‘Politici moeten het wantrouwen tussen burgers en politie niet oppoken, maar oplossingen zoeken’

‘Vertrouwen tussen politie en alle burgers is een fundament van een leefbare stad. Dat vertrouwen herstellen doe je niet vanuit de loopgraven’, schrijft Brussels parlementslid Els Rochette.

2021 is nog geen maand oud en het heeft al gestormd in Brussel. Meerdere feiten bewijzen dat het scheef zit tussen politie en burger. Meteen krijg je politieke reacties. De rechterzijde reageert snoeihard op relschoppers, de linkerzijde trekt partij voor de vreedzame, onschuldige burger. Maar ik laat me niet in dat hoekje dringen. We hebben geen nood aan straffe taal van politici, maar aan concrete hervormingen op het terrein.

Twee doden in Brusselse politiecellen op één week tijd. Relschoppers die een vreedzame betoging kapen, met gewonde agenten en vernielingen tot gevolg. Agenten die vrijuit gaan nadat ze vrolijk vanuit hun combi ‘makak’ en ‘bende homo’s’ roepen naar passanten in Anderlecht. Voor politici als Jean-Marie Dedecker en Mathias Vanden Borre zijn rellen dé kans om de boel verder op te poken. Als er bewijzen opduiken van flagrant racisme bij de politie hoor je hen niet. De politie staat boven elke verdenking. Geef ons dan maar burgemeester Philippe Close die – los van wat het onderzoek zal uitwijzen – zijn medeleven betuigt aan de nabestaanden van de man die stierf in een politiecel. (Misschien heeft hij geleerd uit de reactie van de nabestaanden van Mehdi). Een pluim ook voor de korpschef van politiezone Zuid die pleit voor echte sancties bij racisme van zijn agenten.

In het Brussels Parlement keurden we in het najaar 2020 een reeks maatregelen goed om de (getroebleerde) relatie burger-politie te herstellen, na hoorzittingen met experts van de twee kanten.

Er zijn problemen langs beide kanten, en beide zijden gebruiken ongeoorloofd geweld. Voor geweld tegen orde- en hulpdiensten is er geen excuus. De vreedzame betoging naar aanleiding van het overlijden van Ibrahama ontaardde door een groep relschoppers, net zoals gebeurde bij de Black Lives Matters-betoging van juni 2020. Dat is een patroon. Sanctioneer de daders en doe het snel. Maar het geldt evenzeer in de andere richting, voor agenten. Ongeoorloofd geweld van agenten tegen burgers is net zo goed onaanvaardbaar.

Racisme tiert nog te welig binnen de korpsen. Denk aan de besloten Facebookgroep Thin Blue Line, (6.700 actieve en gepensioneerde politiemensen) die jongeren met migratieachtergrond omschrijven als ongedierte. Hoeft het te verbazen dat sommige jongeren – zonder strafblad, niets fout gedaan – vluchten voor een politiecontrole? De staat en de politie hebben het monopolie op geweld. Daar staat een verpletterende verantwoordelijkheid tegenover.

Communiceer met respect. Al te vaak krijgen nabestaanden laattijdige, warrige of gewoonweg geen informatie. De ouders van Ibrahima werden pas laat in de nacht op de hoogte gebracht: ‘Uw zoon is overleden na een interventie omwille van het overtreden van de avondklok.’ Maar de avondklok gaat in om 22 uur, terwijl Ibrahama overleed om 20 uur… Dat kweekt wantrouwen. Slecht nieuws breng je snel, correct en met respect.

Schep eindelijk duidelijkheid over beeldopnames. Camerabeelden kunnen veel verhelderen. Stel eenvormige regels op voor het gebruik van bodycams door de politie. Het filmen van politie-interventies door burgers werkt soms als een rode lap op een stier. Bij de dood van Ibrahama zou dit ook een rol hebben gespeeld. Toch mogen burgers wel degelijk interventies filmen en die beelden gebruiken voor een dossier. Dergelijke beelden publiek maken is niet toegestaan. Laat dat duidelijk zijn. Voor iedereen.

Bied de burger de mogelijkheid te reageren als ze het gevoel hebben slecht behandeld te zijn. En neem dat serieus. Veel burgers hebben er weinig vertrouwen in dat er iets met hun klacht gebeurt. Maak de klachtenprocedures transparant en eenvoudig toegankelijk. Geef aan elke klacht een duidelijk gevolg.

Werk preventief. Voer campagnes en creëer vooropleidingen voor meer Brusselaars in het korps, zodat de agenten de bevolking weerspiegelen. Zet die agenten te voet of met de fiets in. Dan zijn ze aanspreekbaar en zullen ze hun wijken beter kennen en situaties beter inschatten. Pak ethnic profiling aan: onderzoek het aantal controles en de redenen. Er bestaan al goede praktijken voor, waarbij overbodige identiteitscontroles verminderen en er tijd vrijkomt om achter criminelen aan te gaan.

Bied jongeren meer inzicht in politiewerk. Kweek respect voor de essentiële taak van de politie, zoals in het project “Zo Geflikt’ van vzw Uit De Marge waar politiekorpsen, jongeren en jeugdwerkers met elkaar spreken, hun ervaringen en kennis delen.

Jazeker, ik was aanwezig op het protest na het overlijden van Ibrahima. Om mijn steun te betuigen aan de familie, niet om rel te schoppen. Vertrouwen tussen politie en alle burgers is een fundament van een leefbare stad. Dat vertrouwen herstellen doe je niet vanuit de loopgraven.

De bovenstaande aanbevelingen komen uit de resolutie die het Brussels Parlement op 18 december 2020 goedkeurde. De Brusselse Regering gaat met die aanbevelingen aan de slag. Sinds de zesde staatshervorming is het Gewest bevoegd voor preventie en veiligheid.