Het grote klimaatdebat van Knack: ‘We moeten net naar een bouwversnelling gaan’

Op het grote klimaatdebat van Knack gingen Bart Tommelein (Open VLD), Elisabeth Meuleman (Groen) en Koen Van den Heuvel (CD&V) in discussie over onder andere de betonstop, rekeningrijden, salariswagens en de kernuitstap. ‘Nu nog salariswagens verdedigen, ik kan daar niet bij.’

Het klimaatdebat was het vijfde en laatste van Knack – op vijf dagen van de verkiezingen – nadat eerder het communautaire, het onderwijs, ongelijkheid, armoede en economie en asiel en migratie aan bod waren gekomen.

Klimaat stond de voorbije maanden hoog op de agenda, dankzij de spijbelende jongeren onder aanvoering van onder anderen Anuna De Wever en Kyra Gantois, maar het thema lijkt te vroeg gepiekt te hebben – de jongste dagen en weken ging het vooral over migratie en pensioenen.

Dat betreurt Elisabeth Meuleman, Vlaams Parlementslid voor Groen. Zij luidde de alarmbel. ‘Qua reductie van CO2-uitstoot zitten we totaal niet op schema. Wat hernieuwbare energie betreft, zitten we iets beter. Maar dit kan zo niet verder kabbelen.’

Tommelein en Van den Heuvel sloegen een gematigdere toon aan. ‘Er zijn nog altijd veel meer mogelijkheden voor hernieuwbare energie,’ erkende de Open VLD’er. ‘Maar we zullen de doelstellingen halen. Op het vlak van zonne- en windenergie bengelen wij niet aan de staart, maar staan we aan de top van Europa.

‘Maar er is blijkbaar weinig geloof bij de mensen, bij de bedrijven en ook bij de overheid om daar werk van te maken. Slechts vijf procent van de geschikte daken in Vlaanderen hebben zonnepanelen. Terwijl dat rendabel is, ik ben nog niemand tegengekomen die verloren heeft aan zonnepanelen. We slabakken veel te veel, maar we willen ook te veel de zaken bruuskeren zodat het averechts werkt.’

‘Ik ben er absoluut van overtuigd dat we een extra inspanning moeten doen,’ klonk het bij de CD&V-minister. ‘Het draagvlak is er, dankzij de klimaatactivisten, maar we moeten het niet te grabbel gooien. Het is onverantwoord om stil te zitten en innovatie en menselijk vernuft zal niet voldoende zijn. Maar als ik een oplijsting maak van de partijprogramma’s, dan zie ik op verschillende vlakken extra inspanningen. Ik geloof er ook in dat de volgende regering van klimaat een prioriteit moet maken. Maar doen alsof er niks is gebeurd, is te kort door de bocht.’

Betonstop

Het debat was het felst over de betonstop. De afspraak was om tegen 2040 geen nieuwe open ruimtes meer te bebouwen, maar enkel nog waar al gebouwd is. Het plan werd echter, na enkele juridische bezwaren van de Raad van State, doorgeschoven naar de volgende regering. Over hoe het nu verder moet, zijn de meningen sterk verdeeld.

Meuleman: ‘Er gaat per dag 7,6 hectare aan openbare ruimte verloren. Voor er sprake was van de betonstop was dat 6 hectare. Eigenlijk had dat nu al gereduceerd moet zijn tot 4,5 hectare. Maar we krijgen net een betonversnelling. Wij pleiten niet voor een betonstop tegen morgen, maar geleidelijk aan.’

Tommelein hamerde op de rechtszekerheid en het eigendomsrecht. ‘We moeten geen beslissingen nemen vandaag om ze na een aantal jaar weer om te draaien en de mensen te bedotten. Als je heel kort door de bocht gaat, dan betekent het dat deze generatie alles op zijn nek moet nemen. Dat kan niet. Op één generatie alles erdoor jagen, zal ervoor zorgen dat je dingen van mensen moet afpakken en hen laat opdraaien voor het verleden, maar ook voor de toekomst.’

Lees verder onder de foto’s

‘Een betonstop invoeren op de kap van gewone mensen die een stukje bouwgrond hebben gekocht voor hun kinderen, dat zal niet gaan. Dan krijg je gele hesjes, een maatschappij die in opstand komt. Iemand die vandaag een stuk bouwgrond heeft en dat plots niet meer heeft, dat is diefstal. Als het zo’n systeem is, dan zal het zonder de liberalen zijn. Zorg dat je de mensen meekrijgt.’

Van den Heuvel waarschuwde opnieuw voor het draagvlak bij de bevolking. ‘De betonstop moet op de juiste manier gebeuren. Als we een halvering naar 3 hectare binnen vijf jaar halen, is dat ambitieus. Wat absoluut nodig is, is de mensen op de correcte manier vergoeden. Meuleman heeft een punt als ze zegt dat we niet bij de plakken moeten blijven zitten.’

