De Grote Mondmaskergids: hoe, waar en waarom gebruik je ze?
Het mondmasker is het nieuwe condoom: je hebt het maar beter altijd op zak. Omdat het voor iedereen nog een beetje wennen is, helpt Knack je op weg met heldere antwoorden op 20 veelgestelde vragen.
De mondmaskergids werd bijgewerkt met nieuwe informatie op 23 juli 2020.
Welke soorten mondmaskers zijn er en waarvoor dienen ze?
Er zijn grofweg drie soorten mondmaskers. De chirurgische mondmaskers zijn het meest gekend. Ze zijn groen, wit of blauw, zitten losjes rond de neus en mond en bestaan uit een stukje stof met twee elastiekjes. Ze worden gedragen door chirurgen en ander operatiepersoneel om te vermijden dat pathogenen van de drager in open wonden van de patiënt terechtkomen. Ze beschermen dus de ander omdat ze de verspreiding van mogelijk besmette druppeltjes verminderen.
Daarnaast zijn er de meer professionele ‘Filtering Face Piece’-ademhalingsbeschermers (FFP). Deze zijn gemaakt van wat steviger materiaal dat zeer fijne deeltjes tegenhoudt. Ze knellen stevig aan rond de neus en de mond zodat alle lucht doorheen het masker gaat en gefilterd wordt wanneer je ademt. Er bestaan drie categorieën: FFP1, FFP2 of FFP3. Hoe hoger het cijfer, hoe beter de bescherming. FFP2 wordt het meest gebruikt omdat die zowat 95 procent van de partikels tegenhoudt. In de Verenigde Staten krijgen deze maskers de aanduiding N95. Bij FFP3-maskers is de bescherming zelfs 99 procent (N99), maar deze maskers zijn duurder in kostprijs. Omdat ademhalen met een FFP3-masker erg moeilijk is, zijn er ook zulke maskers met een uitblaasventiel, maar dan heb je het probleem van lekkage via dit ventiel waardoor de ander niet beschermd is.
FFP-maskers beschermen de drager goed tegen virussen. Ze zijn schaars en dus exclusief gereserveerd voor professionele zorgverleners en de woonzorgcentra waar men in grote mate in contact komt met het virus.
Zelfgemaakte, stoffen mondmaskers en papieren comfortmaskers zijn geen medische maskers. Ze voorkomen dat iemand die besmet is het virus doorgeeft aan anderen.
Sinds kort is er door de overheid ook een ietwat creatievere mondneusbedekking in het leven geroepen: de sjaal of bandana. Ze horen eerder thuis in de categorie ‘iets is beter dan niets’ om de ander te beschermen.
Kan een zelfgemaakt mondmasker verhinderen dat je covid-19 oploopt?
Je eigen mondmasker is er niet in de eerste plaats voor je eigen bescherming. Jouw mondmasker beschermt vooral de ander tegen jouw mogelijke virusdeeltjes. Omgekeerd zal het mondmasker van een ander jouw risico op besmetting verminderen.
Ze voorkomen ook dat je met je handen aan je mond of neus komt, op voorwaarde dat je natuurlijk niet voortdurend aan je masker zit te friemelen en daar schuilt net het gevaar: onze handen zijn nog steeds onze grootste vijand.
100 procent veiligheid is er niet omdat chirurgische en zelfgemaakte mondmaskers meestal niet goed afsluiten, waardoor partikels nog steeds hun weg vinden naar de mond en neus. Vergeet ook niet dat het virus ook via de ogen kan binnendringen.
Covid-19 bestrijd je het efficiënst door zo weinig mogelijk contact te hebben met derden, afstand te houden en je handen goed te wassen, in combinatie met het dragen van een mondmasker waar die afstand niet gegarandeerd is.
Als we naar het ruimere plaatje kijken is het wetenschappelijk heel moeilijk aan te tonen of het veralgemeend dragen van comfortmaskers door een bevolking in een levensechte situatie, bovenop de bestaande maatregelen, een epidemie kunnen indijken.
