Factcheck: nee, de coronamaatregelen verzwakken immuniteit van jonge kinderen niet

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

In een filmpje dat viraal gaat op Facebook toont een jonge vader zich ongerust. De lockdowns en de hygiëne- en afstandsmaatregelen zouden volgens de man verhinderen dat jonge kinderen immuniteit opbouwen. Dat klopt niet, zeggen specialisten.

Op 18 mei plaatst een Vlaamse Facebookgebruiker een videoboodschap van ongeveer zes minuten online. Daarin trekt de man, die zichzelf een ‘ongeruste vader’ noemt, aan de alarmbel omdat er iets ‘gaande is met onze kinderen’. De videopost wordt 1000 keer gedeeld en bereikt 93.000 mensen.

‘Ik richt mij tot de ouders van jonge kinderen’, zegt de man. Hij vertelt het verhaal van het vijftien maanden oude dochtertje van een goede vriend. Het kind heeft, zo zegt hij, een week lang in een Mechels ziekenhuis gevochten voor haar leven. ‘Ze lag bewegingsloos aan een infuus, heeft vlekken op haar longen en zal negatieve gevolgen ondervinden voor de rest van haar leven.’

Volgens de pediater die het meisje behandelde, zou het aantal zieke kinderen op dit moment pieken. ‘Die kinderen hebben tijdens de lockdown geen immuniteit kunnen opbouwen en worden daardoor veel zieker, van het om het even welk virus’, zou de dokter hebben gezegd.

‘Vorig jaar is tijdens het tv-journaal een expert aan het woord gekomen daarover. Die vertelde dat het eerste levensjaar zo belangrijk is voor de opbouw van de immuniteit,’ vertelt de man in het filmpje nog. ‘Die expert vreesde toen nog geen problemen, omdat hij ervan uit ging dat de lockdown slechts een maand zou duren.’

De man eindigt zijn videoboodschap met de vrees dat het ‘ergste nog moet komen, wanneer we weer in groep gaan samenkomen en virussen en bacteriën gaan delen’. Hij vraagt zich af of ‘wij onze kinderen hebben opgeofferd om ouderen en zwakkeren te beschermen’.

We proberen de man die het filmpje postte te bereiken, met twee vragen:

– wie is de kinderarts over wie hij het heeft in zijn video?

– wie is de expert die in het journaal aan het woord kwam?

Hygiënetheorie

Ons bericht blijft onbeantwoord. Wie de pediater is, komen we voorlopig dus niet te weten. Ook het journaalfragment waarover de man het heeft in zijn video, vinden we niet meer terug op VRT NWS. Wanneer we professor immunologie Bart Lambrecht (UZ Gent) opbellen, komen we er wél achter dat hij de specialist in het journaal was.

‘Alleen had ik het toen niet over het opbouwen van immuniteit voor infecties, maar wel over allergieën’, zegt Lambrecht. ‘Ik heb in die VRT-reportage de hygiënetheorie uitgelegd. Die stelt dat wie in zijn eerste levensjaren veel infecties doormaakt en daardoor zijn afweersysteem traint, minder kans heeft om allergieën te ontwikkelen. Uit grootschalige Duitse en Amerikaanse studies waarbij kinderen jarenlang zijn gevolgd, weten we dat allergieën minder voorkomen bij kinderen die vroeg naar de crèche gaan, waar ze elkaar vastpakken, speelgoed delen en in de mond steken, enzovoort. Uit een Duitse studie van kinderarts en allergoloog Erika von Mutius uit 2010 is gebleken dat kinderen die opgroeien op een boerderij waar ze in contact komen met dieren, minder allergieën krijgen.’

Dat meer infecties op jonge leeftijd zouden leiden tot minder en minder ernstige infecties later, is absoluut niet bewezen.

‘Dat het trainen van het afweersysteem, vooral tijdens het eerste levensjaar, de mogelijke ontwikkeling van allergieën afremt, is bewezen’, zegt Bart Lambrecht. ‘Maar dat meer infecties op jonge leeftijd zouden leiden tot minder en minder ernstige infecties later, is absoluut niet bewezen.’

