Met het voorstel om de komende legislatuur werk te maken van een staatshervorming in 2024, geeft uitgerekend CD&V de campagne een extra communautair tintje. Goed nieuws, volgens politicoloog Bart Maddens (KU Leuven). ‘CD&V kiest eindelijk een duidelijke richting: meer autonomie voor Vlaanderen.’
‘Op naar een nieuwe staatshervorming.’ Zo titelde CD&V haar opiniebijdrage in De Standaard. Daarin bepleiten vooraanstaande christendemocraten als Wouter Beke en Hilde Crevits een staatshervorming in 2024 via de oprichting van een Commissie Staatshervorming tijdens de komende legislatuur. ‘Utopisch? Niet voor wie gelooft in de Vlaamse zaak’, klinkt het zelfzeker.
Volgens politicoloog Bart Maddens (KU Leuven), die de Vlaamse zaak zelf een warm hart toedraagt, schenkt de partij vandaag klare wijn. ‘De voorbije vijf jaar was er verwarring over het communautaire standpunt van CD&V. Als ze er al over sprak, dan ging het vooral over herfederalisering, zoals op het congres in 2016. De partij kiest nu eindelijk een duidelijke richting: meer autonomie voor Vlaanderen.’
Nog eens een omerta over het communautaire is uit den boze.
Maddens noemt zich om die reden ‘aangenaam verrast’. Vanuit Vlaamsgezind oogpunt is de demarche van Beke en co. goed nieuws. ‘Ik denk dat de flaminganten zich erbij hebben neergelegd dat er geen grote staatshervorming komt na 26 mei – de Grondwet zal waarschijnlijk niet voor herziening vatbaar worden verklaard. Dat is jammer, maar daarom wordt er best gekozen voor realisme en pragmatisme.’
Dat pragmatisch realisme uit zich volgens Maddens in de CD&V-voorstellen. ‘Het is een goed idee om de volgende vijf jaar te gebruiken om een nieuwe staatshervorming voor te bereiden. Dat is beter dan vijf jaar zwijgen, want nog eens zo’n omerta over het communautaire is uit den boze. CD&V vat de koe dus bij de hoorns.’
Partijsoldaat
De politicoloog ziet tegelijkertijd een gemiste kans voor de grote concurrent van CD&V: N-VA. ‘Ik heb me al herhaaldelijk afgevraagd waarom minister-president Geert Bourgeois (N-VA) niet heeft gedaan wat CD&V vandaag voorstelt.’ De regering-Bourgeois had in dat opzicht dus perfect een Commissie Staatshervorming op poten kunnen zetten.
Bourgeois had zich tegen de oekaze van N-VA kunnen verzetten.
Maddens vindt dat Bourgeois te weinig opstandig is geweest tegen de mantra van de federale regering om het communautaire in de diepvries te stoppen. ‘Bourgeois had zich tegen de oekaze van N-VA kunnen verzetten. Hij had inspiratie kunnen puren uit de figuur van voormalig Vlaams minister-president Luc Van den Brande (CD&V), die de opiniebijdrage vandaag mee ondertekende. Toen er na de vierde staatshervorming in 1995 een communautaire stilstand werd afgekondigd vanuit de federale regering, heeft hij dat devies aan zijn laars gelapt.’
‘Van den Brande richtte de Commissie Staatshervorming op, wat uiteindelijke leidde tot de fameuze ‘vijf resoluties’ van 1999, vandaag twintig jaar geleden. Die resoluties fungeerden als voorstellen voor meer autonomie.’
‘Bourgeois heeft af en toe een communautair geluid laten horen, zoals wanneer hij een studie bestelde naar de transfers naar Franstalig België. Maar dat is niet te vergelijken met wat Van den Brande heeft gedaan. Bourgeois heeft zich opgesteld als een trouwe partijsoldaat.’
Strategie
Hoe dan ook toont de partij van Bart De Wever zich een koele minnaar van het CD&V-routeplan. Jan Jambon (N-VA) noemde de voorstellen ‘too little too late‘. ‘Er is voldoende aangetoond wat de mankementen zijn van ons staatsbestel. Die moeten onmiddellijk aangepakt worden, en niet binnen tien jaar’, zo zei hij op Radio 1.
Maddens nuanceert. ‘Het is normaal dat N-VA er niet wild enthousiast op reageert. Hun discours is dat van dringend hervormen om zo richting confederalisme te gaan. En toch geeft de partij aan dat ze zich niet in de oppositie zal laten duwen als geen enkele andere partij confederalisme wil.’
Je voelt dat er zowel vanuit Vlaams- als uit Belgischgezinde hoek de vraag komt naar institutionele hervormingen.
Het schot voor de boeg van CD&V is met andere woorden bespreekbaar. Dat doet de vraag rijzen of CD&V geen slim gebruik heeft gemaakt van de communautaire wensen van N-VA. Misschien wil de partij zich als mede-verdediger van de ‘Vlaamse zaak’ verzekeren van een plaatsje in de volgende Vlaamse regering?
‘Strategie kan zeker meespelen’, zegt Maddens. ‘Maar de eigenlijke regeringsvorming zal volgens mij om heel andere zaken draaien. Trouwens, stel dat N-VA een soortgelijke Commissie Staatshervorming op tafel legt, dan denk ik niet dat Groen, SP.A of Open VLD dat zouden blokkeren. Zowel vanuit Vlaamsgezinde als uit Belgischgezinde hoek komt de vraag naar institutionele hervormingen. Er zijn er nog maar weinigen die vinden dat ons institutioneel project perfect is.’
‘Bovendien overstijgt het CD&V-voorstel de grenzen tussen meerderheid en oppositie’, besluit Maddens. ‘Johan Sauwens (destijds Volksunie, vandaag CD&V) vormde in de jaren ’90 een tandem met Luc Van den Brande in de Commissie Staatshervorming. Sauwens deed dat evenwel vanuit de oppositie. CD&V zou dat ook op die manier kunnen doen.’
Kortom: om mee te werken aan een zevende staatshervorming, zijn de christendemocraten dus niet onmisbaar in de Vlaamse regering.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
