Vegetarisch of mediterraan? Vet- of koolhydraatarm? Welk dieet is het beste?

Sommige mensen zweren bij het vegetarisme als gezonde levensstijl, andere vinden dat een stukje vis of vlees ook niet weg te denken is in een gezond voedingspatroon. Wat zegt de wetenschap? En met welk dieet verlies je de meeste kilo’s?

Voedingsgewoonten met elkaar vergelijken is een lastige zaak. Er bestaat niet zoiets als één universeel ‘meest gezond’ dieet, want gezond en lang leven kan door voeding op verschillende manieren bereikt worden.

Maar hoe ingewikkeld het soms ook lijkt en hoewel we vaak niet weten wat we nu eigenlijk nog mogen eten om gezond oud te worden, komen alle officiële voedingsrichtlijnen grotendeels op hetzelfde neer: veel groenten en fruit, noten, peulvruchten, volle granen, olijfolie, verse kruiden en mager vlees, en een tot een minimum beperkte consumptie van rood vlees, bewerkte voeding en geraffineerde suikers. Het mediterrane dieet, zeg maar.

De Lyon Diet Heart Study is de bekendste studie die de gezondheidseffecten van het mediterrane dieet op het hart hebben aangetoond. Het zuiderse eetpatroon verlaagt het risico op fatale infarcten met maar liefst 70 procent. Er is ook een daling van 83 procent van het risico op diabetes. En bij 50- tot 70-jarigen daalt de mortaliteit met meer dan 50 procent. Daarenboven zijn er ook goede resultaten voor alzheimer, parkinson en gewichtsverlies.

Vegetarisch even gezond?

Tegenwoordig laten nu ook steeds meer mensen omwille van duurzame redenen vlees en vis links liggen en schakelen ze over op een vegetarisch dieet. Maar wat is het effect daarvan op onze gezondheid? Wat betreft de gezondheid van het hart is er geen verschil, zo blijkt uit een recente studie die vegetarisme vergeleek met het mediterrane dieet.

Italiaanse onderzoekers selecteerden een honderdtal gezonde, maar zwaarlijvige volwassenen met een laag tot middelmatig cardiovasculair risico. De helft van de groep kreeg een mediterraan dieet, de andere groep een lacto-ovo-vegetarisch dieet (geen vlees of vis, maar wel eieren en zuivelproducten). Na drie maanden wisselden de groepen van dieet. Tijdens en na beide fases van de studie, kreeg iedereen regelmatig een gzondheidsscreening.

Uit de resultaten blijkt dat beide voedingspatronen op een verschillende manier goed zijn voor de hartgezondheid. Het vegetarische dieet leidde tot een aanzienlijke daling van de ‘slechte’ LDL-cholesterol die bijdraagt tot de vorming van verstopte bloedvaten, wat een risico vormt voor hartaanvallen en beroertes. Het mediterrane dieet veroorzaakte dan weer een grotere daling van triglyceriden, een soort vet dat in het bloed zit, dat bij een teveel mogelijk een risico vormt voor dezelfde aandoeningen.

De resultaten zijn niet echt verrassend aangezien het vegetarische en mediterrane eetpatroon grotendeels overlappen. Ze leggen allebei de focus op volle granen, groeneten en fruit, peulvruchten en noten, maar de vegetariërs in dit onderzoek kregen hun eiwitten binnen dankzij extra bonen, noten, eieren en zuivelproducten.

Conclusie: wat het hart betreft, hebben we meer dan één keuze tussen verschillende voedingspatronen.

Een extra troef is dat de beide diëten eenzelfde effect hebben op het gewicht en lichaamsvet. Vlees schrappen van het menu betekende na drie maanden een gewichtsverlies van 1,9 kilo, terwijl een mediterraan dieet 1,8 kilo deed verdwijnen.

Vet- of koolhydraatarm?

Daarmee komen we op iets heikeler punt: met welk dieet verlies je het meeste gewicht? Het is het onderwerp van heel wat discussies. Neem nu de twee totaal verschillende visies op vet en koolhydraten. De ene zweert bij het verbannen van brood, pasta en rijst (koolhydraten), terwijl anderen diëten aanhangen die rood vlees, zuivel en andere vette voeding weglaten. Wat is het beste? Ook hier is er opnieuw de wetenschap die ons het antwoord geeft.

Uit een 1 jaar lange studie bij 600 gezonde, maar zwaarlijvige of obese personen tussen de 18 en 50 jaar oud blijkt dat de deelnemers met beide diëten bijna dezelfde hoeveelheden gewicht afslankten. Wie welk dieet doet, maakt eigenlijk niet uit.

De deelnemers kregen voedingsworkshops, moesten de consumptie van suiker, geraffineerde bloem en transvetten beperken en heel veel groenten en voedzame producten eten. Hoewel er geen beperking van calorieën was, werd iedereen aangemoedigd om gezonde gewoontes aan te nemen zoals thuis koken en elke dag de maaltijden samen met het gezin te nuttigen. De helft van de groep moest het zonder koolhydraten stellen, de andere helft bezuinigde op de inname van vet.

Hoewel de individuele resultaten na een jaar erg verschilden, blijkt dat het gemiddelde gewichtsverlies in elke groep bijna identiek was. 5 kilo in de vetvrije groep, bijna 6 kilo in de koolhydraatarme groep.

Bovendien hadden de wetenschappers gedacht dat bepaalde genetische en metabolische markers die in eerdere studies geïdentificeerd werden, zouden voorspellen welke mensen met welk dieet zouden slagen. Maar dat was niet het geval. Zo’n 30 procent van de deelnemers had een genetische signatuur die in theorie had moeten wijzen op een succes met een vetvrij dieet, 40 procent had een ‘koolhydraaatarm’ profiel. Maar de studie toonde geen duidelijke correlatie tussen deze signaturen en het gewichtsverlies met het desbetreffende dieet. Helaas. Hoe handig zou het niet zijn als we met een simpele genetische test konden bepalen welk dieet het best bij ons past.

Toch leerden de onderzoekers uit hun studie een niet onbelangrijke les. De mensen die het meest waren afgevallen, los van welke van de twee diëten ze volgden, schreven hun succes vooral toe aan een nieuwe relatie met voeding. Ze begonnen bewuster te eten door bijvoorbeeld meer zelf te koken en te focussen op verse voeding. Uiteindelijk blijkt dit een veel betere formule dan koolhydraatarm of vetvrij eten.

Conclusie: de boodschap moet niet zijn vet- of koolhydraatarm, maar wel het aanpassen van je voedingsgewoontes zoals zelf koken, samen met het gezin eten en bewust omgaan met voeding. Dat is een boodschap die voor veel mensen heel wat bereikbaarder is dan het schrappen van brood.