Factcheck: Nee, een luchtreiniger versterkt het immuunsysteem niet

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

‘Onze toestellen versterken het immuunsysteem’, schrijft een bedrijf dat luchtreinigers verdeelt. Nonsens, zeggen specialisten. Luchtreinigers zuiveren de lucht, en zuivere lucht kan zorgen voor gezondere longen. Maar voor het immuunsysteem doet een luchtreiniger niets.

Op 13 maart, bij het begin van de coronacrisis, wordt op de Facebookpagina Luchtreinigers.be onderstaand bericht gepost.

Op die website lezen we het volgende: ‘Onze Clean Air vind je terug op de Covid-afdeling in het Universitair Ziekenhuis. Doe net als hen: bescherm je longen met zuivere lucht en versterk zo ook jouw immuunsysteem.’

En verder: ‘Monarch Clean Air slaagt erin zelfs de kleinste en meest schadelijke vervuilers uit de binnenlucht te zuiveren. Dat is uniek en zorgt voor een 100% zuiver en gezond binnenmilieu. De zuivere lucht van Monarch Clean Air zuivert onze longen waardoor meer zuurstof in de bloedbanen komt en elke cel in het lichaam terug voldoende zuurstof krijgt. Voor de meest voorkomende gezondheidsklachten zoals astma, slaapapneu, schimmelallergieën,… resulteert dit in “felle verbetering tot volledig herstel”, een synoniem van genezen.’

UZ Gent

‘Wij gebruiken al jaren de mobiele toestellen van Monarch Clean Air van de vorige generatie’, zegt Pascal De Waegemaeker, verpleegkundige infectiepreventie bij UZ Gent. ‘Tijdens de covidcrisis hebben we een twintigtal nieuwe Monarch Clean Air toestellen bij die firma gehuurd. Die staan bij de weinige covid-patiënten die we op dit moment hebben.’

‘We weten dat virussen en andere micro-organismen, zoals bijvoorbeeld schimmels, in de lucht kunnen blijven zweven’, zegt De Waegemaeker. ‘Virussen kunnen via de lucht mensen besmetten, wanneer die ze op de slijmvliezen van het gezicht vangen of inademen. Verzwakte patiënten die schimmels inademen, kunnen zo een schimmelinfectie oplopen.’

‘Door de lucht zuiver te houden, kunnen we het aantal micro-organismen in de lucht een stuk verminderen. Dat kan met grote, gesofisticeerdere installaties, zoals we die in onze operatiezaal hebben. De lucht gaat door filters naar roosters in het plafond, waarna de gezuiverde lucht weer naar buiten wordt geblazen. Alleen zijn dergelijke systemen duur in aankoop en in energieverbruik. Bovendien moet je ze bij de bouw installeren, achteraf is dat moeilijk zonder verbouwingen.’

Daarom ging UZ Gent op zoek naar mobiele systemen. ‘Die werken volgens hetzelfde principe: de ventilator zuigt lucht aan en stuurt die door een reeks filters. We hebben de toestellen zelf getest’, zegt De Waegemaeker. ‘Wetenschappelijke proeven waren dat niet, omdat we alleen kunnen meten hoeveel partikels van een bepaalde grootte er overblijven in de lucht, en we geen onderscheid kunnen maken tussen micro-organismen en stofdeeltjes. Toch weten we dankzij die metingen dat de kwaliteit van de lucht merkelijk verbetert. We zijn dan ook tevreden over die toestellen’, zegt De Waegemaker. ‘We gaan er niet alles mee oplossen, maar ook als de luchtkwaliteit maar met de helft verbetert, dan is dat al gewonnen.’

‘Als het bedrijf beweert dat zijn toestellen de lucht zuiveren, dan klopt dat’, zegt De Waegemaeker. ‘Maar ze moeten niet overdrijven met hun claims. Als dat systeem onzuiverheden uit de lucht haalt, dan heeft dat zeker een positieve invloed op de patiënt, maar er is geen bewijs dat een luchtfilter het immuunsysteem zou verbeteren.’

Creatieve claims

‘We weten dat het coronavirus zich in de lucht beperkt kan handhaven. Daarom zorgen we op de covid-afdelingen voor de aanvoer van zoveel mogelijk zuivere lucht’, zegt professor microbiologie en infectiepreventie Isabel Leroux-Roels (UZ Gent).

‘De toestelllen van Monarch zorgen er inderdaad voor dat er minder partikels zoals stof en micro-organismen in de lucht blijven hangen en zuiveren dus in een bepaalde mate de lucht. Dat je door zuiverder lucht in te ademen iets zuiverder longen krijgt, wil ik nog aannemen.’

‘Maar hun andere beweringen zijn nonsens’, zegt Leroux-Roels. ‘Dat hun toestellen zouden zorgen voor ‘meer zuurstof in de bloedbaan’ en ‘het boosten van je immuunsysteem’, dat zijn wel erg creatieve claims die foute informatie bevatten.’

