We zijn de eerste generatie mensen die op gigantische schaal wordt blootgesteld aan luchtvervuiling, maar de gezondheidseffecten worden nog steeds zwaar onderschat.
Terwijl de lucht tijdens de eerste lockdown plots opvallend proper proefde, is dat al lang niet meer het geval. Na het opheffen van de strikte lockdonwmaatregelen, kropen we weer massaal de auto in ten nadele van het openbaar vervoer. Uit onderzoek blijkt dat de filedruk en dus de verkeersemissies in de meeste steden toenam en ook het energieverbruik in de huizen steeg door het aanhoudende telewerk, terwijl werkgevers hun kantoren blijven verwarmen.
Op de koop toe blijkt door luchtvervuiling het risico om te sterven aan covid-19 toe te nemen met gemiddeld 15 procent wereldwijd. Voor België gaat het om 21 procent, zo blijkt uit een studie van het Duitse instituut Max Planck.
Nog meer dan covid-19 tast luchtvervuiling zo goed als elk orgaan en elke cel in ons lichaam aan. De schade is het resultaat van vervuilende stoffen (stikstofdioxide, zwaveldioxide, koolstofmonoxide en ozon) die ontstekingen veroorzaken in het lichaam en ultrafijne partikels die in het bloed komen en zo in de hersenen, lever, milt en nieren belanden.
Luchtvervuiling is jaarlijks verantwoordelijk voor bijna 9 miljoen sterfgevallen in de wereld.
De lucht was 100 jaar geleden weliswaar slechter dan vandaag, maar tegenwoordig wordt een gigantische hoeveelheid mensen gedurende lange tijd hieraan blootgesteld. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) krijgt 90 procent van de wereldbevolking te maken met slechte buitenlucht. Wetenschappers spreken daarom van een ‘pandemie’ van luchtvervuiling.’
- Hoge bloeddruk
Er is een verband tussen de blootstelling aan vervuilde lucht en het ontwikkelen van een hoge bloeddruk. De mechanismen die bij luchtvervuiling tot de hoge bloeddruk leiden zijn infecties en oxidatieve stress. Een hoge bloeddruk vormt een grote risicofactor voor hartziektes en beroertes. Bij kortetermijnblootstelling aan zwaveldioxide (komt vrij bij het verbranden van fossiele brandstoffen) en fijn stof (komt vooral vrij bij gebouwenverwarming, land- en tuinbouw en verkeer) is het verband met hypertensie het sterkst. Op langere termijn blijkt vooral stikstofdioxide, dat bij verkeer en industrie vrijkomt, een groter risico in te houden.
- Luchtwegen
Luchtverontreiniging beschadigt de luchtwegen, leidt tot ontstekingen, de vorming van littekenweefsel en verhoogt het risico op overgevoeligheid en astma. Jaarlijks ontwikkelen vier miljoen kinderen wereldwijd astma als gevolg van de luchtvervuiling die wordt veroorzaakt door personenwagens en vrachtverkeer. Dat zijn 11.000 kinderen per dag. Astma wordt gelinkt aan de uitstoot van stikstofdioxide.
- Longen
Vervuilde lucht verhoogt het risico op (long)kanker, al blijft roken de grootste impact hebben op de ontwikkeling van longkanker. Vooral fijne deeltjes in de lucht zijn schadelijk voor de longen.
- Obesitas
Uit onderzoek blijkt dat bij ratten die vervuilde lucht inademen het cholesterolniveau bijna dubbel zo hoog is als dat van de controlegroep. Verschillende metabolische disfuncties bij de ratten kunnen bovendien tot obesitas leiden. De nakomelingen van zwangere ratten blijken na acht weken ook significant zwaarder in vergelijking met de andere groep. Meer onderzoek is nodig om voor mensen dezelfde conclusies te trekken.
- Hart- en vaatziektes
Recente epidemiologische gegevens wijzen op een belangrijk verband tussen luchtvervuiling en cardiovasculaire aandoeningen. Dieselpartikels blijken bijzonder agressief en verontrustend. Dieselmoteren zijn een belangrijke bron van emissie van fijne deeltjes. De (ultrafijne) micropartikels kunnen de epitheliale cellen van de longen en de wand van bloedvaten passeren en zo het cardiovasculaire systeem aantasten.
- Vruchtbaarheid
Luchtvervuiling, vooral fijn stof, zou het risico op doodgeboortes verhogen. Men spreekt van doodgeboortes als de baby dood geboren wordt na 24 weken zwangerschap. Daarnaast zijn er meer vroeggeboortes en hebben baby’s een grotere kans op een te laag geboortegewicht als hun moeder tijdens de zwangerschap is blootgesteld aan luchtvervuiling.
- Covid-19
Wie langdurig is blootgesteld aan luchtvervuiling, loopt veel meer risico om te overlijden aan covid-19. Dat blijkt uit een grootschalige analyse van de coronasterfgevallen in de VS. De studie door de gezaghebbende Harvard-universiteit ontdekte dat een verhoging van amper 1 microgram fijn stof per kubieke meter leidt tot een stijging met 15 procent in de mortaliteit.
- Diabetes
Er bestaat een significant verband tussen luchtvervuiling en diabetes. Luchtvervuiling zou de productie van insuline verminderen en ontstekingen veroorzaken. Het lichaam kan daardoor geen bloedglucose in energie omzetten.
- Cognitieve vermogens
Luchtvervuiling veroorzaakt een aanzienlijke daling in de cognitieve vermogens bij de mens. Een hoge vervuilingsgraad leidt tot opvallend slechtere scores in taal- en wiskundetests bij kinderen. De gemiddelde impact komt overeen met het verlies aan één jaar onderwijs. Het effect is nog groter voor senioren, vooral mensen boven de 64, voor mannen, en voor mensen met een lagere scholingsgraad. Wellicht komt dat omdat lager opgeleiden vaker in de buitenlucht werken. Voor die groepen kan het verlies zelfs oplopen tot enkele jaren.
- Dementie
Uit een studie blijkt dat het risico op dementie stijgt bij mensen die naast een drukke weg wonen.
Bron: American College of Chest Physicians
Helpen mondmaskers tegen luchtvervuiling?
Door de coronacrisis zijn we massaal mondmaskers beginnen dragen. Kunnen we ons daarmee ook beschermen tegen de nefaste gevolgen van luchtvervuiling? Het probleem met mondmaskers is dat ze nooit perfect aansluiten op het gezicht. Wanneer het masker niet goed past, gaat de lucht bij voorkeur door de ‘lekken’ (de weg van de minste weerstand) in plaats van door het mondmasker zelf, waardoor de filterfunctie van het mondmasker geen impact meer heeft. Stedelijke fietsers die dagelijks tussen auto’s laveren, doen er dus beter aan om minder vervuilde wegen te kiezen dan een mondmasker te dragen en een elektrische fiets te gebruiken zodat ze minder diep moeten inademen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
