‘Gebrek aan kennis over klimaatopwarming maakt het probleem alleen maar groter’

‘Niet alleen de klimaatopwarming op zich, maar ook de beperkte kennis bij heel wat mensen over de oorzaken, gevolgen en oplossingen maakt het moeilijk om het probleem te tackelen’, schrijft Koen Meirlaen. Hij is bezieler van de nieuwe klimaatwebsite So Get Informed.

Om de klimaatuitdaging het hoofd te bieden, is voldoende kennis bij de gemiddelde burger een absolute noodzaak. Ondanks alle aandacht in de media, gaapt er nog steeds een gigantische kenniskloof tussen de klimaatwetenschappers en het brede publiek. Met de nieuwe overzichtssite sogetinformed.com willen we het voor iedereen gemakkelijker maken om feit en fictie van elkaar te onderscheiden in het klimaatdebat. Nog belangrijker is dat het platform zeer concrete acties en oplossingen presenteert en burgers toelaat elkaar te inspireren. Een bijbehorende eyecatcher -een rode zeespiegelstijging- die je op school of op kantoor makkelijk kan aanbrengen triggert de voorbijganger om zich te informeren.

Gebrek aan kennis over klimaatopwarming maakt het probleem alleen maar groter.

Als leerkracht aardrijkskunde merk ik elke dag hoe wijd verspreid sommige misvattingen zijn over het klimaat.

‘Het is de schuld van de Chinezen’. ‘Mijn bijdrage is een druppel op de hete plaat’. ‘Jongeren nemen deel aan de klimaatbetoging om een dagje school te missen’. Het zijn maar enkele van de voorbeelden die mijn leerlingen mij vertellen, zaken die ze keer op keer te horen krijgen, en argumenten die ervoor zorgen dat het gesprek snel strandt. Ze geven aan dat de kennis over de klimaatopwarming erg beperkt is in hun omgeving. Zo worden vaak de plastic zakjes en het gat in de ozonlaag -foutief- als belangrijkste oorzaken van de klimaatopwarming benoemd. Nochtans is het heel helder: om de opwarming een halt toe te roepen dienen we de verbranding van fossiele brandstoffen zo snel mogelijk af te bouwen.

Als leerkracht aardrijkskunde merk ik elke dag hoe wijd verspreid sommige misvattingen zijn over het klimaat.

Sinds ik tien jaar geleden deelnam aan klimaatonderzoek in Antarctica volg ik de klimaatwetenschap op de voet. Meer dan ooit merk ik dat we met een dubbel probleem zitten: niet alleen de klimaatopwarming op zich maar ook de beperkte kennis bij heel wat mensen over de oorzaken, gevolgen en oplossingen bemoeilijkt het tackelen van de klimaatopwarming. Hoewel we al heel lang weten hoe ons klimaat verstoord wordt, komt de klimaatopwarming nog niet lang aan bod in het onderwijs, dus is het begrijpelijk dat voor heel wat mensen deze materie onbekend terrein is. Tal van doemberichten zorgen er vaak voor dat mensen niet uitgenodigd worden om zich in het onderwerp te verdiepen. En ook slecht afgestemde oplossingen zorgen voor heel wat weerstand.

480https://www.youtube.com/channel/UC2YLFD3LcPXun_M0e690VdA1.0

Met ons project willen we ervoor zorgen dat de lessen over de klimaatopwarming niet binnen de klasmuren blijven, we hebben immers geen tijd te verliezen. De opwarming die zich nu voordoet is minstens tien keer sneller dan de snelste temperatuurstijging die ooit geregistreerd is. En daarvoor moeten we al 55 miljoen jaar teruggaan in de tijd. Zo’n snelle temperatuurstijging bracht de ecosystemen op aarde uit evenwicht en zorgde voor een grote uitstervingsgolf. Er is onomstotelijk aangetoond dat de mens voor een heel groot deel mee verantwoordelijk is voor de huidige klimaatverstoring. Door fossiele brandstoffen te verbranden stoppen we meer CO₂ in de atmosfeer dat -samen met andere broeikasgassen- een extra deken om de aarde legt. Uiteraard betekent dit niet het einde voor onze planeet, maar de gevolgen van de klimaatopwarming ontwrichten het leven op onze planeet zoals we dat nu kennen.

Deze week werd door het klimaatpanel van de Verenigde Naties (IPCC) een speciaal rapport over de oceanen en de cryosfeer voorgesteld. Ook daaruit valt af te leiden dat wij de snelheid van de zeespiegelstijging zelf in de hand hebben. Op die stijging van de zeespiegel leggen we ook met ‘Oceans are rising, so get informed’ de nadruk. Centraal doorheen het project staat een rode lijn op 2 meter hoogte. Zal het zeeniveau binnen tien jaar 2 meter hoger staan? Neen, uiteraard niet. De stijgende zeespiegel is momenteel niet de grootste bedreiging, er zijn tal van gevolgen die op korte termijn een grotere impact hebben.

