De politieke families zijn terug van nooit weggeweest. Bijna alle Vlaamse partijen zijn druk in de weer om de banden aan te halen met hun Franstalige wederhelften. Niet toevallig nu. ‘De grote aandacht voor politieke families zie je alleen maar in de aanloop naar de verkiezingen en de formatie’, zegt politicoloog Carl Devos (UGent).
‘Er is maar één as: die tussen Groen en Ecolo.’ Het is ondertussen het standaardantwoord van de groenen op nieuwsgierige vragen naar de zogezegde ‘groen-blauwe motor’ die voorzitter Meyrem Almaci eind vorig jaar bepleitte. Betere samenwerking tussen ecologisten en liberalen is mooi meegenomen, maar voor Groen is er maar één andere partij die echt belangrijk is, en dat is de Franstalige evenknie Ecolo.
Groen kijkt al veel langer dan vandaag over het muurtje. In de Kamer zit de partij in een gezamenlijke fractie met Ecolo, in de Brusselse kieskring zijn ze sterk met elkaar verweven. Maar de wederzijdse banden worden ondertussen wel heel innig. Zo bleek vorige week dat de partijen op de proppen komen met zogezegde ‘Erasmuskandidaten’. Zo zal een Groen-gemeenteraadslid uit Ronse op de Kamerlijst van Ecolo in Henegouwen staan. En omgekeerd zullen er Ecolo-kandidaten in Vlaanderen opkomen.
Daarnaast drukken de groenen hun uitdrukkelijke wens uit om de grootste politieke familie van het land te worden. Volgens een peiling van vorige maand is die droom binnen handbereik.
Maar Groen is niet de enige partij die de hand reikt tot over de taalgrens. Vorige week kroop CD&V-voorzitter Wouter Beke in zijn pen om te pleiten voor de verwijdering van de Hongaarse premier Viktor Orban uit de Europese Volkspartij. Beke deed dat echter niet alleen. Maxime Prévot, de kersverse voorzitter van CDH, hield samen met hem de pen vast.
De gezamenlijke oproep om de controversiële Hongaar wandelen te sturen, was de voorlopige kroon op het werk van de hernieuwde banden tussen CD&V en CDH. Het is geweten dat de Vlaamse christendemocraten hoge verwachtingen koesteren voor Prévot. Die moet het hobbelig parcours van voorganger Benoît Lutgen doen vergeten. Beke en Prévot verschenen daarom al schouder aan schouder in dubbelinterviews. Ze laten bovendien om de haverklap vallen dat ze de relaties tussen beide partijen willen aanhalen.
Het doet haast vergeten dat CDH federaal nog altijd op de oppositiebanken zit en eigenlijk het regeringsbeleid van CD&V hoort te bekampen. Met nog enkele maanden te gaan tot de verkiezingen, zit iedereen echter in campagnemodus. Vermoedelijk hopen de christendemocraten hun aloude rol van staatsmannen weer op te nemen in een volgende regering. Een zo groot mogelijk oranje blok moet de kansen op federale regeringsdeelname én de sleutels voor de Wetstraat 16 gaaf houden.
Nek-aan-nekrace
Toch zullen de christendemocraten een flinke tand moeten bijsteken om te wedijveren voor de titel van ‘grootste familie’. Die race wordt wél spannend voor de blauwen en de roden.
Open VLD-voorzitter Gwendolyn Rutten wil immers samen met MR de grootste worden. Als Charles Michel (MR) een vervolg wil breien aan zijn premierschap, hoopt hij ook best op die blauwe overmacht. De recente onenigheid tussen MR en Open VLD over de goedkeuring van het loonakkoord tussen de sociale partners, is in dat opzicht des te opvallender.
Zelfs met de toevoeging van de troepen van John Crombez zal het PS-overwicht in Wallonië wellicht niet volstaan om de grootste familie te blijven in de Kamer.
En natuurlijk blijft de socialistische familie een te duchten formatie. Traditioneel gezien kon SP.A zich altijd al optrekken aan de torenhoge percentages van de PS in Wallonië. Het valt minder op vanuit de oppositie, maar met 36 zetels op de 150 vormen ze tot op vandaag de grootste politieke familie.
Toch is de huidige context allesbehalve rooskleurig voor rood. Aan beide kanten van de taalgrens staan de zusterpartijen op verlies. De kans is reëel dat de PS de grootste blijft aan Franstalige kant. Maar zelfs met de toevoeging van de troepen van John Crombez zal het PS-overwicht in Wallonië wellicht niet volstaan om de grootste familie te blijven in de Kamer.
Zo naderen we langzaam maar zeker een nek-aan-nekrace tussen groen, rood en blauw. Maar daar blijft het niet bij. Om het nog wat complexer te maken, is er ook nog N-VA. De Vlaams-nationalisten hebben logischerwijs geen wederhelft in Franstalig België. Ondanks dat relatieve nadeel tegenover de andere partijen, maakt de ploeg van kandidaat-premier Jan Jambon (N-VA) wel degelijk kans om de grootste parlementaire formatie te worden.
N-VA ís nu al de grootste partij in de Kamer, maar moet de duimen leggen tegen de socialistische en liberale familie. Met een sterk resultaat op 26 mei kunnen ze de politieke families aftroeven. In de laatste peilingen staat de partij van Bart De Wever weliswaar op een verlies van enkele zetels, maar tegelijk maakt N-VA voor het eerst kans om de grote voorsprong in Vlaanderen om te zetten naar federaal leiderschap.
Alles ligt open
Politicoloog Carl Devos (UGent) ontwaart in ieder geval een patroon. ‘De grote aandacht voor politieke families zie je eigenlijk alleen maar in de aanloop naar de verkiezingen en tijdens de formatie’, zegt hij. Dat doen partijen vooral om hun eigen positie te versterken. ‘Waarom zou CD&V graag hebben dat CDH in een eventuele heruitgave van de Zweede coalitie zit? Omdat CD&V dan niet langer de enige regeringspartij is zónder een liberale sociaaleconomische inslag.’
Er zijn vandaag combinaties mogelijk die vroeger ondenkbaar waren.
Toch is het belang van politieke families tanende, zegt Devos. ‘Ik denk dat het perfect mogelijk is dat bijvoorbeeld Open VLD zonder MR bestuurt. Tussen 2007 en 2011 zag je trouwens al de bereidheid van de PS om zonder SP.A te regeren.’
Dat geldt ook voor de toewijzing van het premierschap. ‘De Zestien ging traditiegetrouw naar de grootste familie, maar bij de regering-Michel leek die politieke logica al ver te zoeken. Eerst keek men naar Bart De Wever, dan naar Kris Peeters (CD&V) en pas op het einde kwamen ze uit bij Charles Michel, die als liberaal nochtans lid was van de grootste familie.’
Het maakt de regeringsformatie er een stuk complexer op, zegt Devos. ‘Er zijn vandaag combinaties mogelijk die vroeger ondenkbaar waren. Zo kan het perfect dat we een federale regering krijgen zónder N-VA, maar mét PS. Op Vlaams niveau zou het tegelijkertijd kunnen dat SP.A in zee gaat met N-VA. Met andere woorden: de formatiemarkt ligt open.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
