Manchester Derby: waar liggen de sleutels voor Guardiola en Solskjaer?

Sinds de laatste ontmoeting tussen United en City grabbelde Pep Guardiola flink in zijn ton tactische vondsten om zijn ploeg weer op titelkoers te krijgen. Ole Gunnar Solskjaer loodste United intussen voor het eerst in zeven jaar naar de top van de Premier League. Wat kunnen we zondag verwachten?

Na de vorige Manchester derby in de competitie half december (0-0) stonden Tottenham en Liverpool nog samen aan de leiding. United was naar de vijfde plaats gezakt en City stond zelfs pas op een zevende plek met 22 punten na 12 wedstrijden. Sindsdien klommen de Red Devils weer helemaal naar de top van het klassement, maar vanaf dan konden ze nog maar twee van hun laatste acht matchen winnen.

Voor Guardiola en de zijnen bleek die derby een nog groter keerpunt. Sindsdien pakte Manchester City 43 op 45, met een doelpuntensaldo van 37 tegen 6. Recordcijfers. En dat zelfs grotendeels zonder sterspelers Kevin De Bruyne en Sergio Agüero. Voor een groot deel mag dat succes op het conto van de coach geschreven worden, die met een aantal opvallende tactische ingrepen zijn ploeg weer op het goede spoor kreeg. Als City de Manchester derby van zondag overleeft, ligt een derde titel in vier jaar voor het grijpen.

Inverted wingback tegen de counters

De oorzaak voor het mindere vorige seizoen lag voornamelijk achterin. City gaf niet per se veel kansen weg, maar wel altijd grote. Vooral op de counter slikten ze zo veel tegengoals dat de Citizens het kampioenschap al snel aan Liverpool moesten laten. Ook dit seizoen leek Pep dat niet opgelost te krijgen. Nederlagen tegen Leicester City (2-5) en Tottenham (0-2) vroeg in het seizoen legden dezelfde problemen bloot. Een restverdediging van vier spelers bleek te weinig om counters te voorkomen of te doorstaan.

Sinds december speelt Man City op papier nog altijd met vier verdedigers met controleur Rodri ervoor. Maar in de praktijk schuift één van de flankverdedigers in balbezit door naar het middenveld om mee het spel te maken. Wanneer City de bal (uitzonderlijk) verliest, staat er zo een extra pion voor de drie overgebleven verdedigers.

Het tegengif voor de counters bleek dus Peps fameuze uitvinding van de inverted wingback zoals hij bij Bayern met Philipp Lahm of David Alaba speelde. In zijn vijfde jaar in Manchester heeft hij met João Cancelo en Oleksandr Zintsjenko eindelijk backs gevonden die die rol kunnen invullen. Sindsdien slikte Manchester City nog slechts 5 tegendoelpunten in 14 matchen.

Tegen United staat dat systeem wel voor een serieuze test, want de counter is hét wapen bij uitstek van de Mancunians. Guardiola beseft dat als geen ander. ‘Er zijn ploegen die fantastisch kunnen omschakelen zoals United, Liverpool of Spurs. Wij kunnen zo niet spelen, dat is niet onze sterkte’, liet hij al optekenen. Ole Gunnar Solskjaer laat zijn spelers in de omschakeling hun instinct volgen, in plaats van een strak ‘counterplan’ op te leggen zoals José Mourinho bij Tottenham doet. En dat werkt voor de creatieve geest van Bruno Fernandes in combinatie met de snelheid van Marcus Rashford en co. Opvallend genoeg is die tegenaanval nog efficiënter op verplaatsing omdat de tegenstander, ook zonder thuisfans in het stadion, dan toch meer initiatief blijkt te nemen.

En nog een bizarre vaststelling: eens United op achterstand staat, neemt de tegenstander vaak meer risico’s om nog een goal te maken waardoor er meer ruimte komt voor snelle tegenaanvallen. Dat scenario kan zondag in het Etihad wel eens realiteit worden.

Zonder spitsen meer gevaar

In het begin van het seizoen mochten flankspelers Raheem Sterling en Riyad Mahrez of Phil Foden telkens met hun goeie voet naar binnen komen, waar dan ook al een spits en De Bruyne liepen. De backs kregen dan de taak het veld breed te houden. Door de noodzakelijke switch naar inverted wingbacks veranderde dat plan. De vleugelaanvallers zelf zijn nu verantwoordelijk om de ruimte in het centrum vrij te houden door tegen de zijlijn te beginnen.

Maar dat centrum bemant Guardiola ook anders. Bij gebrek aan een topspits, door de fysieke problemen van Agüero en de wisselvalligheid van Gabriel Jesus, speelt Pep gewoon zonder spits. Of beter gezegd, met een ‘valse negen’. Alweer één van zijn fameuze ‘uitvindingen’, deze keer uit zijn tijd bij Barcelona, waar hij naar teruggrijpt. Zo lopen de twee aanvallende middenvelders en de valse negen voortdurend door elkaar en verschijnen ze om de beurt voor doel. Die constante positiewissels zijn veel moeilijker te dekken dan een eenzame diepe spits met een nummer tien erachter. Ilkay Gündogan ontpopte zich zo bijvoorbeeld plots tot een echte goalgetter (zie kader).

Die positiewissels opvangen wordt één van de grootste uitdagingen zondag voor United, want met Victor Lindelöf en Harry Maguire beschikken ze niet meteen over het meest mobiele centrale duo. Voor hen ontbreekt er ook een echte controleur op het middenveld. Solskjaer posteerde vaak Paul Pogba en Scott McTominay voor de verdediging, maar dat duo heeft toch vooral aanvallende intenties en kwaliteiten. Met Nemanja Matic, wiens beste jaren nu wel achter hem liggen, en de Braziliaan Fred beschikt United over twee meer defensieve opties, maar hun niveau is vaak te wisselvallig om de ploeg de nodige stabiliteit te bezorgen.

Zelfs aanvallende middenvelder Bruno Fernandes probeert vaak een handje te helpen, maar voorlopig blijft Man United defensief gezien maar een middenmoter. Brighton (16e in de stand) en Arsenal (10e) geven bijvoorbeeld minder kansen en goals weg.

Minder lopen is beter

Zelf steekt Guardiola de hand in eigen boezem voor de mindere resultaten van het seizoensbegin en wil hij zijn tactische ingrepen vooral niet overschatten. ‘Het maakt niet uit of we 4-4-2 spelen of met vijf of met zeven achterin. Dat is niet belangrijk. Het gaat erom dat we van bij de keeper opbouwen en zo tot bij de aanvallers komen door de bal te passen en te blijven passen. En dan het juiste moment afwachten om de tegenstander af te straffen. Ik was niet tevreden over onze manier van spelen. Sinds de vorige derby zijn we teruggekeerd naar onze principes. De rest hangt af van de kwaliteit van de spelers’, antwoordde Pep toen hem gevraagd werd waarom hij van tactiek veranderde na de vorige ontmoeting met Manchester United. ‘In het begin van het seizoen, zonder voorbereiding door Covid, hadden we het moeilijk en daarom moesten we iets veranderen.’

De oplossing bleek simpel voor City: minder lopen. ‘Als we de bal hebben, moeten we minder lopen. Als het slecht gaat, denken veel trainers dat dat komt omdat we niet genoeg vechten, lopen of inzet tonen. Ik heb altijd het tegenovergestelde geloofd. We speelden niet goed omdat we te véél liepen. Als je de bal hebt, moet je wandelen en alleen sprinten op het juiste moment. En als we de bal niet hebben, moeten we lopen alsof het de laatste bal van ons leven is. Dat werkt voor ons, niet alleen nu, maar dat heeft altijd gewerkt voor ons toen we titels wonnen’, aldus de 50-jarige Spanjaard.

Die meer geduldige manier van spelen heeft als gevolg dat City minder spectaculair voetbal op de mat brengt. Met gemiddeld slechts twee goals per wedstrijd heeft de doelpuntenproductie van de Citizens een dieptepunt bereikt in het tijdperk onder Pep. Positief daaraan is dat City geleerd heeft matchen te beheersen en een voorsprong vast te houden. Met gemiddeld slechts 0,6 tegengoals is hun defensie nooit beter geweest. Vooral met het oog op de verhoopte eindwinst in de Champions League is het veelbelovend dat Pep eindelijk het evenwicht tussen aanval en verdediging gevonden lijkt te hebben.

Aan de andere kant van de stad is United nog steeds op zoek naar die balans. Waar ze vorig seizoen een tijdlang uitblonken qua defensieve stabiliteit, maar aanvallend vaak onmondig waren, is het beeld dit seizoen omgekeerd. Met Edinson Cavani, Anthony Martial, Mason Greenwood, Rashford en Fernandes beschikt Solskjaer over heel wat firepower om de tekortkomingen achterin te compenseren.

Voorlopig lukt dat meestal nog, hoewel Solskjaer in de topmatchen vaak voor een behouden aanpak kiest. De Red Devils kwamen dit seizoen al in 12 van hun 25 wedstrijden op achterstand, maar slaagden er nog 7 keer in de match helemaal te keren. Slechts twee ploegen doen beter in de geschiedenis van de Premier League: Newcastle (10) in 2002/03 en Man United zelf (9) in 2012/13, over een heel seizoen dan welteverstaan. Maar de onderliggende cijfers (zie kader) tonen aan dat hun aanvallende prestaties eigenlijk nauwelijks verbeterd zijn, terwijl ze defensief gezien erop achteruitgegaan zijn tegenover vorig seizoen. Als Manchester United op dit niveau blijft spelen, wordt het in eerste instantie al een uitdaging om die tweede plek vast te houden. Maar misschien kan de derby van zondag een keerpunt zijn, of mag City zijn ereronde stilaan inzetten?

City beter zonder KDB?

Een maand lang moest City Kevin de Bruyne missen door een hamstringblessure, maar het zette de recordreeks ongestoord voort. Dat inspireerde enkele analisten ertoe om te suggereren dat de Citizens sterker zouden zijn zonder hun beste spelmaker. Er werd verwezen naar het kampioensjaar 18/19 toen KDB het grootste deel van de campagne miste door blessureleed en dat vorig seizoen alles via de Rode Duivel liep, maar City al vroeg uit de titelstrijd lag.

Daarbij vergeet men wel even zijn impact in het recordseizoen 17/18 toen City 100 punten haalde en 106 keer wist te scoren. De Bruyne was toen bij goed een kwart van die goals betrokken. Vorig jaar steeg dat naar bijna een derde. Het elftal van Pep werd dus een stuk afhankelijker van De Bruyne. Maar is dat zijn schuld?

Dit seizoen is Guardiola er wel in geslaagd zijn ploeg minder te laten afhangen van zijn sterspeler, al blijft hij de belangrijkste bron van creativiteit. Ongeveer 1 op 4 kansen die City krijgt, komt via De Bruyne. Maar sinds de laatste Manchester derby zijn er meer spelers betrokken in het aanvalsspel van de Skyblues. Vooral Ilkay Gündogan verraste vriend en vijand door 11 keer te scoren op 14 speeldagen, terwijl hij nooit eerder meer dan 6 goals in één seizoen maakte.

Maar ook jeugdproduct Phil Foden (20) lijkt definitief zijn plaats tussen de grote jongens te hebben afgedwongen. En met ook nog Bernardo Silva, Raheem Sterling en Riyad Mahrez weer op niveau beschikt City over veel verschillende wapens. De afwezigheid van De Bruyne wist Pep dus collectief op te vangen omdat hij zijn ploeg al sinds de vorige derby in december anders laat spelen. En toch blijkt uit de cijfers dat KDB nog altijd dé man blijft van de laatste pass. In moeilijke matchen, zoals zondag misschien, kan hij meer dan wie ook individueel het verschil maken.