Uit een nieuwe studie blijkt dat chronische patiënten tijdens pieken van luchtvervuiling vaker bij de huisarts belanden en dat er een duidelijke invloed is op de mentale gezondheid. Net nu we het mondkapje massaal overboord gooien, krijgt het een tweede leven zoals in Azië?
In 2017 voorspelde toxicoloog Jan Tytgat dat tegen 2022 elke Belg, net zoals de inwoners van Peking en Shanghai, een mondmasker zou dragen om zich te beschermen tegen de toenemend luchtvervuiling. Zijn voorspelling kwam vroeger uit, maar daar had luchtvervuiling – zoals u weet – niks mee te maken… Volgens Tytgat zijn mondmaskers nochtans nog steeds een goede dam tegen fijnstof.
Milieu-epidemioloog Tim Nawrot (UHasselt) is niet meteen overtuigd van de meerwaarde van een mondmasker in de strijd tegen luchtvervuiling: ‘De stofdeeltjes zijn zo klein dat ze vanuit de longen in de bloedbaan kunnen terechtkomen, ze raken dus ook moeiteloos voorbij de filter van een mondmasker. Mondmaskers zijn uiteraard nuttig tegen het coronavirus waar nodig, maar voor luchtvervuiling zou ik ze niet meteen aanbevelen, ook al zijn er een paar studies in Londen die aantonen dat ze een klein effect hebben. Een moeilijkheid met die maskers is namelijk dat ze nooit perfect aansluiten op het gezicht. In sommige maskers zitten ook nanopartikels zoals titaniumdioxide, waar we het effect op lange termijn onvoldoende van kennen. Wat wel aan te raden is, zijn FFP3-maskers in een werkomgeving waar veel stof wordt geproduceerd.’
Waarom krijgt de bevolking van China gratis mondmaskers als er te veel smog is?
Nawrot: ‘In China spreekt men van concentraties van meer dan 300 microgram fijnstof per kubieke meter. Om je een idee te geven: de WHO heeft de richtlijnen voor luchtvervuiling onlangs nog aangescherpt van 10 microgram fijnstof naar 5 microgram. Als je van zulke hoge concentraties zoals in China, die we gelukkig hier niet kennen, al een deel kunt tegenhouden, is dat zeker wenselijk. Daarnaast speelt met die gratis mondmaskers wellicht ook een stukje sensibilisering mee, zoals men bij ons de borden met 90 km/u omdraait wanneer er te veel smog is.’
Als mondmaskers niet helpen, wat kun je dan zelf doen om je blootstelling aan luchtvervuiling zo beperkt mogelijk te houden?
Nawrot: ‘Het is in de eerste plaats de taak van de overheid om ervoor te zorgen dat gezonde lucht een basisrecht is. Als individuele burger kun je niet meer doen dan enkele kleine, verstandige keuzes maken zoals niet gaan joggen naast drukke verkeerswegen of je fietsroute omleiden naar een meer autoluwe straat. Als je langs een drukke baan woont, verlucht dan je huis vooral langs de achterzijde. Ook in de file gaan staan met de wagen zorgt voor een piekblootstelling. Kies dan liever voor de trein, dan stoot je tegelijk zelf ook minder uit. Let wel, als de trein ondergronds gaat, zal de luchtkwaliteit door slijtage van de sporen ook niet optimaal zijn.’
Hoe kunnen we het probleem van slechte luchtkwaliteit op het vlak van volksgezondheid vergelijken met de coronacrisis?
Nawrot: ‘We moeten dezelfde gedrevenheid als bij de coronacrisis aan de dag leggen om het klimaatprobleem aan te pakken. De klimaatmaatregelen zullen vanzelf leiden tot een betere algemene luchtkwaliteit. Als we mensen bewust maken van de luchtverontreiniging, gaan ze ook beter begrijpen waarom bepaalde klimaatmaatregelen absoluut noodzakelijk zijn. De coronacrisis was een hele zichtbare crisis, maar om de klimaatverandering het hoofd te bieden, hebben we eigenlijk ook niet zo veel tijd meer. De komende 50 jaar moet er heel wat gebeuren. Europa mag bijvoorbeeld best wat ambitieuzer zijn in zijn grenswaarde van 25 microgram per kubieke meter fijnstof. Die norm is niet gebaseerd op gezondheid, maar een politieke beslissing om het bepaalde landen in Oost-Europa niet te moeilijk te maken. Ook zijn tal van lobbygroepen aan het werk.’
Hoe komt het dat vandaag steeds meer medische aandoeningen gelinkt worden aan luchtvervuiling, terwijl de luchtkwaliteit nu veel beter is dan vroeger.
Nawrot: ‘Het klopt dat de luchtverontreiniging veel minder is. Denk maar aan zwarte roetwolken die bussen en vrachtwagens in de jaren 80 uitstootten. Vroeger werd nog vaak steenkool gebruikt om huizen te verwarmen en was de industrie niet onderworpen aan milieutechnische maatregelen. De impact van luchtvervuiling op de gezondheid zal nu dus zeker minder zijn, maar we wisten het toen gewoon nog niet. In de jaren 80 en 90 dacht men dat luchtvervuiling enkel astma wat erger kon maken. Nadien kwamen daar de cardiovasculaire ziektes bij. En de laatste jaren ontdekken we dus ook steeds meer gevolgen voor de hersenen en mentale gezondheid.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