Eerst mochten mondmaskers niet, nu moet het: hoe komt dat?
In het begin van de uitbraak werd de algemene bevolking afgeraden om mondmaskers te dragen. Enerzijds omdat er wereldwijd een tekort was en de broodnodige exemplaren moesten worden voorbehouden voor de zorgsector waar ze van levensbelang zijn. Anderzijds omdat maskers veelal verkeerd gebruikt worden. Mensen zetten die dingen voortdurend op en af en wassen ze mogelijk niet elke dag. Voor de algemene bevolking gold toen, en nu nog steeds, de ‘Heilige Drievuldigheid van veiligheidsmaatregelen’: zo weinig mogelijk contact met andere mensen, afstand houden en handen wassen.
Toch was de aanvankelijke verklaring dat mondmaskers ‘compleet zinloos’ zijn om zo de bevoorrading voor de ziekenhuizen te garanderen, niet de beste strategie. Het heeft tot de huidige verwarring geleid en een knauw aan de geloofwaardigheid van de virologen gegeven.
Waarom zijn ze dan nu verplicht op het openbaar vervoer, horeca, openbare ruimtes en in sommige gevallen zelfs buiten op straat? Hier is de communicatie van de Belgische virologen gelukkig wel altijd duidelijk geweest: mondmaskers draag je niet zozeer om jezelf te beschermen, maar vooral om anderen te beschermen wanneer je zelf mogelijk besmet bent met covid-19. Na de versoepeling van de maatregelen beland je immers in omstandigheden waar je uit noodzaak wat meer mensen ontmoet en wat dichterbij komt. Op dat moment zijn mondmaskers een welgekomen extra barrière voor de druppeltjes die je mogelijk ophoest.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Wat beveelt de WHO aan over mondmaskers?
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) pleitte op 6 april 2020 tegen het gebruik van maskers door de algemene bevolking. Alleen als je je ziek voelt of voor iemand zorgt die ziek is, moet je een chirurgisch of zelfgemaakt mondmasker opzetten om anderen niet te besmetten. Nu het steeds duidelijker wordt dat een mondmasker de verspreiding van druppeltjes vermindert en dat het virus ook via aerosolen wordt overgedragen, raadt de WHO sinds begin juni overheden aan om hun bevolking aan te moedigen ze te dragen als fysieke afstand niet mogelijk is.
De WHO adviseert daarnaast dat alle gezondheidswerkers maskers dragen, samen met handschoenen, veiligheidsbrillen en schorten omdat deze mensen in de frontlinie staan en in hoge mate in contact komen met het virus. Een FFP2-masker wordt aanbevolen voor personeel op intensieve zorg, een chirurgisch masker voor zorgverleners met gewone contacten.
Waar en wanneer moet je in België een mondmasker dragen?
Stoffen mondmaskers (of een sjaal of bandana) zijn verplicht op plaatsen waar we onvoldoende afstand van elkaar kunnen houden, zoals het openbaar vervoer voor iedereen ouder dan 12 jaar. Dat betekent ook in de stations en op de perrons en zelfs wanneer je helemaal alleen op de bus of trein zit. Ook in het vliegtuig en op de luchthaven is het mondmasker verplicht.
Sins 11 juli zijn mondmaskers ook verplicht in winkels, winkelcentra, bioscopen, theater-, muziek- en conferentiezalen, bibliotheken, musea en gebedshuizen. Een mondmasker draag je ook verplicht als je naar de kapper of schoonheidsspecialist gaat. Voor kappers, kelners en marktkramers is het ook verplicht. Bepaalde steden en gemeenten verplichten mondmaskers ook op markten en expo’s, zoals de stad Blankenberge.
Sinds de Nationale Veiligheidsraad van 23 juli is het bovendien aangewezen om jezelf goed te informeren voor je je buitenhuis begeeft en altijd een schoon mondmasker bij te hebben. Die dag is immers bepaald dat burgemeesters zelf zones kunnen instellen in hun gemeente waar zij een mondmasker nodig achten. In de stad Deinze geldt een mondmaskerplicht nu bijvoorbeeld voor de hele bebouwde kom, Gent verplicht het dragen ervan in winkelstraten en ook op de Zeedijk in Blankenberge mag je niet meer zonder verschijnen.
