Tijdelijke onbestuurbaarheid in de Scheldestad na de gemeenteraadsverkiezingen valt niet uit te sluiten. Welke partijen kunnen het zich veroorloven met elkaar samen te werken?
Wie deelt er na 14 oktober de lakens met elkaar in het Antwerpse stadhuis? Dat is momenteel dé vraag die de gemeenteraadsverkiezingen in Antwerpen domineert. Omdat een traditionele centrumrechtse of -linkse meerderheid in het gedrang komt, dreigt onbestuurbaarheid in de Scheldestad.
Veto’s en voorkeuren
N-VA-burgemeester Bart De Wever en lijstrekker van Open VLD Philippe De Backer hebben aangegeven dat ze de huidige coalitie het liefst willen verderzetten. Bij Groen en SP.A weerklinkt een duidelijke voorkeur voor een centrumlinkse coalitie met CD&V. CD&V-kopman Kris Peeters , die hoopt om als pivot de burgemeesterssjerp te veroveren, blijft op zijn beurt op de oppervlakte over welke coalitie zijn voorkeur geniet.
Maar volgens de meest recente peilingen behaalt zowel een centrumlinks als een -rechts blok niet voldoende zetels voor een meerderheid in het Antwerpse stadhuis. Het is best mogelijk dat de partijen na zondag op zoek moeten naar alternatieve oplossingen die niet meteen voor de hand liggen. Bovendien zijn de keuzemogelijkheden beperkt omdat de partijen bepaalde coalities bij voorbaat uitsluiten.
Als op 1 januari nog geen meerderheid is gevonden, zal er vanuit het middenveld veel kritiek weerklinken.
Zo willen N-VA, CD&V en Open VLD niet weten van een samenwerking met Vlaams Belang van lijsttrekker Filip De Winter en PVDA van Peter Mertens. De Wever gelooft CD&V-lijsttrekker Kris Peeters niet en beweert dat zijn christendemocratische concullega op een coalitie met Open VLD, Groen, SP.A en misschien zelfs PVDA aast. Dat wordt door de vicepremier resoluut afgedaan als quatsch.
Van Besien moet de deur dichthouden
De Wever zet de deur wel op een kier voor een coalitie met Groen indien er geen centrumrechtse of -linkse meerderheid kan worden gevonden. ‘Om de onbestuurbaarheid te voorkomen. Als de kiezer de kaarten zo legt, moet je die oprapen’, klonk het bij De Wever. Maar zijn flirt heeft ook strategische beweegredenen.
Bij een aanzienlijk deel van de Groen-kiezers heerst er een haast vijandige afkeer van de manier waarop de N-VA het land en Antwerpen bestuurt. Gaat Groen in op het voorstel van De Wever, dan dreigt een deel van haar kiezers naar de PVDA te verdwijnen. En elke stem die naar PVDA gaat, maakt een linkse coalitie minder waarschijnlijk, gezien het veto van Kris Peeters. En dat is net wat De Wever met zijn manoeuvre beoogt. Van Besien heeft dus geen andere keuze dan het voorstel van De Wever naar de prullenmand te verwijzen.
Van Besien heeft geen andere keuze dan het voorstel van De Wever naar de prullenmand te verwijzen.
Maar de verbetenheid waarmee Van Besien de deur voor N-VA dichthoudt, betekent dat de partij – met het oog op de federale verkiezingen van 25 mei 2017 – zeer moeilijk op die belofte kan terugkomen. Tenzij Van Besien een stap opzij zet. De ambitie om te besturen, krijgt daardoor een stevige knauw. In het district Antwerpen en in enkele Vlaamse gemeenten, zoals Bonheiden, Edegem en Duffel, zitten de N-VA en Groen (en Open VLD) wel samen aan het roer. Sommigen menen dat dit ook in Antwerpen moet kunnen.
Verzoening tussen N-VA en SP.A?
Bij SP.A liggen de kaarten om te besturen gunstiger. Lijsttrekker Jinnih Beels sluit enkel een samenwerking met het Vlaams Belang uit, al acht ze de kans op een coalitie met N-VA bijzonder klein. ‘Het water tussen de N-VA en de SP.A is heel diep. Ik zie het niet gebeuren dat zulke verschillende visies elkaar kunnen vinden’, aldus Beels vrijdagavond op het Knack-debat. Een coalitie met N-VA wil ze echter per definitie niet uitsluiten. Indien de traditionele coalities niet mogelijk blijken, dan rest enkel nog een samenwerking tussen N-VA en SP.A, waarschijnlijk aangevuld door Open VLD.
De reeds broze rechterflank van de N-VA zou door een roodgele coalitie in Antwerpen verder verzwakken.
Dat zou voor De Wever geen evidente piste zijn. ‘Het is de schuld van de socialisten’ is een boutade die de N-VA de Vlaamse huiskamer heeft binnengeloodst. Het zou haast ironisch zijn moest De Wever zes jaar later met diezelfde socialisten gaan samenwerken. Het Vlaams Belang presenteert zich momenteel met succes als het enige échte alternatief. De reeds broze rechterflank van de N-VA zou door een roodgele coalitie in Antwerpen verder verzwakken. Iets wat men bij N-VA koste wat het kost wil vermijden.
Onbestuurbaarheid
Omdat Antwerpen de afgelopen jaren het epicentrum van de Vlaamse politiek is geworden, zullen de verkiezingsuitslag en de coalitievorming weerslag hebben op de federale verkiezingen van volgend jaar. Daarom moeten de partijen op eieren lopen; elke inschattingsfout kan zware gevolgen hebben. Vanuit die optiek wordt gespeculeerd dat pas na de federale verkiezingen een coalitie zal worden gevormd.
Met het oog op de federale verkiezingen moeten de partijen op eieren lopen; elke inschattingsfout kan zware gevolgen hebben.
Volgens Dave Sinardet, politicoloog aan de Vrije Universiteit Brussel, valt een tijdelijke onbestuurbaarheid in de Scheldestad niet uit te sluiten. ‘Als op 1 januari nog geen meerderheid is gevonden, zal er vanuit het middenveld veel kritiek weerklinken. Dat een stad zo lang onbestuurbaar zou blijven wegens electorale redenen, is voor velen niet verdedigbaar’, zegt Sinardet.
Wat er in het geval van onbestuurbaarheid dan wel zal gebeuren in het Antwerpse stadhuis, blijft volgens Sinardet onvoorspelbaar. ‘Elk verkozen gemeenteraadslid kan zich in principe verkiesbaar stellen voor een schepenambt. In een geheime stemming moet daarover worden beslist’, aldus Sinardet. ‘Bovendien kan de gemeenteraad de onbestuurbaarheid verklaren, waarop de Antwerpse provinciegouverneur wordt ingeschakeld om te bemiddelen tussen de verschillende partijen’, vervolgt Sinardet. De komende weken zal blijken of het daadwerkelijk zover komt.
Verkiezingen 2018
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
