‘Rechten van LGBTI+-mensen in België gingen er de laatste jaren op vooruit, maar dat geldt niet voor hun welzijn’

‘Wat als een ‘onschuldig’ gesprek neergezet wordt blijkt niet zo onschuldig en een illustratie van het werk dat nog gedaan moet worden op vlak van maatschappelijke aanvaarding’, schrijft Eef Heylighen.

Als vrouw, als moeder van trotse LGBTI+-dochters, als vriendin, als LGBTI+-woordvoerder kwam de seksistische en LGBTI+-fobe ‘nabeschouwing’ over de Belgian Cats, vrijdagavond op Sporza, hard binnen. En niet alleen bij mij. Iedereen die deel uitmaakt van een groep die in meer of mindere mate ongelijk behandeld wordt, heeft al zo’n gesprekken gehoord. Of het nu gaat over ongepaste opmerkingen over uiterlijk, discriminerende uitlatingen of wanneer we rechtstreeks worden aangesproken. Keer op keer besluipt ons hetzelfde gevoel van onbehagen, vernedering en stress.

Begrijp me niet verkeerd: wij, bij çavaria, zien evolutie op het vlak van maatschappelijke aanvaarding, vertegenwoordiging, begrip en inclusiviteit. Dat blijkt ook uit de massale steunbetuigingen naar de community de laatste dagen, vanuit verschillende hoeken. De VRT zelf voert sinds enkele jaren een beleid rond diversiteit met çavaria als partner en ging vooruit op dat vlak. Toch bewijzen de uitlatingen van vrijdagavond dat het extra belangrijk is om waakzaam te blijven en dat er nog werk aan de winkel is.

“Maar dat is toch allemaal niet zo bedoeld.” “Het was een privégesprek.” “Je mag niets meer zeggen.” We lazen en hoorden het allemaal de voorbije dagen. Stemmen die wat er gebeurd is afdoen als iets onschuldig of claimen dat er nu toch ook niet zoveel ophef over gemaakt moet worden. Onderzoeken bewijzen echter het tegendeel en bevestigen iedereen die de afgelopen dagen terecht verontwaardigd, gekwetst en boos was. Uit een Europees onderzoek van het Bureau voor de Europese Unie van de Grondrechten blijkt dat LGBTI+- mensen zich maatschappelijk niet helemaal aanvaard voelen en behoefte hebben aan een meer inclusieve maatschappij. 42% van de respondenten gaf aan dat ze de tijdens de periode dat het onderzoek omvat, lastiggevallen zijn omwille van hun seksuele oriëntatie, genderidentiteit en/of -expressie. Meer dan 60% durft zichzelf niet te zijn in de publieke ruimte (bv. openbaar vervoer, parkeerplaats…) uit angst om bedreigd te worden. Een op de drie vermijdt om die reden zelfs bepaalde plaatsen. Minder dan een op de drie is volledig out op de werkvloer.

Deze cijfers tonen aan dat de LGBTI+-gemeenschap blijft botsen tegen vooroordelen. Ze maken discriminatie en (verbaal en non-verbaal) geweld mee en voelen zich daardoor minder goed in hun vel. Twee op de drie durft zelden of nooit hand in hand over straat lopen met hun partner.

Alhoewel de rechten van LGBTI+-mensen in België er de laatste jaren aanzienlijk op vooruitgegaan zijn, is dat niet het geval met hun welzijn. Zowel op fysiek, sociaal als mentaal vlak heeft het gebrek aan maatschappelijke aanvaarding serieuze gevolgen. Zo blijkt uit een onderzoek aan de UGent uit 2016 dat ruim een kwart (26,5 procent) van de LGBTI+-deelnemers al één of meerdere zelfmoordpogingen ondernam. Ter vergelijking: uit de Gezondheidsenquête van Sciensano in 2018 blijkt dat 4,3 procent van de Belgische bevolking (15-plus) minstens één keer in hun leven een zelfmoordpoging heeft ondernomen.

Wat als een ‘onschuldig’ gesprek neergezet wordt blijkt niet zo onschuldig en een illustratie van het werk dat nog gedaan moet worden op vlak van maatschappelijke aanvaarding. In ons dagelijks leven bepalen normen de ordening van onze maatschappij. Op het gebied van seksuele diversiteit en genderdiversiteit bepaalt onze samenleving enerzijds dat heteroseksualiteit en anderzijds binaire (man/vrouw) genderstereotype verwachtingen de norm bepalen. Op wat daarbuiten valt, zoals (vermeende) holebiseksualiteit, rust een maatschappelijk stigma en, al dan niet onbewust, vooroordelen.

De mate van aanvaarding door de maatschappij bepaalt in hoeverre er sprake is van directe en indirecte discriminatie, schijntolerantie, geweld, onbewuste vooroordelen en pestgedrag tegenover zij die (vermeend) LGBTI+ zijn en heeft daarmee een invloed op het welzijn.

LGBTI+-mensen zijn zich bewust van het stigma en de bestaande normen. Ze gaan de negatieve gevoelens die ermee samenhangen in meer of mindere mate internaliseren en ook dat heeft een invloed op het mentale welbevinden. Het is een proces dat zeer verschillend is bij iedere persoon, maar versterkt wordt wanneer iemand te maken krijgen met discriminatie, geweld of pestgedrag.Sociale verbinding vooral op plaatsen waar we veel tijd doorbrengen (de werkvloer, in de schoolomgeving, op café…) draagt bij aan een hoger welzijn. Als deze verbinding er minder is (afwijzing, eenzaamheid), dan is er een hoger risico op een verminderd welzijn. Om aanvaarding en verbinding te vergroten, hebben we nood aan een inclusieve maatschappij. Net zoals iedereen heb ik uit ongemak, omdat ik het familiefeestje niet wilde verstoren, omdat ik niet wist hoe te reageren… te vaak gezwegen tijdens soortgelijke gesprekken als het gesprek op de Sporzaredactie. Maar dat is toch al te gek? Trek je mond open, laat seksistische, discriminerende, LGBTI+-fobe opmerkingen niet passeren. Informeer je over het thema, doe aan zelfreflectie en leer hoe jij naar de wereld kijk. Wees een inclusieve collega en zorg zo voor een veilige werkvloer waar iedereen zichzelf kan zijn. Nodig ons trainings- en vormingscentrum KLIQ uit in je klas. Surf naar lumi.be, onze info- en hulplijn en ontdek wat jij kan betekenen voor het geluk van je LGBTI+-kind. Volg een KLIQ-mediatraining en neem als medium je voorbeeldrol ten volle op.

Elk gebaar, groot en klein, draagt bij aan een inclusieve maatschappij en aan het welzijn en geluk van jouw LGBTI+-collega, -vriend, -kind, -kijker…. Doe mee met onze 100den vrijwilligers, 1000den volgers op sociale media, 125tal lidverenigingen, tientallen partners, de 5 Regenbooghuizen… en draag bij aan een veilige en gelukkige omgeving voor iedereen. Zodat een meer dan knappe prestatie zoals die van onze Belgian Cats op de Olymische Spelen, gevierd kan worden zoals het hoort: met bloemen en lof, zonder vooroordelen.