Test Aankoop krijgt ‘De Zesde Vijs’ van Skepp. Opvallend, want achttien jaar geleden werd de consumentenorganisatie nog in de ‘Skeptische Put’ gegooid. Die laatste ’trofee’ werd vandaag, in de vorm van een kromme vijs, uitgereikt aan journalist en klimaatontkenner Jan Jacobs.
Jaarlijks reikt de Studiekring voor de Kritische Evaluatie van Pseudowetenschap en het Paranormale (Skepp) twee prijzen uit. ‘De Zesde Vijs’ gaat naar een organisatie die zich het voorbije jaar bijzonder kritisch heeft uitgelaten ten opzichte van pseudowetenschappelijke en onzinnige praktijken of beweringen. ‘De Skeptische Put’ is de tegenpool en gaat naar iemand die uitblonk in de verspreiding van patente onzin.
Test Aankoop (en Test Gezondheid in het bijzonder) kreeg deze laatste ‘prijs’ in 2001. “Destijds liet de organisatie nog regelmatig de loftrompet schallen voor acupunctuur, chiropraxie en homeopathie”, zo bracht Skepp-voorzitter Paul De Belder in herinnering tijdens de prijsuitreiking in het hoofdkantoor van het Rode Kruis in Mechelen. “In de jaren negentig van vorige eeuw brachten ze hun lezers compleet in de war met onzin over eerder genoemde kwakzalverij. Ze stelden onomwonden dat een chiropractor doven opnieuw kon laten horen door de nek te kraken. Ze beoordeelden de werking van homeopathie aan de hand van patiëntentevredenheid en ze beweerden dat acupunctuur stilaan algemene erkenning begon te genieten als behandeling van pijn.”
“Test Aankoop neemt eindelijk zijn verantwoordelijkheid op om de consument correct in te lichten over onderwerpen die gerelateerd zijn aan gezondheid”
Volgens Skepp werd de voorbije jaren een kentering ingezet bij Test Aankoop. De Belder verwees naar enkele kritische artikels over implantaten, vermageringsoperaties en de betrouwbaarheid van zelftests die vorig jaar in Test Gezond verschenen. “We zijn bijzonder blij dat ze eindelijk hun verantwoordelijkheid opnemen om de consument correct in te lichten over allerlei onderwerpen die vaak gerelateerd zijn aan gezondheid.”
Daarom mag Test Aankoop de Zesde Vijs 2018 in ontvangst nemen. Bij de prijs hoort een trofee, de ‘pdw-trofee’, genoemd naar wijlen Patrick De Witte, die jarenlang voorzitter was van de prijzencommissie. “Test Aankoop beschouwt deze prijs als een grote erkenning”, reageerde Joost Vandenbroucke, die de pdw-trofee in naam van het team Test Gezond in ontvangst nam. Daarbij merkte hij op dat het Test Aankoop-team niet meer hetzelfde is als dat van bij de eeuwwisseling, maar ook dat schrijven over wetenschap niet altijd gemakkelijk is. “Ten eerste is dat wat we nu weten niet hetzelfde als hetgeen we vroeger wisten. Die wetenschappelijke vooruitgang is positief, al is het natuurlijk jammer om vast te stellen dat artikels uit het verleden niet correct bleken. Daarnaast verwachten mensen eenvoudige antwoorden van ons, maar wetenschappelijke antwoorden zijn nooit zwart-wit. Tot slot zijn wetenschappelijke specialisten het vaak ook nog eens onderling oneens.”
De voorbije vijf jaren ging de Zesde Vijs achtereenvolgens naar Marleen Finoulst, Magie De Block, Stijn Bruers, Dieter De Cleene en vorig jaar naar Maxie Eckert en Mark Eeckhaut. Test Aankoop is niet de eerste Zesde Vijs-winnaar die eerder al eens in de Skeptische Put gegooid werd. Wim Daems kreeg in 1997 de Put voor zijn boek Beeld van een meisje om drie jaar later de Zesde Vijs te krijgen voor zijn kritisch-wetenschappelijke artikels.
Klimaatscepticus Jan Jacobs valt in de Skeptische Put
De Skeptische Put, voor diegene die zich uitzonderlijk onkritisch heeft opgesteld en de popularisering van wetenschap totaal verkeerd heeft begrepen, wordt enkel uitgereikt als er een ‘waardige’ kandidaat gevonden wordt. Vorig jaar waren dat Nancy Steels en Veerle Dobbelaere en vier jaar geleden was Jan Allein (van Beperk de Straling) de laureaat. Dit jaar besliste de prijzencommissie om de Skeptische Put 2018 toe te kennen aan Jan Jacobs “voor zijn klimaattegendraadse publicaties”.
Eerst stelde Skepp-voorzitter Paul De Belder zich luidop de vraag of skeptici en klimaatsceptici iets met elkaar gemeen hebben. “In het algemeen zou ik zeggen: neen”, antwoordde hij. “Wij skeptici stellen kritische vragen over beweringen die volgens de huidige kennis van de wetenschappelijke kennis zeer onwaarschijnlijk of onmogelijk zijn. De zogenaamde klimaatsceptici gaan de andere richting uit en kanten zich tegen een opvatting die gebaseerd is op wetenschappelijke kennis.”
Skepp zegt vooral moeite te hebben met de anekdotische en polemische manier waarop Jacobs te werk gaat: verdachtmakingen spuien, ad hominem-argumenten gebruiken, bijzaken bekritiseren en selectief citeren. De Belder maakte de vergelijking met pseudowetenschappers die gebruik maken van het ‘één-zwaluw-maakt-de-lente-effect’: “Een of andere studie die de gevestigde opvattingen over het klimaat lijkt tegen te spreken, wordt bejubeld en benadrukt. De kritieken en weerleggingen daarop uiteraard niet.”
De onafhankelijke organisatie hoopt dat deze Skeptische Put voor Jacobs een aanmoediging vormt om op een andere manier te gaan discussiëren. “Om mensen die ijveren voor het klimaat niet af te schilderen als bedriegers, onnozelaars of halfreligieuze fanatici. En om zich te beperken tot de kern van de zaak: de wetenschap.”
Jacobs, die de moed had om zijn prijs te komen ophalen en zich voor de gelegenheid had verkleed als Greta Thunberg, kreeg vervolgens een kromme vijs overhandigd. “Ik neem deze prijs met trots in ontvangst, niet alleen voor mezelf maar voor alle klimaatsceptici”, reageerde hij.
“Ik ben geen wetenschapper en ik wil me niet vereenzelvigen met belangrijke academici, maar ik voel me wel verbonden met mensen die ooit onterecht als gekken werden weggezet”, waarna hij verwees naar onder meer Nicolaus Copernicus en Daniel Shechtman. “Met deze prijs toont Skepp haar loyaliteit aan de klimaatkerk. De bedoeling ervan is om de tegenstander monddood te maken”, zei Jacobs vanachter het sprekersgestoelte.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier