Terwijl een jaar geleden mondmaskers nog als ‘niet nuttig’ werden beschouwd, duiken nu meer en meer professionele FFP2-maskers op. Een goede zaak, vindt moleculair epidemioloog Nicolas Van Larebeke.
De rusthuizengroep, Senior Living Group, die 121 rusthuizen uitbaat, verplicht als eerste in België het dragen van FFP2-mondmaskers door bezoekers in hun woonzorgcentra. Ook het personeel in de rusthuizen van de groep moet voortaan een FFP2-masker dragen. En indien op 13 februari de beauty- en kapsalons weer opengaan zal het personeel mogelijk FFP2-maskers moeten dragen.
Andere Europese landen verstrengden de mondmaskerplicht al eerder. Duitsland voerde FFP2-maskers in op het openbaar vervoer, in luchthavens, vliegtuigen en winkels. In Oostenrijk zijn ze ook nog eens bijkomend verplicht op skiliften en wanneer mensen bij elkaar op bezoek gaan. In Frankrijk adviseert de overheid om enkel nog professionele maskers te dragen en de zelfgemaakte, stoffen exemplaren achterwege te laten.
‘Een terechte beslissing’, vindt moleculair epidemioloog Nicolas Van Larebeke (UGent). ‘Het is cruciaal om ons niet alleen tegen grote speekseldruppels, maar ook tegen aerosolen te beschermen. We weten ondertussen dat deze kleine partikels die uren in de lucht blijven hangen en infectueuze virusdeeltjes kunnen dragen, een belangrijke rol spelen. Het is niet zo dat stoffen of chirurgische maskers helemaal niets doen, maar FFP2-maskers zijn duidelijk efficiënter. Ook voor kinderen, want zij verschillen op dat vlak uiteindelijk niet veel van volwassenen.’
De aanpassing van het advies over het type mondmasker komt er op een moment dat verschillende varianten van het coronavirus overal in Europa opduiken. Van Larebeke: ‘De Britse variant van het coronavirus blijkt een stuk besmettelijker, waardoor ook het belang van betere maskers toeneemt. Als er meer virus is of het virus is efficiënter in het maken van contact met onze cellen, moeten we efficiëntere maskers hebben.’
In tegenstelling tot de stoffen maskers, papieren comfortmaskers en chirurgische maskers beschermen ‘Filtering Face Piece’-maskers niet alleen je medemens, maar ze beschermen ook jezelf. Dat komt onder meer omdat ze steviger rond de neus en de mond knellen zodat alle, zowel in als uitgaande, lucht doorheen het masker gaat en gefilterd wordt. Afhankelijk van het cijfer van het masker, filteren ze in mindere of meerdere mate aerosolen, maar nooit voor 100 procent.
Er bestaan drie categorieën: FFP1, FFP2 of FFP3. Hoe hoger het cijfer, hoe beter de bescherming. FFP2 wordt het meest gebruikt omdat die 94 procent van de fijne partikels (0,3 micrometer) tegenhoudt. In de Verenigde Staten krijgen deze maskers de aanduiding N95. Bij FFP3-maskers is de bescherming zelfs 99 procent (N99), maar deze maskers zijn duurder in kostprijs en heel erg oncomfortabel om dragen. Omdat ademhalen met een FFP3-masker erg moeilijk is, zijn er ook zulke maskers met een uitblaasventiel, maar dan heb je het probleem van lekkage via dit ventiel waardoor de ander niet beschermd is.
Voor het grote publiek?
Viroloog Steven Van Gucht van Sciensano is geen voorstander van FFP-maskers voor het grote publiek in de strijd tegen de nieuwe coronavarianten. ‘Er zijn geen indicaties dat verschillende varianten zich op verschillende manieren zouden verspreiden’, zegt hij. Wie toch voor FFP2-maskers kiest, moet weten dat die maar goed werken als ze correct worden gedragen. En daar is volgens Van Gucht wel wat behendigheid voor nodig. ‘Men moet goed geschoren zijn en het masker moet goed aansluiten op het gezicht’, legt Van Gucht uit. ‘In de medische sector voert men speciale testen uit om te zien of het masker goed aansluit op het gezicht. Het type masker kan verschillen van persoon tot persoon. Men doet daarvoor een zogenaamde fit-test, wat niet evident is voor het algemene publiek.’
Van Larebeke: ‘Een mondmasker, van welk type ook, moet altijd op een doordachte manier opgezet worden. Uit ervaring weet ik dat er FFP2-maskers zijn die vanzelf zeer goed aanspannen. Er zijn verschillende soorten die je kunt uitproberen. Wie zich trouwens zorgen zou maken over de te hoog oplopende CO2-concentratie in zo’n strak aanspannend masker, hoeft niets te vrezen. De CO2 loopt in een mondmasker niet reusachtig op. Vergelijk het met wanneer je slaapt met het volledige deken over je heen. Daar is ook nog nooit iemand van gestorven, terwijl de CO2-concentratie onder het deken een stuk hoger ligt dan in de rest van de kamer.’
Opnieuw de vraag: zijn er wel genoeg?
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) raadt FFP-maskers momenteel enkel aan voor gezondheidswerkers, mensen met covid-19, mensen die een covidpatiënt verzorgen, 60-plussers en risicopatiënten waar geen fysieke afstand kan worden bewaard. Erika Vlieghe beaamt in De Standaard dat zulke maskers inderdaad nuttig kunnen zijn voor risicopatiënten. ‘Maar we willen niet in de situatie komen waarbij er niet voldoende FFP2-maskers zijn voor de zorg’, voegde ze eraan toe.
Volgens cijfers van het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten zijn er momenteel in België 14.020.400 hoogkwalitatieve FFP2-maskers beschikbaar. In vergelijking met de 124.632.480 chirurgische mondmaskers is dat weinig aangezien ook FFP1, 2 of 3-maskers in principe na één keer gebruik weggegooid moeten worden. In tijden van schaarste kunnen ze eventueel tot drie maal toe hergebruikt worden door ze te steriliseren via een proces met waterstofperoxide, zo staat in een advies van Sciensano.
Een jaar na de saga rond de gewone mondmaskers, stelt zich dus opnieuw de vraag: zijn er wel genoeg FFP2-mondmaskers? ‘De vrees bestaat inderdaad dat er een rush ontstaat op FFP2-maskers indien ze worden aanbevolen’, zegt Van Larebeke. ‘Maar als wetenschapper vind ik dat mensen de waarheid moeten weten en dat we de boodschap niet mogen aanpassen wanneer ze niet opportuun blijkt. Vandaar dat het niet aan wetenschappers is om beslissingen te nemen, maar aan politici. Persoonlijk draag ik al een FFP2-masker sinds ze toegankelijk werden voor particulieren. In het begin van de coronacrisis was het evident dat ze exclusief werden voorbehouden voor het zorgpersoneel.’
Binnenkort komt de Hoge Gezondheidsraad met een advies over het algemeen gebruik van FFP2-maskers in België. Het lijkt erop dat in dat advies vooral rekening zal worden gehouden met de beschikbaarheid van de maskers.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier