Factcheck: nee, arts bewijst niet dat de coronamaatregelen ons immuunsysteem verzwakken

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

49.000 mensen bekeken op Facebook een video van een Amerikaanse arts die de invloed van de coronamaatregelen op ons immuunsysteem bespreekt. Zijn redenering snijdt wetenschappelijk geen hout.

Op 2 februari plaatst een Limburgse vrouw een video op Facebook. Daarin zien we een Amerikaan een uitleg geven over de lockdown en ons immuunsysteem. Hij stelt onder andere dat ‘social distancing ons immuunsysteem vermindert’. De video wordt 1400 keer gedeeld en 49.000 keer bekeken. 171.000 mensen zien de video op hun tijdlijn passeren.

De video van 2:48 bevat een uitleg over coronamaatregelen en ons immuunsysteem. De man aan het woord is de Californische arts Dan Erickson. We bespreken twee cruciale uitspraken uit zijn betoog en toonden de volledige video aan twee immunologen.

1) ja, immuniteit wordt opgebouwd

De video begint met een uitleg over hoe een kind zijn immuunsysteem opbouwt. Erickson stelt dat het geen goed idee is om een klein kind te veel te beschermen en hem in bubbelplastiek in te pakken.

Die redenering klopt grotendeels, zegt immunoloog Didier Ebo (UZ Antwerpen): ‘Oefening baart kunst. Dit geldt uiteraard voor het afweersysteem. Het afweersysteem bestaat uit een aangeboren gedeelte dat we meekrijgen als pasgeborene en een verworven gedeelte dat we moeten ontwikkelen. Het is het verworven gedeelte dat instaat voor de specifieke afweer en dat leert uit vorige contacten met ziekteverwekkers. Dus ja, immuniteit wordt opgebouwd.’

Een collega-immunoloog aan een andere Vlaamse universiteit, die liever niet bij naam wordt genoemd, beaamt: ‘Een kind bouwt geleidelijk natuurlijke (snelle) en verworven (trage) immuniteit op door contact met alle vreemde moleculen uit de omgeving. Dat is een leerproces en het vergt tijd.’

2) nee, de coronaregel om afstand te houden verzwakt ons immuunsysteem niet

Daarna maakt Erickson de brug naar coronamaatregelen zoals handhygiëne, mondmaskerdracht en het vermijden van fysiek contact. Volgens hem leiden die ertoe dat ons immuunsysteem verzwakt.

Ebo: ‘De bewering dat afstand houden en mondmaskers dragen een negatieve impact heeft, snijdt absoluut geen hout en wordt nergens wetenschappelijk onderbouwd. De informatie is dus misleidend en bovendien gevaarlijk. Ons immuunsysteem “rijpt” door dagelijkse blootstelling aan ziekteverwekkers, maar dat gebeurt vooral in de kindertijd. Jonge kinderen zijn vrijgesteld van de coronaregels en hun immuunsysteem wordt genoeg geprikkeld. Denk maar aan alles wat ze in hun mond steken.’

‘Hoe ouder we worden, hoe meer we dit deel al hebben aangesproken en hoe meer we dankzij een ultieme geheugencapaciteit op “ervaring” draaien. Daarom is er weinig of geen impact van de coronamaatregelen op ons immuunsysteem.’

Volgens Ebo baseert Erickson zich op de zogenaamde hygiënehypothese. Die stelt dat de moderne mens te hygiënisch is geworden. Over die stelling, voor het eerst geponeerd in 1989, bestaat wetenschappelijk debat. ‘Maar die hypothese gaat over het ontstaan van allergieën en niet over het ondermijnen van een ontwikkeld immuunsysteem’, benadrukt Ebo.

Dat we door coronamaatregelen met minder ziektekiemen in aanraking komen, vermindert ons immuunsysteem niet, zo lezen we ook op de gezondheidssite van het Massachusetts Institute of Technology. Eventuele gevolgen van eenzaamheid of stress laten we buiten beschouwing, omdat dit niet de argumentatie is van Erickson. Hij spreekt alleen over de biologische kant van ons immuunsysteem.

Gevaarlijke stellingen gingen viraal dankzij Elon Musk

Immunoloog Didier Ebo vindt de gecontesteerde theorie van het verzwakken van ons immuunsysteem ‘gevaarlijk’, omdat de preventieve maatregelen ‘essentieel en levensreddend’ zijn.

De korte video die nu in Vlaanderen rondgaat, is een fragment uit een persconferentie van 22 april 2020 in Californië door de artsen Dan Erickson en Artin Massihi. Ze claimden toen onder andere dat covid-19 minder dodelijk is als de seizoensgriep. Hun stelling is al meermaals weerlegd door experts.

What Dan Erickson and Artin Massihi get wrong about coronavirusWashington Posthttps://www.youtube.com/c/WashingtonPostvideo1132001.0YouTubehttps://www.youtube.com/360480https://i.ytimg.com/vi/59JwT08mhFI/hqdefault.jpg

Twee beroepsverenigingen van Amerikaanse artsen reageerden op 27 april 2020 met een gezamenlijke verklaring op de persconferentie van Erickson en Massihi: ‘Deze roekeloze en onbewezen bedenkingen […] zijn niet consistent met de huidige wetenschap en epidemiologie met betrekking tot covid-19. Als eigenaren van lokale zorgklinieken, lijkt het erop dat deze twee individuen bevooroordeelde, niet peer-reviewde gegevens vrijgeven om hun persoonlijke financiële belangen te behartigen zonder rekening te houden met de volksgezondheid.’

https://twitter.com/elonmusk/status/1254495050228260865Elon Muskhttps://twitter.com/elonmusk

Docs make good points https://t.co/WeXuZpMghY

— Elon Musk (@elonmusk) April 26, 2020

Toch bereikte hun boodschap een groot publiek, onder meer omdat Elon Musk, ondernemer en oprichter van autofabrikant Tesla, hun YouTube-video op Twitter deelde. Die video op YouTube werd 5 miljoen keer bekeken en vervolgens verwijderd omdat hij misleidende medische informatie over covid-19 bevat.