Zaak Bernard Wesphael: moet de Assisenjury oordelen over een onuitspreekbare waarheid?

Zijn huwelijksleven had gefaald, zijn politieke carrière was op sterven na dood. Na drie jaar vol incidenten start op 19 september in Bergen het assisenproces van Bernard Wesphael (57), die beschuldigd wordt van de moord van zijn vrouw. Eindelijk.

Het proces wordt in Bergen gehouden, ver van de regio Luik waar Bernard Wesphael en Véronique Pirotton, zijn vrouw, het slachtoffer, opgroeiden. Het tweetal is geen gewoon koppel: hij is éen van de stichters van de partij Ecolo en voormalig Waals parlementslid van het kleine Mouvement de gauche. Zij was cultuurjournalist en is voor altijd 42. Het proces wordt misschien de zwanenzang van de volksjury: twaalf burgers worden door het lot aangewezen om in de huid van een rechter te kruipen en over de schuld of onschuld van een gelijke te beslissen.

Minister van Justitie Koen Geens (CD&V) is van plan om deze uitermate democratische, uit de Franse revolutie stammende instelling af te schaffen, de laatste plaats waar de burger nog zijn macht rechtstreeks kon uitoefenen. Philippe Morandini, de voorzitter van het assisenhof van Henegouwen, zal erover waken om “geen schuldige, maar de waarheid” te zoeken.

Onuitspreekbare waarheid

Sinds de onverklaarbare dag waarop het beeld van de gewelddadige partner dat van de politieke rebel verbrijzelde, wachten we nog altijd op de waarheid. “Wat gebeurde er echt, zoals de afgezaagde formule luidt, in kamer 602 van het hotel Mondo in Oostende, de avond van 31 oktober 2013?” Een misschien onuitspreekbare, intieme waarheid. De beschuldigde ontkent dat hij doodslag pleegde op de persoon van Véronique Pirotton “opzettelijk en met de intentie haar te doden”. De bekentenis is al lang niet meer de “koningin der bewijzen”. Rest de wettelijke geneeskunde, die nooit perfect is (3% fouten).

De verdedigingsakte van Meester Jean-Philippe Mayence, het onderzoek ter zitting met de tegenexpertises en de getuigen zullen de gaten van de beschuldigingsakte van advocaat-generaal Alain Lecresnier, opgesteld op basis van het onderzoek geleid door de Brugse rechter Christine Pottier, vullen. Ten laste uiteraard, maar de advocaat-generaal gebruikte een matige toon die contrasteert met de hardheid van de psychiatrische expert, Hans Hellebuyck. De man wordt zwaar betwist door de verdediging die een tegenexpertise vroeg.

In zijn verslag erkent de West-Vlaamse arts zijn falen tegenover zijn moeilijke klant. “Het onderhoud met de betrokkene is volstrekt nutteloos om meer details te verkrijgen want hij is onbetrouwbaar. Hij vertelt enkel wat hij wil, hij verzwijgt veel en hem blijven ondervragen heeft geen zin, want dat zal geen extra info geven”, schrijft hij.

Gewelddadige dood

De artsen Geert van Parys en Hubert Flore, die het lichaam van Véronique Pirotton aan een autopsie onderwierpen, besluiten dat het om een “gewelddadige dood” gaat omdat ze op het lichaam verschillende kneuzingen, blauwe plekken, interne verwondingen en een neusbreuk vonden. Er zijn ook vezels van het hoofdkussen in de keel en op de tong van het slachtoffer gevonden alsook sporen van make-up op datzelfde hoofdkussen.

De bevindingen van de experten komen overeen met de getuigenissen van de auditieve getuigen: de toeristen die zich in de kamers naast en onder die van het koppel bevonden. Luid geschreeuw, gekreun van een vrouw, gestommel dat de toeristen interpreteerden als een “harde” liefdesscène die volgens sommigen tussen 22 en 23u plaatsvond en volgens anderen tussen 22u30 en 23u.

Nervositeit

De versie van Wesphael verschilt. Ja, er was een scène. Ja, zijn “dronken, uitzinnige” vrouw viel drie keer op de grond, wat haar kneuzingen verklaart, hij hielp haar recht en ze kraste hem. Daarna kwam ze tot bedaren, ging ze naar de badkamer en viel hij in slaap. Toen hij wakker werd lag ze bewusteloos op haar rug, met een eenvoudige T-shirt aan, en een plastiekzakje op haar gezicht.

Om 22u56 verklaarde hij aan de receptie, op een vreemde rustige toon: “Mijn vrouw heeft zelfmoord gepleegd.” Het plastiek zakje of de mix van alcohol en medicatie werden haar fataal. Het is pas terug in de kamer, met het personeel, dat hij zijn nervositeit de vrije loop liet en Véronique Pirotton probeerde te reanimeren. Haar dood werd medisch om 23u25 vastgesteld. Het lichaam was nog warm.

Het meest mysterieuze personage van het stuk, de befaamde Oswald De Kock, psycholoog en oudminnaar van Véronique Pirotton, belde op 30 en 31 oktober 2013 26 keer naar het slachtoffer en kreeg 11 oproepen. Het was waarschijnlijk het element dat de latente crisis ontketende.

Tragisch fait divers

Indertijd hebben de advocaten en universiteitsprofessoren lang gediscussieerd over het geval Wesphael om te weten of in aanwezigheid van een vermoedelijke “ontdekking op heterdaad”, Justitie het recht had de parlementaire onschendbaarheid te negeren. Het Hof van Cassatie oordeelde van wel en bekrachtigde daarmee de beslissing van de Brugse Justitie om de klant van hotel Mondo op 1 november om “00.01 uur aan te klagen en op te sluiten”.

Die laatste onthulde zijn hoedanigheid van verkozene maar om “00.30 uur”. Zijn te lange voorhechtenis duurde tien maanden. Hij werd vrijgelaten dankzij een wijziging in de samenstelling van de kamer van inbeschuldigingstelling van Gent. Eens vrijgelaten trok Bernard Wesphael zich terug, ondanks de wervelende initiatieven van zijn vrienden.

De vraag is of er minder incidenten geweest waren indien de zaak minder in de media geweest was en de protagonisten minder bekend waren. De vraag stelt zich niet meer want de Henegouwse justitie zal het tragische fait divers tot zijn juiste maat herleiden.

Marie-Cécile Royen