Op school zijn mondmaskers de hele dag verplicht voor leerkrachten, schoolpersoneel en kinderen ouder dan 12 jaar (leerkrachten kunnen ook kiezen voor een face shield of een plexiglas) en in bedrijven waar de fysieke afstand niet gegarandeerd kan worden.
Opgelet: het dragen van een mondmasker mag geen reden zijn om dichter bij iemand anders te komen of je handen niet meer te wassen. Een mondmasker mag zeker geen reden zijn om buiten te komen als je je ziek voelt. Zelfs bij het dragen van een masker moeten de opgelegde maatregelen zoals de sociale afstand, goede handhygiëne en isolatie rigoureus gevolgd worden.
Hoe maak ik zelf een herbruikbaar mondmasker?
Op maakjemondmasker.be vind je een patroon, tips en een handleiding om zelf een veilig mondmasker in elkaar te steken. Het is geschikt voor beginnende naaiers, maar om de vouwtjes te plooien, is wel enige handigheid vereist. Toch te ingewikkeld? Naaimagazine La Maison Victor maakte op basis van de officiële richtlijnen een vereenvoudigde versie. Die is gratis te bekijken, maar registratie is wel verplicht. Het magazine lanceerde ook een nieuw patroon, dat gemakkelijk met de hand te naaien is en geen geknoei met plooitjes vereist. (Maar opgelet: dit is niét volgens de officiële richtlijnen.)
1.0https://www.youtube.com/channel/UCJYzBgDelfMrbZCGcxmdACQ360videohttps://i.ytimg.com/vi/GFzUju8LkcA/hqdefault.jpghttps://www.youtube.com/
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Welk patroon je ook kiest: hanteer een strikte hygiëne als je aan de slag gaat. Maak je naaimachine vooraf helemaal schoon, was je handen grondig met water en zeep en draag tijdens het naaien zelf ook een mondmasker. Zeker wanneer je naait om te doneren, kan dat letterlijk van levensbelang zijn.
Is een filter nodig?
Een mondmasker met meerdere lagen en meerdere materialen is in staat om de lucht die je in- en uitademt fijner te filteren. Het patroon om zelf een mondmasker te maken dat wordt aangeraden door de overheid, bevat dan ook plaats om een filter te gebruiken. Maar het is niet zo dat een filter in een mondmasker verplicht is.
Afhankelijk van het materiaal dat je kiest (zie: ‘Welk materiaal kan dienen als filter?’), kan een filter het ademen nog moeilijker maken. Je kan er dus voor kiezen om er geen te dragen in weinig risicovolle situaties, maar wel een in je mondmasker te steken wanneer je bijvoorbeeld op bezoek gaat bij je oma.
Als je een filter in je mondmasker gebruikt, moet je erop letten dat die nergens dubbel plooit. Wanneer de opening van je mondmasker niet zo groot is, kan je de hoekjes van de filter voorzichtig op zijn plaats duwen met behulp van een potlood.
De meeste filters smijt je steeds weg na gebruik, maar er zijn ook herbruikbare materialen op de markt. Die was je het beste samen met het stoffen mondmasker waar hij in zit, omdat eventuele virussen aan de buitenkant van de filter kunnen zitten. Na het wassen haal je de filter dan uit het masker laat hem apart drogen.
DeltriGex One Ik stopte het in mijn maskerDeltrian S.A.270480https://www.youtube.com/channel/UCATL92noNjDaGafjUuIjbTQ360videohttps://i.ytimg.com/vi/iY9pEpN_ZFc/hqdefault.jpghttps://www.youtube.com/
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Welke materialen kan ik gebruiken om een mondmasker te maken?
