Heeft een ‘klimaatwet light’ dan wel kans op slagen?

Nu een grondwetswijziging er wellicht niet zal komen, begint CD&V een offensief om voluit de groene kaart te trekken. De partij wil Groen kleur doen bekennen door een soort ‘klimaatwet light’ op tafel te leggen. Ondertussen lijkt het erop dat het volgende parlement artikel 7bis alsnog zal kunnen aanpassen.

‘Het grote probleem met de klimaatwet is dat er geen sancties in staan. Wij willen geen symbolen, maar oplossingen en concrete stappen vooruit.’ Om die reden begint CD&V-fractieleider Servais Verherstraeten vanaf donderdag een lobbycampagne om zieltjes te winnen voor zijn eigen idee van een klimaatwet.

Waarover gaat het? Dinsdagochtend werd duidelijk dat een grondwetswijziging onhaalbaar wordt. In de Kamercommissie Herziening Grondwet maakten de Vlaamse regeringspartijen CD&V en Open VLD duidelijk dat ze de wijziging van artikel 7bis niet zullen steunen.

Volgens alle Franstalige partijen (inclusief de MR van premier Charles Michel), de Vlaamse partijen SP.A en Groen én de klimaatactivisten is de aanpassing van dat artikel echter broodnodig. De Raad van State had die piste immers voorgesteld in haar strenge verdict over de klimaatwet, een tekst die is opgesteld door enkele academici. Het bracht sommige activisten ertoe om te kamperen op de Brusselse Troonplaats, een boogscheut verwijderd van het parlement.

Het voorstel om de Grondwet te wijzigen passeerde de commissie weliswaar, maar zal donderdag stranden in de plenaire vergadering. In de commissie was er slechts nood aan een gewone meerderheid – wat zich vertaalde in negen voorstemmen en acht tegen. In de plenaire vergadering is er echter een tweederdemeerderheid nodig. Die is onhaalbaar zonder de Vlaamse christendemocraten en liberalen.

Enter Servais Verherstraeten. De CD&V’er wacht nog even de stemming van donderdag af, maar gaat dan volop aftoetsen bij de Franstalige partijen of ze niet mee willen stappen in zijn verhaal.

Verherstraeten gaat twee amendementen indienen op de klimaatwet. CD&V zet in op verplichte samenwerkingsakkoorden tussen de verschillende overheden. Mét sancties als ze daar niet in slagen. ‘Dat, in combinatie met de politieke druk, zal de lat hoger leggen voor volgende regeringen’, zegt hij.

Einstein

Het tweede amendement vraagt een ‘upgrade’ van de huidige instellingen. Daardoor vervalt de verplichting om een Interministeriële Klimaatconferentie, een Interfederaal Klimaatagentschap of een Permanent Onafhankelijk Klimaatexpertencomité op te richten, zoals de huidige klimaatwet dat vraagt.

Samengevat: eigenlijk wil CD&V de klimaatwet van Groen-Ecolo volledig vervangen. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat die partijen niet staan te springen om de CD&V-piste te bewandelen. Meyrem Almaci noemt die samenwerkingsakkoorden een methode van het verleden. De Groen-voorzitter schudde een toespeling op het gekende Einstein-citaat uit haar mouw: ‘Altijd hetzelfde recept gebruiken en denken dat het tot een ander resultaat zal leiden, is de definitie van waanzin.’

Hoe dan ook gebruiken de Vlaamse christendemocraten de demarche om Groen kleur te doen bekennen. ‘Hun voorstel haalt geen tweederdemeerderheid. Op deze manier zou er wél een klimaatwet kunnen komen’, klinkt het binnen de partij.

Open VLD en MR zijn in ieder geval al mee. De Vlaamse liberalen verwijzen naar hun persbericht van maandag, waarin ze alluderen op verplichte samenwerking. De MR benadrukte dinsdagochtend in de Kamer dat ze ‘een samenwerkingsakkoord blijft verdedigen’.

