‘De wortels van de Vlaamse beweging liggen net in de strijd tegen discriminatie en onderdrukking’

‘Zij die hun eigen ogen uitsteken voor een evoluerende samenleving willen bovenal blinde buren die niet zeuren over solidariteit, herverdeling, rechtvaardigheid. Zo vullen vandaag de belijders van de polarisatie het begrip ‘godsvrede’ in’, schrijft Johan Velghe van Vlinks.

‘Het is heel Spaans om jezelf blind laten maken om je buurman een oog uit te steken’. De lezer van ‘De Slag, Madrid tijdens de Spaanse Burgeroorlog’ – autobiografische roman uit 1946 van Arturo Barea, vorig jaar voor het eerst in het Nederlands uitgegeven in de reeks Kritische Klassieken door uitgeverij Schokland – tuimelt bij de geciteerde uitdrukking niet alleen van 1936 rechtstreeks 2021 in, maar struikelt net als in de maanden die de gruwel van de burgeroorlog voorafgingen over de vandaag alom heersende verdeeldheid.

Trump mag dan al de deur van het Witte Huis achter zich dichtgetrokken hebben, zijn valse heroïek is daarmee niet uit de hersenen gezogen van zij die met de Stop the steal-bestorming zijn presidentieel hachje poogden te redden. Het trumpisme, met Donald Trump als spreekbuis, verdwijnt wellicht op relatief korte termijn. Daarmee is hele blubberige onderlaag niet weggeschrobt, niet in de VS, niet in Vlaanderen waar het conflict zoekend aanwijzen van de anderen als oorzaak van alle onheil niet louter in parlementaire halfronden beoefend wordt.

De grofgebekte polarisatie mocht dan al het handelsmerk van Trump zijn, het zaaien van verdeeldheid is van alle tijden én steeds een wapen van uiterst-rechts, en is ook vandaag in Vlaanderens handel en wandel. Het beperkt zich allerminst tot een ‘omvolkings’-tweet van Tom Van Grieken, het zich wentelen in een historische cultus van het slachtofferschap of de klaagzang over het electoraal voordelige cordon sanitaire. De progressieve Vlaamse beweging is niet langer de exclusieve gebeten hond. De polarisatie wordt opgefokt middenin de samenleving. Wie, als individu of als vereniging, zich als verdraagzame, pluralistische Vlaamsgezinde bekent, is schietschijf van uiterst-rechtse filialen en dito websites. Het gebeurt vandaag bij het driftig zwaaien met de met ‘dé waarheid’ en ‘dé vrijheid van meningsuiting’ volgevreten, opgehokte Vlaamse leeuw.

Uiterst-rechts in Vlaanderen wijst niet alleen haar symbolen – van vlag tot manifestaties – als zuiver-Vlaams aan, maar draagt de mis van de onverdraagzaamheid van haar religie van de gesloten groepsidentiteit op tot in lokaal verenigingswerk. Naast het zogenaamd luisteren naar de buik van de Vlamingen, is recuperatie van de vroege geschiedenis van de Vlaamse beweging een andere drukke bezigheid. Het fascistisch en collaborerend VNV aanwijzen als schakel in de erfenis van het daensisme is zelfs als circusact beschamend.

De wortels van de Vlaamse beweging liggen in de strijd tegen discriminatie en onderdrukking. Vlaamse organisaties worden vandaag door uiterst-rechts weggezet als minderwaardig, ‘Museum Aan de IJzer is een nepmuseum’ lees je (november 2020) op een uiterst-rechtse website. Dat het museum in de IJzertoren het moeizame emancipatieverhaal van Vlaanderen vertelt, kritisch, genuanceerd en wetenschappelijk, zal hen worst wezen. Uiterst-rechts dringt haar vernauwend verhaal op waarbij het de drieledige boodschap – Zelfbestuur, Nooit-meer-Oorlog en Godsvrede – van de Vlaamsgezinde soldaten aan het IJzerfront (1914-1918) in een bruusk te hanteren onafhankelijkstrechter stopt, pacifisme als linkse praat veroordeelt en godsvrede met militant radicaal-rechts geprezen wordt als norm.

Vlaams Belang, gelet op haar jongste verkiezingsuitslag, beschikt over een forse partijdotatie. De partij, maar ook nevenorganisaties, strijden in dorpen en steden om de ziel van de Vlaming. Het gebeurt volgens de herkenbare methodiek van ‘alt-right’. Binnen een gevestigde vereniging wordt de evoluerende visie op verbindend werken naar een inclusieve samenleving toe niet aanvaard. Aan het democratisch proces dat aan visie en statuten voorafgaat wordt niet deelgenomen. Daarop volgt het overhalen van de trekker: kwade bedoelingen aanwrijven, klinkklare leugens of uit het verband gerukte woorden of hun misprijzen voor een ‘like’ op facebook voor pakweg gelijke rechten worden met de scherpte van een doodvonnis in mails en op haatwebsites zo wijd mogelijk verspreid. Het beschadigingsproces voor wie Vlaamse identiteit niet laat rijmen op achterdocht en uitsluiting krijgt het venijnig ’toetje’ van persoonlijke aanvallen mee.

Een rechtzetting volgt nooit, laat staan excuses. Dat strookt niet met dé gepredikte waarheid, noch met hun eenzijdig recht op vrije meningsuiting. Zij die hun eigen ogen uitsteken voor een evoluerende samenleving willen bovenal blinde buren die niet zeuren over solidariteit, herverdeling, rechtvaardigheid. Zo vullen vandaag de belijders van de polarisatie het begrip ‘godsvrede’ in.

Johan Velghe is woordvoerder van Vlinks.