Een mondmasker moet vooral kleine druppeltjes kunnen tegenhouden. Daarnaast zal je het masker regelmatig op hoge temperaturen moeten kunnen wassen, dus moet het tegen een stootje kunnen. Een stof die aan beide vereisten beantwoordt en vaak naar voor geschoven wordt omdat ze zo gemakkelijk verkrijgbaar is, is katoen.
Kies hoe dan ook voor je eigen comfort voor een stof die zacht aanvoelt, niet te warm is en waardoor je gemakkelijk kan ademen. Je draagt beter een masker dat je even kan uithouden dan een waar je continu aan zit te frullen.
Waar vind ik die materialen?
Je kan terecht in een gespecialiseerde textielwinkel of online bestellen, maar ook textiel dat je nu al in huis hebt, kan dienen als basis voor je mondmasker (en voor de linten). Een keukenhanddoek die je niet gebruikt of T-shirt die je eigenlijk nooit draagt? Dat zou kunnen. Al controleer je de stof dan best nog eens: als hij versleten is, zal hij minder vochtpartikeltjes tegenhouden.
Welk materiaal kan dienen als filter?
Daarvoor zijn allerlei opties. Eerst en vooral heb je gespecialiseerde filterstof zoals die in het filmpje onder de vraag ‘Is een filter nodig?’. Daarnaast zijn er ook nog heel wat huis- tuin- en keukenmaterialen die je kan gebruiken. Een stuk van een stofzuigerzak werkt goed, maar maakt ademen wel een pak moeilijker. Koolstoffilter voor de afzuigkap zouden te grof zijn om adequaat virussen tegen te houden. Ook een simpele papieren zakdoek, koffiefilter of keukenpapier staan op de lijst van aangeraden materialen, maar verder onderzoek is nog nodig om de precieze filterkracht ervan te bepalen.
Ik kan echt niet naaien, wat nu?
De eerste weken van de coronacrisis en de eerste tijd na de verplichting van het dragen van neus-mondbedekking ontstond er een ware hausse op mondmaskers. Tegenwoordig vind je echter op verschillende plaatsen gemakkelijk mondmaskers. Zo zou je naar je apotheek kunnen gaan, waar medische beschermingsmaterialen verkocht mogen worden. Ook supermarkten verkopen chirurgische maskers. Is de voorraad toch uitgeput en heb je geen naaigrage buur, familielid of vriend in de buurt om je uit de nood te helpen? Ook dan zijn er verschillende opties om alsnog aan een mondmasker te raken.
Informeer je bijvoorbeeld bij je gemeente- of stadsbestuur: heel wat lokale overheden ondernemen stappen om hun burgers een exemplaar te kunnen bezorgen. Daarnaast kan je ook online (wegwerp) mondmaskers vinden, al is het aangeraden om voorzichtig te zijn: sommige sites vragen nu erg veel geld voor mondmaskers. Wees je er ook van bewust dat de levering enkele dagen in beslag kan nemen. Ten slotte komen er ook enkele alternatieve kanalen. Zo kondigde de NMBS aan dat er in tachtig stations over het hele land automaten zullen komen die mondmaskers (en alcoholgel) verkopen.
Hoe draag ik een mondmasker veilig?
Een mondmasker kan een veilig gevoel geven, maar een goede hygiëne blijft absoluut noodzakelijk. Als je bijvoorbeeld iets hebt aangeraakt dat besmet was en vervolgens onachtzaam je mondmasker verwijdert zonder eerst je handen te wassen, kan het alsnog gebeuren dat onwelkome gasten de weg naar je luchtwegen vinden. Blijf dus regelmatig en grondig je handen wassen met zeep en let erop dat je je gezicht niet aanraakt bij het aanbrengen of verwijderen van je masker. Raak ook zeker de binnenkant van het masker niet aan met je handen voor dat je het wast.
480
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Daarnaast is het ook belangrijk dat een masker goed past. Je mond en neus moeten bedekt zijn en de stof moet goed aansluiten op je gezicht.
Een masker mag een dag lang (acht uur) gedragen worden, zolang het droog is. Een nat masker verliest een deel van zijn beschermende kracht. Een natte filter moet je vervangen.