‘We moeten de impact van de coronamaatregelen op jonge kinderen ook niet overschatten’, zegt Lambrecht. ‘Zij zijn het grootste deel van de tijd naar de opvang blijven gaan, en het is ook niet zo dat alle infecties bij jonge kinderen tijdens de coronaperiode verdwenen zijn.’

Niet méér zieke kinderen

Ook kinderinfectioloog François Vermeulen (UZ Leuven) ziet geen reden tot ongerustheid: ‘Dat er op dit moment meer zieke kinderen of meer ernstig zieke kinderen zouden zijn, zoals de man in het filmpje zegt, is zeker niet het geval.’

Dat er op dit moment meer zieke kinderen of meer ernstig zieke kinderen zouden zijn, is zeker niet het geval.

‘Onze immuniteit wordt inderdaad tijdens de eerste levensjaren opgebouwd. Het afweersysteem leert dan de verschillende verwekkers van infecties herkennen om er efficiënter tegen te vechten. Bij een kind dat niet naar de groepsopvang gaat of thuis niet met andere kinderen in contact komt, wordt het immuunsysteem minder vaak getriggerd. Het kind wordt dan minder vaak ziek, maar zal later wat meer infecties doormaken, omdat zijn immuunsysteem nog niet getraind is.’ Maar, benadrukt François Vermeulen, ‘op enkele uitzonderingen na zullen die infecties niet ernstiger zijn, en op langere termijn is het immuunsysteem van alle kinderen even goed ontwikkeld, of ze nu naar de crèche zijn geweest of niet. Vaccinaties blijven belangrijk om een aantal ernstige infecties te voorkomen.’

Epidemiologische verschuivingen

François Vermeulen: ‘Het voorbije jaar zijn onze contactgewoontes gevoelig veranderd, met algemene hygiënemaatregelen zoals handen ontsmetten en mondmaskers dragen. Veel mensen werkten thuis, oudere kinderen kregen deeltijds thuisonderwijs. Jonge kinderen bleven naar de opvang gaan, maar werden bij de minste hoest, snotneus of temperatuurverhoging thuis gehouden. Ook in de crèches werden de handen vaker gewassen en werd er vaker gepoetst en minder speelgoed gedeeld.’

Dat heeft volgens Vermeulen een epidemiologisch effect gehad. ‘Virussen zijn blijven circuleren en we zijn infecties blijven zien bij jonge kinderen, maar er was wel een verschuiving in het soort infecties en het tijdstip waarop die voorkwamen. ‘Het rsv-virus, dat luchtweginfecties en in het bijzonder bronchiolitis bij baby’s veroorzaakt, piekte pas in april terwijl dat normaalgezien in november is. Een grieppiek is er deze winter niet geweest, wat een zwaardere griepgolf volgend seizoen zou kunnen veroorzaken, omdat minder mensen antistoffen hebben. Ook andere virussen kenden een piek op andere dan de gebruikelijke momenten.’

Die verschuivingen ziet ook Bart Lambrecht. ‘Ze zijn moeilijk te verklaren, omdat er weinig cijfers beschikbaar zijn, en omdat er sowieso ieder jaar schommelingen zijn. Waarschijnlijk spelen mondmaskers en social distancing een rol. Daardoor was er veel minder overdracht van virussen tussen oudere kinderen die het dan aan jongere kinderen doorgeven.’

Volwassenen

De vrees dat de coronamaatregelen onze afweer zouden verzwakken, leeft trouwens niet alleen als het over kinderen gaat. Eerder bleek al uit de VRT-peiling ‘De Stemming’ dat ongeveer een kwart van de respondenten onterecht gelooft dat de sociale afstandsregels ons immuunsysteem zouden verminderen.

In een eerder Knack-artikel legde Bart Lambrecht al uit dat die vrees ongegrond is. De bewering dat de hygiënemaatregelen die werden opgelegd om coronabesmettingen te vermijden onze immuniteit zouden ondermijnen, werd ook al weerlegd in een eerdere factcheck van Knack en in een factcheck van Gezondheid en Wetenschap..