Die partijen hebben echter slechts 51 zetels in het parlement. En aangezien de klimaatwet een bijzondere wet is, hebben ze nood aan een tweederdemeerderheid van 100 zetels. Nog 49 te gaan dus.

SP.A en PS lijken alvast niet happig om de regering een hand te reiken. Maar een echt veto kwam er nog niet. Als de socialisten, PVDA, CDH, Défi en onafhankelijke Veli Yüksel op de kar springen, dan zijn de stemmen van de ecologisten zelfs overbodig.

De klimaatwet light van CD&V is dus nog niet van de baan, maar het zal allesbehalve makkelijk worden. Hoe dan ook lijkt het hoofdopzet van CD&V vooral om Groen onder druk te zetten. Dat politieke opbod kan van pas komen tijdens de verkiezingscampagne.

Demandeur de rien

Ondertussen ziet het er overigens naar uit dat artikel 7bis dan toch opnieuw wordt opengesteld zodat de volgende legislatuur eraan kan morrelen.

Aanvankelijk had de MR van premier Michel verklaard de Grondwet onaangeroerd te willen laten. De vergelijking met de ‘doos van Pandora’ wordt tot in den treure herhaald. De Franstalige liberalen willen géén communautaire avonturen en hopen zich met hun strikte houding te kunnen afzetten van de N-VA, wiens schaduw vier jaar lang over de partij hing.

Maar dinsdagochtend verklaarde MR-fractieleider David Clarinval dat hij dan toch openstaat om 7bis open te stellen. ‘Wij willen geen communautaire discussies, maar over dit artikel kan er gepraat worden’, zo zei hij voor de camera’s. De woordvoerder van MR-Kamerfractie bevestigt: ‘We zijn demandeur de rien met betrekking tot communautaire artikels, maar we laten de deur open voor andere.’

Dat betekent opnieuw een bocht voor MR. Maandag vervelden de liberalen op enkele uren tijd van critici van het aanpassen van de Grondwet tot voorstanders. Wellicht wilde MR niet als enige Franstalige partij een grondwetswijziging in de weg staan.

De kans is evenwel groot dat die bocht al bij al berekend was. Michel en co. wisten immers dat zusterpartij Open VLD en CD&V hun kar niet gingen keren. Op die manier kon MR met een gerust hart vóór de wijziging van 7bis stemmen, zonder dat daar echte gevolgen aan werden gekoppeld.

Maar in hun houding tegenover het openstellen van 7bis voor de volgende legislatuur, staan ze wel op dezelfde lijn als hun Vlaamse regeringspartners. Dat artikel stond al op het lijstje van Open VLD-fractieleider Patrick Dewael – naast onder andere een preambule op de Grondwet en de afschaffing van de opkomstplicht.

Ook CD&V sluit niet uit dat ze instemt met het openstellen van 7bis. De partij is heel beducht voor een communautair opbod. Die voorzichtigheid vertaalde zich enkele weken geleden in een pleidooi om tussen 2019 en 2024 na te denken over een zevende staatshervorming in het Vlaams Parlement. De christendemocraten zouden vandaag het liefst enkel het eerste artikel van de Grondwet en enkele bepalingen rond justitie voor herziening vatbaar willen verklaren.

Fractieleider Servais Verherstraeten zegt evenwel open te staan om 7bis aan dat lijstje toe te voegen. Hij verdedigt die keuze door erop te wijzen dat dat artikel ook in het lijstje stond dat werd goedgekeurd in 2014.

De partijen van de huidige minderheidsregering zullen wel een beroep moeten doen op oppositiepartijen als SP.A en Groen.

Natuurlijk houdt het verhaal daar niet op. Ook in een volgende legislatuur zal er voor de eigenlijk aanpassing van artikel 7bis een tweederdemeerderheid nodig zijn in het parlement en een gewone meerderheid in elke taalgroep. En dat is nog altijd niet vanzelfsprekend.