Omdat we er maar niet genoeg van krijgen: een eindejaarslijstje met vijf ‘andere’, opmerkelijke, soms tegendraadse of volledig nutteloze literaire eindejaarslijstjes.
We beginnen op metaniveau, met zes redenen waarom we van lijstjes houden, volgens metaschrijver Umberto Eco. Lijstjes samenstellen doen we volgens hem om existentiële redenen, “om de oneindigheid te kunnen bevatten.” Sterker nog, we houden van lijstjes uit doodsangst: “We leven met een grens in zicht, een heel ontmoedigende, vernederende grens: de dood. Dat is de reden waarom we alles waarderen waarvan we denken dat het geen grenzen heeft en daarom ook geen einde. Het is een manier om aan de doodsgedachte te ontsnappen. We houden van lijstjes omdat we niet willen sterven.” Weet u meteen wat door ons hoofd ging toen we dít lijstje samenstelden.
Schrijvers op scherp
Altijd goed om ons in afwachting van het einde te vermaken: wat geruzie hier, gehakketak daar, en – om het intellectueel verantwoord te houden – een literaire vete er bovenop. Volgens The New Yorker waren er daar nogal wat van in 2013. Haalden de twijfelachtige selectie: de juridische slag van Harper Lee, schrijfster van ‘To kill a Mockingbird’, tegen het Monroe County Heritage Museum in Lee’s thuisstad Monroeville. Omdat het z’n logo en merchandise onrechtmatig had gemodelleerd naar de klassieker van de bekendste bewoner van de stad. Ook pittig waren Jonathan Franzens uithaal naar de ‘moderne wereld’ en de polemiek over de invloed van een of meerdere kinderen op het schrijverschap bij vrouwen, waarover we hier eerder al berichtten.
De president van de Verenigde Staten van Amerika is een onuitputtelijke bron van lijstjesgrondstof. In het geval van lettervreter Barack Obama betekent dat, naast een overzicht van zijn politieke verdiensten en dit jaar vooral zijn politieke besognes, jaarlijks een kijkje in zijn boekenboodschappentas. Begin december ging hij winkelen bij Politics and Prose, een boekwinkel in Washington, waar hij volgens de New York Times buiten ging met een gevarieerde stapel van ruim twintig boeken. Onder de kerstboom in het Witte Huis liggen dit jaar onder andere de romans ‘Twee broers’ van de Indish-Amerikaanse Jhumpa Lahiri, ‘Waarvan wij droomden’ van de Japans-Amerikaanse Julie Otsuka en ‘Een stelsel van elementaire levensvoorwaarden’ van debutant Anthony Marra over het conflict in Tsjetsjenië. Met zijn huidige populariteitscijfers lijkt Obama in zijn tweede ambtstermijn een echt Dubyatje te doen. Maar in het geval van zijn jaarlijkse kerstboekenkeuze is er sinds 2008 zonder meer sprake van change ten opzichte van zijn voorganger.
Alles behalve ‘A Christmas Carol’
Kerstmis betekent dat Charles Dickens’ ‘A Christmas Carol’ nog maar eens tevoorschijn wordt getoverd. The Huffington Post zocht naar alternatieven in de wereldliteratuur, en kwam op de proppen met twaalf vreemde tot bevreemdende kerstverhalen, eentje voor elk van de twaalf dagen die volgen op kerstmis. Feestbeest Fjodor Dostojevski mag het feest aftrappen met ‘Het kerstfeest en de bruiloft’ uit 1848. Zijn ook van de partij: F. Scott Fitzgerald met ‘A Luckless Santa Claus’ uit 1912 en de onevenaarbare David Sedaris met ‘SantaLand Diaries’ (1992), zijn vlijmscherpe satire over het kerstshoppen.
Tot slot negen ideetjes voor een literaire kerstdaad van Buzzfeed. Neen, alle exemplaren van ‘A Christmas Carol’ die je te pakken kan krijgen door de papierversnipperaar draaien, is er niet bij. Wel de bibliotheekboete van een ander betalen, een brief schrijven uit naam van het favoriete personage van de geadresseerde, en een waardebon voor koffie en cake tussen de pagina’s van je favoriete bibliotheekboek stoppen voor de volgende lezer. Geen excuus dus, lustige lezer, om niet gul te zijn tijdens deze kerstperiode. Tenzij u digitaal leest natuurlijk.
Jeroen Bert
