blijven op Vlaams niveau?’, zegt een topper.
Geen onlogische houding van de N-VA. Hoe meer partijen overblijven om een mogelijke coalitie te smeden, hoe meer hefbomen ze heeft. Zo wordt niemand incontournable – afgezien van de N-VA zelf.
Toch wringt een en ander nog. Want als de N-VA de liberalen echt wil verhinderen dat ze zonder haar in een federale regering stappen, dan bestaat de enige werkbare Vlaamse coalitie zónder Open VLD uit N-VA-CD&V-SP.A.
Helemaal onuitgegeven is die natuurlijk niet. De regering-Peeters II werd mee vormgegeven door De Wever en toenmalig SP.A-voorzitter Caroline Gennez. Bovendien heeft de coalitie een groter zetelaantal (70 zetels) dan de krappe Bourgondische meerderheid van N-VA-Open VLD-SP.A (64 zetels).
Maar hoe dan ook zou het een bijzondere samenwerking zijn. Niet alleen zou de door N-VA soms verguisde CD&V aan boord blijven, ook de socialisten zouden hun intrede doen in de Vlaamse regering. Leg dan maar eens uit aan je achterban dat je een economisch rechtsere partij als Open VLD laat vallen.
De Bourgondische coalitie blijft dus een reëler alternatief voor de Zweedse coalitie van N-VA-CD&V-Open VLD. Al was het maar omdat De Wever himself de samenstelling uit zijn hoed toverde op ’t Schoon Verdiep.
Zowel op het vlak van onderwijs als dat van welzijn is de partij het beu hoe CD&V rekening blijft houden met het middenveld. Natuurlijk heeft SP.A ook nog banden met de socialistische organisaties, maar het politiek gewicht van rood binnen een mogelijke regering (13 zetels) is sowieso minder groot dan dat van oranje (19 zetels).
‘Je weet nooit hoe de puzzel valt’
Toch lijkt er nog een grote denkfout in de N-VA-redenering te schuilen. Want heeft de SP.A niet al sinds geruime tijd besloten om op Vlaams niveau op de oppositiebanken te blijven zitten? Halfweg juni zei kersvers Kamerlid Melissa Depraetere (SP.A) op alle niveaus voor de oppositie te kiezen.
De partijwoordvoerder zwakte die bewering achteraf wat af. ‘Als iedereen veto’s stelt, wordt het misschien helemaal onmogelijk een federale regering te vormen’, zei ze aan De Tijd. ‘Vlaams is een ander verhaal, want daar zijn we helemaal overbodig.’
Je weet nooit hoe de puzzel valt, maar wat mij betreft is de kans op Vlaamse regeringsdeelname zeer klein.
Waarom blijft De Wever de SP.A dan betrekken in het Vlaamse verhaal? Misschien omdat de socialisten helemaal niet zo zeker zijn van hun keuze – of toch niet in diezelfde mate als het CDH en de PTB dat zijn aan de overkant van de taalgrens.
Getuige daarvan is de uitleg van Vlaams fractieleider Conner Rousseau. Gevraagd naar een reactie beklemtoont hij dat ‘de oppositie voor SP.A het uitgangspunt is’. Maar er is meer. ‘Natuurlijk’, vervolgt Rousseau, ‘weet je nooit hoe de puzzel valt, maar wat mij betreft is die kans zeer klein. Mochten we dan toch in een Vlaamse regering sukkelen, dan zal N-VA een hoge prijs moeten betalen.’
Hoezo? ‘Op essentiële zaken zullen er van onze kant nooit toegevingen gedaan worden, nog geen halve. Dus ik zie niet direct in waarom N-VA dat zou doen’, aldus Rousseau.
De goede verstaander merkt dus dat de deur op een kier staat, al is die misschien zeer nauw.
En dan is er nog het Vlaams Belang, de partij die De Wever op een galante manier moet lossen. Theoretisch gezien vormt het Vlaams Belang een breekijzer tegenover CD&V en Open VLD. N-VA en Vlaams Belang zouden zich zo als een blok kunnen opstellen. Die Forza Flandria, zoals onderhandelaar Chris Janssens die al voorstelde, zou de bal in het kamp van CD&V en Open VLD leggen.
Maar ook die piste baadt in een sfeer van politieke fictie, temeer omdat de neuzen binnen N-VA niet in dezelfde richting staan met betrekking tot die gewaagde tactiek.
Er lijken dus twee reële pistes over te blijven: voortgaan met Zweeds of de Antwerps-Bourgondische ploeg. Met de Septemberverklaring in zicht, zal De Wever binnen luttele weken kleur moeten bekennen.
En toch. ‘Niets is wat het lijkt.’ Zo beschreef Vande Lanotte de regeringsonderhandelingen al, met een verwijzing naar De kleine prins. Zou de socialist volgende keer citeren uit een magisch realistisch werk?
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