Door drastisch minder broeikasgassen uit te stoten kunnen we de ontsporing van de opwarming tegengaan. Dit moeten we combineren met het vangen van CO₂ uit de atmosfeer en met het stopzetten van de ontbossing. We moeten dus alle zeilen bijzetten. En snel.

Het koolstofbudget (de hoeveelheid CO₂ die we nog mogen uitstoten om met 66% kans beneden de 2°C te blijven) bedroeg in 2010 nog 1000 miljard ton CO₂. Het koolstofbudget om beneden 2°C opwarming te blijven is intussen geslonken naar 700 miljard ton. Het laatste IPCC-rapport geeft aan dat de gevolgen van de klimaatopwarming zich sneller manifesteren dan verwacht. Daarom stellen ze dat de opwarming beneden 1,5°C moet blijven, dit brengt het resterende koolstofbudget naar 420 miljard ton. Deze cijfers zijn misschien moeilijk te vatten, maar als we onze huidige uitstoot doorzetten is dit budget opgebruikt binnen tien jaar, zoals ik in een eerder opiniestuk uitvoerig beschreef. We hebben dus al het grootste deel van de taart opgegeten en met het resterende deel springen we best heel omzichtig om.

Misschien kijk je raar op wanneer iemand in paniek is of fel reageert op het uitblijven van klimaatactie. ‘Moet je daar nu zo emotioneel bij worden?’, ‘Is het nu echt zo erg?’. De waarheid is dat zelfs de meest ijskoude wetenschapper het warm krijgt onder de voeten bij de cijfers die de klimaatwetenschap ons voorschotelt. Maar al te vaak komen in de media mensen aan bod die het klimaatprobleem minimaliseren of foute informatie verspreiden. Dit wordt gretig gedeeld omdat het comfortabel aanvoelt en ons de mogelijkheid geeft om het business as usual-scenario verder te zetten. Sommigen zwakken de urgentie af door wetenschappelijke termen als consensus, kans en onzekerheid te misbruiken. In de statistiek duidt onzekerheid op een foutenmarge maar dit begrip mag niet uit zijn context worden getrokken. Een IPCC-rapport wordt in consensus beslist maar dat wil niet zeggen dat er geen discussie aan voorafging. Wel integendeel, wetenschappers doen niets liever dan elkaars onderzoek volledig uit te pluizen om de resultaten te controleren. Na jaren van overleg wordt het eindrapport zin per zin in consensus goedgekeurd, wat impliceert dat de rapporten vaak ‘gematigde’ inschattingen van de toekomst bevatten. De realiteit leert dat de inschattingen van het IPCC zich al sneller voordoen dan voorzien.

Vaak voorkomende misverstanden de wereld uithelpen, daar willen we met het eerste luik op onze site op inzetten, en dat op een aantrekkelijke en inspirerende manier. Heel wat klimaatwetenschappers hebben interessante websites maar die zien er vaak onaantrekkelijk uit voor het brede publiek. Het is immers niet hun hoofdtaak om een mooie website uit te bouwen.

Door de vele negatieve berichten haken vele burgers af als het woord ‘klimaat’ valt. Nochtans zijn heel wat bedrijven, scholen, verenigingen volop bezig met prachtige en oplossingsgerichte initiatieven. Deze projecten kunnen inspireren maar blijven vaak onder de radar. Daarom hebben we het tweede luik van ons project: get involved. Je kan er heel eenvoudig jouw klimaatactie delen en beschrijven.

Wanneer er zich problemen voordoen in je gezin/bedrijf/… ga je eerst op zoek naar de oorzaken om goede oplossingen te vinden. Voor de klimaatopwarming geldt juist hetzelfde. De oorzaken zijn bekend dus laat ons de oplossingen uitrollen die de klimaatopwarming tackelen. Je hoeft daarvoor niet op straat te komen maar laat de Global Strike for Future een dag zijn waarop je thuis, op school, in je bedrijf en vereniging aan de slag gaat om het business as usual-scenario bij te sturen. Net dat is wat die ‘klimaatstakers’ vragen.

Oceans are rising, so get informed.

Koen Meirlaen is geograaf en leerkracht aardrijkskunde en wiskunde in campus Sint-Hendrik in Deinze. Hij is door de International Polar Foundation in Antarctica opgeleid tot poolambassadeur.