Veel wetenschappelijke publicaties bestaan daar volgens Leroux-Roels niet over. ‘Je zou dat alleen maar kunnen onderzoeken door één afdeling met toestellen uit te rusten en één afdeling niet, maar dan moeten beide patientengroepen identiek dezelfde zijn, en bovendien zou zo’n onderzoek ethisch niet verantwoord zijn.’

Invoerder

Luchtreinigers.be, het vroegere Envirotect, is sinds 1995 actief in de luchtzuivering, zo lezen we op de Facebookpagina. Op de website luchtreinigers.be vinden we de contactgegevens terug van aiR & M’s BV, de officiële naam van het bedrijf. ‘Wij zijn invoerder voor de Benelux van de luchtzuiveringstoestellen van Monarch Clean Air’, zegt zaakvoerster Chris Maes van aiR & M’s aan de telefoon.

‘De mobiele toestellen van Monarch Clean Air zijn onlangs vernieuwd’, vertelt Maes. ‘Ze halen nu tot 0,1 micron uit de lucht, terwijl bijvoorbeeld in vliegtuigen 0,3 micron de norm is. Het verschil tussen 0,1 en 0,3 micron is belangrijk: onze toestellen halen ook de allerfijnste partikels uit de lucht die via neus en keel in de longen komen. Op die manier wordt de binnenlucht voor 99,9999% gezuiverd.’

Die doeltreffendheid dankt het toestel volgens Maes aan een combinatie van medisch goedgekeurde filters en gepatenteerde technologie. ‘De vervuilde lucht wordt door drie filters gestuurd: een E-Dust Zero filter die de grotere, zichtbare stofdeeltjes elimineert, een E-Gas Zero filter die storende geuren en schadelijke gassen opneemt, en een E-Perfect filter, dat is een ULPA-filter voor het schadelijke microstof. ULPA-filters zijn beter dan de HEPA-filters die je terugvindt in de meeste luchtzuiveringstoestellen, airco’s en ventilatiesystemen. Een HEPA-filter zuivert voor 99,99% en filtert deeltjes tot 0,3 micron, een ULPA-filter zuivert voor 99,9999%, tot 0,1 micron.’

Die filtering combineert het toestel met een ionengenerator die een versnelde zuurstofopname in het bloed zou bevorderen en FAR UV-lampen die, volgens een studie van Columbia University, de in de lucht aanwezige menselijke virussen inactiveren, terwijl ze in tegenstelling tot andere UV-lampen niet schadelijk zijn voor huid of ogen.

‘Wij hebben klanten met weinig of verminderde longcapaciteit die zich regelmatig medisch laten testen. Zij melden ons dat de testresultaten merkelijk beter zijn, met een hogere zuurstofsaturatie in het bloed na gebruik van de luchtreiniger, en dat al na enkele weken’, zegt Maes.

Volgens Maes zijn er wetenschappelijke studies die de werking van het toestel bewijzen, alleen bestaan die vooral in het Zuid-Koreaans, omdat het toestel in Zuid-Korea geproduceerd, getest en gecertifieerd is.

Weinig transparant

‘Heel veel bedrijven en producten maken soortgelijke claims. Het internet staat er vol van’, zegt professor aerodynamica en bouwfysica Bert Blocken (KU Leuven en TU Eindhoven). Het gaat volgens Blocken bij al die producten meestal om dezelfde techniek, met HEPA- en ULPA-filters. ‘Een HEPA-filter is een eenvoudig systeem: het is een doek met willekeurige georiënteerde vezels en gaatjes die zo fijn zijn dat zelfs de kleinere aerosolen worden tegengehouden. Maar het is moeilijk om de lucht door de gaten te persen, wat maakt dat er veel energie nodig is om zo’n systeem te laten werken met grote luchthoeveelheden. De energierekening loopt dus hoog op. Voor vliegtuigen, clean rooms, etc zijn er grote budgetten, maar om HEPA-filters in alle gebouwen te voorzien, zijn ze veel te duur in gebruik.’

‘Nuttig is zo’n toestel in ieder geval, al haalt geen enkel systeem een efficiëntie van 100%. In operatiekamers, clean rooms en vliegtuigen halen toestellen met HEPA-filters in het beste geval 99, 9999%’, zegt Blocken.

‘Ventileren wordt nu steeds nadrukkelijker naar voor geschoven als preventiemaatregel in de strijd tegen corona. Nogal wat bedrijven profiteren daarvan om de claims in hun reclame te overdrijven, ook bij de toestellen voor thuisgebruik die je online kunt bestellen. Maar er bestaan helaas geen mirakeloplossingen.’

‘Wat mij in dit geval opvalt, is dat er weinig technische informatie op de website van het bedrijf staat’, zegt Blocken. ‘Als een product gepatenteerd is, dan is er nochtans geen reden om de technische specificaties, inclusief de werking, niet online te plaatsen. Die transparantie ontbreekt hier.’