Remmen kinderen de creativiteit van schrijfsters?

Zadie Smith gaat in de clinch met de Amerikaanse journaliste-schrijfster Lauren Sandler over de mate waarin het moederschap het schrijven aan banden legt.

Sandler heeft net een nieuw boek uit, ‘One and only’, waarin ze betoogt dat enig kind zijn en slechts één kind hebben nog zo slecht niet is. Ze bekijkt het eenkindgezin in een brede, culturele context en ontdekte in de marge dat onder schrijfsters moeders met één kind best succesvol zijn. Haar conclusie: slechts één kind hebben, helpt de literaire carrière vooruit. Ze put daarvoor bewijs uit de gezinssituatie van een paar van haar grote literaire helden, waaronder Susan Sontag en Margaret Atwood. Over dat aspect van haar onderzoek had ze het ook in een stuk dat vorige week in The Atlantic verscheen en dat onder meer bij Zadie Smith, auteur van ‘Witte tanden’, ‘Over schoonheid’ en ‘NW’, in het verkeerde keelgat schoot. Zij vindt het idee dat het moederschap de creativiteit doodt belachelijk. Sterker nog, Smith zegt dat schrijfsters die meerdere kinderen hebben, ook meer vrije tijd hebben.

Bedreiging voor elke vrouw

In een commentaar bij het bewuste artikel maakt Smith zich hard dat er voldoende auteurs zijn die Sandlers these weerleggen. “Ik heb twee kinderen, Dickens had er tien en ik denk Tolstoy ook. Is iemand ooit op het idee gekomen dat deze mannen te veel vader werden om nog schrijver te kunnen zijn?”

En ze versnelt nog even: “Zorgt het feit dat Heidi Julavitz, Nikita Lalwani, Nicole Krauss, Jhumpa Lahiri, Vendela Vida, Curtis Sittenfeld, Marilynne Robinson, Toni Morrison enzovoort (ik zou een hele dag kunnen doorgaan met opsommen) meerder kinderen hebben ervoor dat ze minder goede auteurs zijn? Zijn vier kinderen een probleem voor schrijver Michael Chabon – of alleen maar voor zijn vrouw, schrijfster Ayelet Waldeman?”

Kinderen hebben en tijd tekort hebben, is volgens Smith geen exclusieve voor schrijfsters. “Het is tijdsgebrek dat een bedreiging vormt voor de vrijheid van alle vrouwen, of je nu schrijfster bent of arbeidster of verpleegster. We hebben degelijke kinderopvang nodig, partners die hun deel doen en een steunend sociaal net van vrienden en familie.”

Cliché vervangt cliché?

Tot slot geeft Smith Sandler lik op stuk. “Wat de kwestie van meerdere kinderen tegenover een kind tegenover geen kind betreft, dat moet elk maar voor zichzelf uitmaken. Maar als een moeder van meerdere kinderen kan ik Lauren Sandler verzekeren dat twee kinderen die elkaar entertainen in de ene kamer, de moeder in een andere kamer een verrassende hoeveelheid vrije tijd gunnen die ze anders niet zou hebben.”

Over een ding zijn de twee dames het ongetwijfeld eens, dat het moederschap vrouwen niet mag tegenhouden ook tijd voor zichzelf te nemen. En Smith zal Lauren Sandler ook wel een pluim gunnen voor het bijstellen van het cliché dat “eentje geentje is” of dat het kind-alleen per se een verwend en sociaal moeilijk kind zou zijn. Maar Sandler had er goed aan gedaan het ene cliché niet te bestrijden door er een ander voor in de plaats te stellen.

Jeroen Bert