Michel houdt de sleutel om Grondwet te openen stevig op zak

Het eerste overleg in de Kamer over het openstellen van grondwetsartikelen heeft een muis gebaard. In het parlement is nog maar eens gebleken hoe huiverig de MR van premier Charles Michel staat tegenover mogelijke grondwetswijzigingen. ‘Michel is bang van zijn eigen schaduw’, zegt Kristof Calvo (Groen).

Blijft de Grondwet vijf jaar lang op slot of niet? Dat is de vraag die de politiek beheerst naarmate het einde van de werkzaamheden nadert. Want vanaf het moment dat Kamer, Senaat en regering het eens zijn over welke artikelen ze voor herziening vatbaar willen verklaren, zitten we echt in de laatste rechte lijn naar verkiezingsdag.

Voor de progressieve partijen is dit nu het moment om te tonen hoezeer ze de eisen van de klimaatspijbelaars willen omzetten in de praktijk. Groen en Ecolo vragen dat het Artikel 7bis uit de Grondwet kan worden aangepast. Dat artikel bepaalt dat alle overheden hun beleid moeten richten op duurzame ontwikkeling, rekening houdend met de solidariteit tussen de generaties. Die al bij al vage omschrijving willen de ecologisten aanvullen met een paragraaf waarin ze de verschillende overheden van dit land ook willen binden aan ‘ambitieuze klimaatdoelen’.

Open VLD wil dan weer gebruik maken van de situatie om haar stokpaardjes naar voren te brengen. Zo moet de Senaat én opkomstplicht op de schop, moeten jongeren vanaf 16 jaar kunnen stemmen en bepleiten ze een preambule, een soort inleiding op de Grondwet die de scheiding van kerk en staat in de verf zet.

N-VA en Vlaams Belang gaan op hun beurt voor het totale plaatje. De Vlaams-nationalistische partijen willen álle artikelen voor herziening vatbaar verklaren. Doel voor N-VA is om haar plannen voor een confederaal België hard te kunnen maken tijdens de volgende legislatuur.

CD&V is dan weer veel voorzichtiger. De partij van Wouter Beke maakte onlangs nog duidelijk dat ze pas vanaf 2024 wil morrelen aan de Grondwet. Tijdens de volgende vijf jaren willen de christendemocraten een Commissie Staatshervorming uit de grond stampen in het Vlaams Parlement waar over de partijgrenzen heen wordt nagedacht over vernieuwing. Nu wil de partij hoogstens spreken over een aantal artikelen in verband met justitie en een kleine aanpassing van Artikel 1, met name over de hiërarchie van de Belgische wetten. Een preambule is dan weer onbespreekbaar.

De grootste hindernis voor de hervormingsgezinde partijen zit echter aan de overkant van de taalgrens. De MR staat allesbehalve te springen om te morrelen aan de Grondwet. De partij van Charles Michel vergelijkt de operatie telkens opnieuw met het ‘openen van een doos van Pandora’. In Franstalig België leeft de vrees dat het openstellen van nog maar het kleinste deeltje van de Grondwet, kan leiden tot een communautair opbod met Bart De Wever en co. Ook van een Klimaatwet moeten de Franstalige liberalen niet veel meer weten.

De partij, die in een malaise zit sinds de afscheuring van de populaire Alain Destexhe, wil niet geassocieerd worden met die demonen uit het verleden. Dat is toch de redenering van Groen-kopman Kristof Calvo. ‘Premier Michel is bang van zijn eigen schaduw’, zegt hij. ‘Waarschijnlijk wil hij voor eens en altijd van het gerucht van af dat hij samen met N-VA de zogenaamde Atoma-schriftjes heeft gemaakt waarin geheime afspraken stonden over de herziening van de Grondwet.’

En Charles Michel is zonder twijfel dé spil in het hele verhaal. Want naast het feit dat zijn MR – waarvan hij sinds kort voorzitter is geworden – de gang van zaken in het parlement ernstig kan hinderen, kan ook hijzelf, in zijn functie van regeringsleider, voorstellen vanuit het parlement blokkeren. Volgens de Grondwet moet immers de regering haar fiat geven voor de artikelen die de Kamer en Senaat willen wijzigen.

Volgens partijen als Groen en N-VA is dat een brug te ver. Michel zit in een minderheidsregering en is bovendien in lopende zaken. Een njet van Michel zou volgens N-VA-fractieleider Peter De Roover te vergelijken zijn met ‘een staatsgreep’.

Ook Open VLD zit verveeld met de zaak. De Vlaamse liberalen willen hun Franstalige collega’s niet te veel tegen de haren in strijken, maar zitten tegelijkertijd in dezelfde minderheidsregering. Voor CD&V is het allemaal minder erg, en de partij onthoudt zich dan ook van forse retoriek. ‘Er zal minstens met de regering een gemene deler moeten gezocht worden’, geeft fractieleider Servais Verherstraeten toe.

Volgende week komen de Kamerleden opnieuw samen om een vergelijk te vinden. Maar zelf áls ze overeenstemming vinden om een lijst van artikelen op te stellen, dan moet Michel zijn zegen dus nog geven. ‘Ik hoop dat staatsmanschap het haalt van strategie’, zegt Calvo daarover.

Maar met de problemen binnen MR en de aanstormende campagne lijkt Michel weinig zin te hebben om de andere partijen vrije baan te geven.