‘We moeten zelfs naar een bouwversnelling gaan’, argumenteerde Tommelein. ‘Woningen vervangen, energie-efficiënter maken. Ik ben ook voor meer open ruimte. Maar ik ga in mijn stad (Oostende, nvdr.) zorgen dat we hoger bouwen, verdichten. Geen hoogbouw en allemaal huisje-tuintje, dat gaat niet meer. We gaan open ruimte creëren, door te verdichten, te vernieuwen en te verbeteren’.

Mobiliteit

Ook het rekeningrijden en de salariswagens kwamen aan bod. Wat dat eerste betreft, verwees Van den Heuvel andermaal naar het draagvlak. ‘Ons standpunt is: het blijft een principieel, goed argument. Maar we moeten wachten om het in te voeren tot er volwaardige alternatieven zijn. Budgetneutraliteit is belangrijk, maar we moeten eerst inzetten op sterke alternatieven: openbaar vervoer, fietssnelwegen, deelsystemen aanmoedigen enzovoort. Het is een en-en-verhaal.’

Groen blijf wel achter de kilometerheffing staan. Meuleman: ‘Het moet inderdaad globaal gezien een budgetneutrale oefening zijn. Wie minder rijdt, zal minder moeten betalen. Je krijgt zo een eerlijke belasting: geen verhoging, maar een verschuiving, van bezit naar gebruik.’

Tommelein noemt het voorstel van Groen een ‘domme’ kilometerheffing. ‘Ik ben geen tegenstander, maar het moet een slimme kilometerheffing zijn. Dus op de plaatsten waar er congestie is. Ik ben wel bereid om te betalen om vlotter de hoofdstad te bereiken als ik daar moet werken. Maar als we geen samenwerkingsakkoord met Brussel hebben, heeft dat geen enkele zin. Het moet dus slim en budgetneutraal zijn, maar dat is op dit moment niet het geval.’

Meuleman: ‘De huidige maatregelen leveren ook weinig op. De Lage Emissie Zones hebben overal verschillende modaliteiten. Naargelang de stad mag je met je voertuig wel of niet binnen. Het systeem moet Vlaanderen-breed zijn. Iedereen heeft recht op propere lucht.’

Ook wat de salariswagens betreft, stond Meuleman lijnrecht tegenover Tommelein. De Groen-politica pleit voor een regelrechte afschaffing. ‘Vandaag de dag nog salariswagens verdedigen, ik kan daar niet bij. Wij geven in dit land vier miljard euro uit om mensen een stuk van hun loon uit te betalen in de vorm van een auto. Het gaat niet over bedrijfswagens, voor alle duidelijk. We geven minder uit aan de NMBS en De Lijn samen. We gaan dus mensen aanmoedigen om die auto te gebruiken om in de file te gaan staan. Dat moet stoppen. Groen wil zorgen dat dat gecompenseerd wordt, als netto-loon.’

CD&V pleit voor een snelle vergroening van het salariswagenpark. ‘Wie vanaf 2023 niet overstapt, geniet niet meer van het voordeel. Vanuit het niets zeggen: we schaffen het systeem af, dat is ook weer een voorbeeld om het draagvlak voor belangrijke maatregelen te doen afnemen. De vergroening van de salariswagens is een hefboom voor de rest van het wagenpark.’

Tommelein zat op dezelfde golflengte: ‘Ik heb er (als voormalig minister van Energie, nvdr.) alles aan gedaan om ervoor te zorgen dat mensen milieuvriendelijker rijden. Maar het gaat over de portemonnee van mensen. Als liberaal heb ik er geen probleem mee dat bepaalde mensen meer verdienen en in het verleden zijn die salariswagens gebruikt om mensen te overtuigen.’

Kernuitstap en gascentrales

Alleen over de geplande kernuitstap in 2025 waren de drie politici het eens: daar moet aan vastgehouden worden. N-VA pleit intussen in de richting van een verlenging.

Van den Heuvel: ‘Onze partij wil daaraan vasthouden. Als je investeringen in hernieuwbare energie kansen te geven, moet je daarmee doorgaan. We moeten zo snel mogelijk met gascentrales beginnen.’ Of dat een breekpunt is bij eventuele coalitieonderhandelingen, wilde de CD&V-minister niet gezegd hebben.

Meuleman erkende dat gascentrales in een tijdelijke overgangsfase nodig zijn – ‘het beste van het slechtste’, noemde zij het. ‘Het Planbureau heeft gezegd dat we perfect kunnen overschakelen op hernieuwbare energie. Het verhaal van kernenergie is eindig. Bovendien zouden er kosten gemaakt moeten worden en gaat de opbrengst jaarlijks naar het buitenland.’

Eenzelfde standpunt bij Tommelein. ‘Met een oude auto nog tien jaar verder rijden, is geen oplossing. De investeringen moeten toch gebeuren. We hebben een transitie nodig en het enige wat volgens mij mogelijk is, zijn gascentrales. Transitiegascentrales kunnen een heel belangrijke rol spelen en volgens een aantal studies zelfs geld opleveren.’