Hoe (vaak) moet ik een mondmasker wassen?
Het is aangeraden om een stoffen mondmasker een keer per dag te wassen op een hoge temperatuur. Als je het intensief gebruikt, bijvoorbeeld doordat je veel moet praten, was je het al na vier uur.
Dat kan je doen in de wasmachine: dan was je het masker dertig minuten lang op een temperatuur van zestig graden. Als je ze kouder wast (doordat je ze bijvoorbeeld meewast met een gewoon wasje), kan je het mondmasker achteraf op hoge temperatuur strijken. Je kan het masker ook vijf minuten laten koken in een kookpot met schoon water. Haal de filter uit je mondmasker voor je het wast en smijt deze weg. Bij een volgend gebruik breng je een nieuwe filter aan.
Je hebt best enkele mondmaskers in huis, zodat je ze om beurt kan wassen. Merk je dat de stof na verloop van tijd dunner wordt en begint te verslijten? Dan verliest je mondmasker beschermingskracht en moet je het vervangen.
Kan ik een wegwerpmondmasker meerdere keren gebruiken?
De coronacrisis brengt een enorme berg afval met zich mee, maar dat is niet altijd noodzakelijk. Een voorbeeld daarvan zijn wegwerpmaskers. Die kunnen uiteraard niet in de wasmachine en eindigen dus hoe dan ook in de vuilnisbak, maar dat hoeft niet per se na één keer dragen. Ook bij wegwerpmaskers geldt de regel dat je ze een hele dag kan dragen. Heb je je masker dus enkel nodig om je peuter te gaan afgeven in de crèche? Verwijder het dan zonder de binnenkant aan te raken en schuif het in een enveloppe. Bewaar het zo tot het weer tijd is om je kind op te halen, haal het voorzichtig uit de enveloppe en draag het opnieuw. Doe dit alles met schone handen en zonder de binnenkant aan te raken. Op die manier kan je een wegwerpmondmasker toch verschillende keren dragen zonder dat het aan filterkracht verliest.
Hoe kan ik een mondmasker combineren met een bril?
Dampt je bril aan wanneer je een mondmasker draagt? Dan is dat een teken dat je masker niet goed genoeg aansluit. Om het vervelende fenomeen te vermijden, moet je dan ook de ’tochtgaten’ sluiten. Dat kan bijvoorbeeld door een klein stukje ijzerdraad in te naaien boven de neusbrug. (Let er dan wel op dat je dat op zo’n manier doet dat het verwijderd kan worden tijdens het wassen, anders zou je masker wel eens snel kunnen scheuren.) Een andere optie is spelen met de elastiekjes of linten: die kan je bijvoorbeeld kruisen om meer spanning te creëren. De bovenkant van je mondmasker naar binnen plooien, zou ook helpen.
https://twitter.com/contextdesigner/status/1255533197754093568Jan Leyssenshttps://twitter.com/contextdesigner
Antwoord van @PottelberghKoen :
TIP VAN DE DAG!
Een tip bij het aandampen van de brilglazen bij ‘t dragen van een mondmasker? Kruis dan, zoals op de foto, de elastiekjes en ‘t probleem is opgelost! 🤓😷
Deel dit bericht gerust met vrienden!https://t.co/SfyjD4poPw pic.twitter.com/TCyxDQhibs— Jan Leyssens (@contextdesigner) April 29, 2020
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
550rich3153600000Twitterhttps://twitter.com1.0
Waarom moeten kinderen geen mondmasker dragen?
Het effect van een mondmasker bij kinderen verdwijnt aangezien zij te vaak met hun handen aan het masker zitten.
Voor borelingen is er zelfs een mogelijk gevaar. Als deze zeer kleine kindjes een masker dragen bestaat er een gevaar op verstikking door het masker zelf of door de linten die aan het masker vast zitten. Daarom wordt een masker bij deze groep zelfs afgeraden.
Werkt een sjaal of bandana even goed als vakkundig genaaid mondmasker?
Een sjaal of bandana houdt inderdaad ook een aantal druppeltjes tegen, maar wel veel minder dan een stoffen mondmasker dat goed aansluit. Een mondmasker geniet dus altijd de voorkeur.
Kunnen we de mondmaskers ineens ook dragen tegen fijn stof?
Fijn stof is een gigantisch gezondheidsprobleem, vooral in steden. Het is verantwoordelijk voor allerlei aandoeningen zoals hartaanvallen, beroertes, hartritmestoornissen, longkanker, ontwikkelingsstoornissen bij kinderen en een groeiachterstand bij embryo’s. Kunnen we dan ineens ook dit probleem aanpakken met bijvoorbeeld een ademhalingsmasker? Ook hierbij geldt opnieuw het probleem van niet perfecte afsluiting op het gezicht. Wanneer het masker niet goed past, gaat de lucht bij voorkeur door de ‘lekken’ (de weg van de minste weerstand) in plaats van door het mondmasker zelf, waardoor de filterfunctie van de ademhalingsbeschermer geen impact meer heeft. Zo’n masker beschermt al helemaal niet tegen stikstofdioxide. Stedelijke fietsers die dagelijks tussen auto’s laveren, doen er dus beter aan om minder vervuilde wegen te kiezen dan een mondmasker te dragen en een elektrische fiets te gebruiken zodat ze minder diep moeten inademen.
Waarom is er in het Westen zoveel discussie rond mondmaskers en in Azië niet?
In Aziatische landen zijn mondmaskers ook buiten coronatijden al tientallen jaren geen ongewoon fenomeen meer, ook al omdat luchtvervuiling in bepaalde Aziatische grootsteden erg problematisch is. Bij jongeren zijn ze zelfs cool. In collectivistische maatschappijen zijn de maskers enerzijds een vorm van beleefdheid tegenover de andere (‘ik wil jou niet besmetten) en anderzijds een soort psychologische steun (‘als jij en ik een mondmasker dragen, komt alles goed’).
In meer individualistische maatschappijen zoals in het Westen ligt een veralgemeend dragen van mondmaskers een stuk moeilijker. Nog voor het begin van de coronacrisis in België waren maskers in een mum van tijd uitverkocht, maar niemand durfde ze te dragen. Ook tijdens de Spaanse Griep van 1918 werden maskers aangeraden, maar kregen westerse autoriteiten te maken met weerstand van hun bevolking. Vooral in de Verenigde Staten ging deze maatregel in tegen hun liberalistische ideologie en de vrijheid van het individu.
Worden mondmaskers in de toekomst een essentieel deel van ons leven?
Voor de corona-epidemie werd iemand met een mondmasker op straat beschouwd als een rare vogel, alsof de Apocalyps nakend zou zijn. Dat vooroordeel is nu als sneeuw voor de zon verdwenen aangezien mondmaskers het ‘nieuwe normaal’ zijn geworden. Het dragen van een masker herinnert de drager en zijn omgeving er ook aan dat het virus niet verdwenen is. Ook wanneer iemand in de toekomst los van covid-19, griep- of verkouheidssymptomen vertoont, zal hij hopelijk met de huidige kennis van zaken uit beleefdheid naar een mondmasker grijpen.
Het mondmasker is echter niet het meest comfortabele accessoire om te dragen, waardoor we het wellicht niet even makkelijk in ons hart zullen sluiten als bijvoorbeeld onze favoriete muts of sjaal. Dat is duidelijk te merken aan de Belgische bevolking bij het winkelen, waar mondmaskers niet snel worden opgezet. Virologen noemen het mondmasker ‘het nieuwe condoom’: het is iets wat je altijd bij je zou moeten hebben.
Opgelet: Mondmaskers bestaan onder meer uit polypropyleen, een kunststof die 450 jaar nodig heeft vooraleer de natuur ze kan afbreken. Gooi ze dus niet zomaar op straat of kies voor herbruikbare exemplaren.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier