‘Ideologie en ruggengraat moeten politiek net terug bij de burger brengen’

‘Apolitieke politici zijn werkelijk het laatste wat de politiek vandaag nodig heeft’, schrijft Tess Minnens (Open VLD). ‘Elk niveau heeft nood aan ideologische keuzes.’

Het is met enige verontwaardiging dat ik de recente pleidooien voor minder ‘ideologische politiek’ in lokale besturen aanhoor. We hebben meer nood aan burgemeesters dan aan politici volgens de pleitbezorgers. Op zoveel vlakken kan ik het met de stelling onmogelijk eens zijn.

Eerst en vooral heeft elk niveau nood aan ideologische keuzes. Besturen doe je met visie, anders vaar je zonder kompas een stuurloos schip. Ook lokaal blijft ideologie belangrijk om een vaste koers te houden. Het klopt echter dat vandaag het schepencollege veel micromanagement vraagt, wat misschien niet altijd wenselijk of nodig is. Zo komen de aanwerving van personeel, het verlenen van vergunningen of het toewijzen van aanbestedingen toe aan het college van burgemeester en schepenen. Dit kan verkeerdelijk het gevoel geven dat personen en niet ideologie de beslissing bepalen, terwijl ze net het gevolg zijn van een beleidsmatig proces. Het zou interessanter zijn als de administratie een stuk meer micromanagement kan uitvoeren en de focus voor politici meer op bestuur dan op beheer komt te liggen.

Welke dienstverlening biedt men aan? In welke mate wordt gesubsidieerd wat de vrije markt zelf kan? Hoe ondersteunt men (nieuwe) ondernemers? Betaalt de verbruiker of betaalt iedereen? Het vastleggen van lange- en kortetermijndoelstellingen, het bepalen van aanwervings- en aanbestedingsprocessen, het reageren op maatschappelijke uitdagingen, het uittekenen van een ruimtelijke visie, het financieel plaatje doen kloppen etcetera – het zijn allemaal beslissingen die een visie vragen, een visie die tegemoet komt aan maar ook verder gaat dan de korte termijn wensen van de burger. Dat is het ideale plaatje.

En dan is er de eerlijkheid: burgemeesters zijn ook politici. De definitie van een politicus spreekt over een persoon die een ambt of functie in de politiek vervult. Dat maakt een burgemeester een politicus, die net als elk politicus in dit land keuzes en beleid maken voor elke burger.

Een burgemeester is geen held of alles-oplossende manager. Een burgemeester kan en mag beslissingen nemen omdat hij/zij daartoe het mandaat kreeg van de kiezer. Een burgemeester moet dus zijn beslissingen en keuzes – die hij in samenspraak met zijn schepenen – ook verantwoorden aan de verkozen gemeenteraadsleden en om de 6 jaar aan de kiezer zelf. En zo is er ook een lokaal parlement in werking en heerst de lokale democratie.

Het feit dat pleidooien als deze de oppervlakte raken tonen meerdere symptomen van ons ziek politiek systeem aan. Zo is er de angst om de macht te verliezen. Het is wellicht het meest kwalijke beestje van de tijd en wie eraan lijdt houdt er beter gewoon mee op. Ze dragen bij aan het negatieve imago van politiek en dat brengt me tot het volgende symptoom: de afschuw voor de politiek waar men zelf deel van uitmaakt. Die afschuw is ondertussen overal wel doorgedrongen. Binnen en buiten de politiek.

Ten slotte is de reactie om zogenaamd een dam tegen extreemrechts te bouwen met apolitieke politici achterhaald. Je kan met dezelfde redenering immers perfect het cordon sanitaire doorbreken. Wie bang is voor de extremen moet kleur bekennen en de kiezer overtuigen waarom het beter een andere keuze maakt. Als extremen voet aan wal krijgen en je eigen geloofwaardigheid talmt, moet je oprecht en harder werken aan je overtuigingskracht. Nie pleuje, zou men in een bepaalde provinciestad beweren.

Het imago van politiek is immers dermate slecht en is het gevolg van enkelingen die bang werden van eigen idealen en liever beloftes vergaten dan ze na te komen. Het heeft een generatie politici verziekt en toegelaten dat ‘postjespakken’ en ‘zakkenvullen’ een directe connotatie hebben met een stiel die net het omgekeerde moet betekenen.

De remedie is een dooddoener: doe aan politiek omdat je het verschil wil maken voor de burger, omdat je de samenleving beter wil maken volgens jouw idealen, volgens jouw ideologie. Maak de politiek beter. Apolitieke politici is werkelijk het laatste wat de politiek vandaag nodig heeft.