Futuroloog Ian Pearson: ‘Ik maak me grote zorgen over camera’s met gezichtsherkenning’

Al meer dan dertig jaar voorspelt de Britse wetenschapper Ian Pearson de toekomst. Op korte termijn is 85 procent van die voorspellingen accuraat, claimt hij. ‘De technologie maakt big brother elke dag een beetje sterker.’

Ian Pearson voorspelt al decennia de toekomst in opdracht van grote bedrijven. Hij studeerde wiskunde en fysica, promoveerde aan de universiteit van Westminster en is fellow van de World Academy of Art and Science, die de impact van onze exploderende kennis op de samenleving onderzoekt. De uitvinding van de sms staat op zijn naam. ‘Die dateert van oktober 1991′, zegt hij, ’toen ik als futuroloog voor British Telecom werkte. Mijn sms-systeem was vooral op maat van de vaste telefoon bedacht. De mobiele telefoon moest nog aan zijn veroveringstocht beginnen.’

Welk toekomstscenario ontsnapt volgens u ten onrechte aan onze aandacht?

Ian Pearson: Vandaag zijn artificiële intelligentie en robotica hot topics. In het debat daarover zijn al zowat alle mogelijke scenario’s de revue gepasseerd. Maar daarbij is er te weinig aandacht voor de schrikbarend toenemende technologie die dient om ons te ‘beschermen’. In het Verenigd Koninkrijk worden op dit moment processen gevoerd op basis van bewijsmateriaal verkregen via politiecamera’s met gezichtsherkenning. Als die zogenoemde ANPR-camera’s uit de kinderziekten raken, wat niet lang meer zal duren, zullen ze ons met één beeld kunnen identificeren. Ik maak me daar grote zorgen over.

Als die zogenoemde ANPR-camera’s uit de kinderziekten raken, wat niet lang meer zal duren, zullen ze ons met één beeld kunnen identificeren. Ik maak me daar grote zorgen over.

Op dit moment wordt er online ontzettend veel informatie over ons verzameld door giganten als Facebook, Google en Amazon. Het is niet denkbeeldig dat in de nabije toekomst regeringen die grote internetspelers op een of andere manier zullen verplichten om die schat aan data over hun burgers met hen te delen. Intussen wordt er driftig geëxperimenteerd met computers die menselijke gelaatsuitdrukkingen kunnen herkennen én interpreteren. Met behulp van al die technologieën zullen overheden zich binnenkort een accuraat beeld kunnen vormen van het dagelijkse leven van hun onderdanen.

Wat zijn de gevaren daarvan?

Pearson: Kijk maar eens naar wat de Chinezen nu al met die technologie uitspoken. Met behulp van slimme camera’s en big data wordt het gedrag en de politieke gehoorzaamheid van Chinese burgers gecontroleerd en gequoteerd. Aan kruispunten houden ANPR-camera’s iedereen in de gaten. Wie een rood licht negeert, krijgt een slechte score. Wie vijf keer door het rood wandelt, belandt op een zwarte lijst en is sociaal dood. Hij of zij kan geen lening meer krijgen, vindt geen fatsoenlijke school voor de kinderen, mag niet meer met de bus of de trein reizen, en kan naar een baan bij de overheid fluiten.

Nu zult u zeggen: wij leven nog niet in een autoritaire staat. Maar autoritaire leiders rukken ook in onze contreien op. Radicaal-rechtse partijen floreren op vele plekken in Europa. In naam van onze veiligheid wordt nu al naarstig gewerkt aan de installatie van hightech beveiligingsapparatuur – ANPR-camera’s zijn daar maar een voorafname op. En dat wordt aanvaard, want: ‘Veiligheid voor alles!’ Ik vrees dat we zo een fatale vergissing begaan. Ik ben geen crimineel en heb niets te verbergen, toch wil ik niet dag en nacht in de gaten gehouden worden.

George Orwells dystopische toekomstroman 1984 wordt werkelijkheid?

Pearson: Jawel. De technologie maakt big brother elke dag een beetje sterker. Neem ook smartwatches: die meten nu al niet alleen onze bloeddruk en hartslag, ze registreren aan de hand van onze stresservaringen ook onze emoties. Zo ver gaat het dus al, en nogmaals: niemand lijkt daarvan wakker te liggen. Binnenkort zitten we naar de tv te kijken terwijl dat toestel ons in de gaten houdt en onze emoties meet.

Hoe kunnen we ons daartegen beschermen?

Pearson: Niet. We kunnen er ons alleen maar tegen verzetten en maatregelen eisen om de beveiligings- en verklikkingstechnologie aan banden te leggen. Wat staat er ons anders over tien jaar te wachten? De Amerikaanse stad San Francisco heeft onlangs gezichtsherkenning verboden: een terechte maatregel.

Maakt u zich over andere technologieën evenveel zorgen?

Wie na 1970 geboren is en genoeg geld heeft, zal in de toekomst zelfs het eeuwige leven gegund zijn.

Pearson: Nee, ik ben geen doemdenker. Technologie biedt ook mooie vooruitzichten. Ze kan ons zelfs helpen om onsterfelijk te worden. Wie na 1970 geboren is en genoeg geld heeft, zal in de toekomst zelfs het eeuwige leven gegund zijn.

In eerste instantie zullen we ons lijf zo lang mogelijk jong kunnen houden met de hulp van biotechnologie en medicijnen. Het is daarnaast niet ondenkbaar dat we met gentechnologie en 3D-printers versleten organen zullen kunnen vervangen door splinternieuwe klonen. De laatste fase zal dan zijn dat we ons brein integraal kunnen uploaden naar een computer of naar de cloud. Je herseninhoud kan dan ingeplant worden in een robotlichaam, een androïde.

En eigenlijk hoeft dat zelfs niet. Want misschien is een louter geestelijk leven in de cloud, zonder siliconenlijf, best prettig. Je zou dan op telepathische wijze met andere cloudbewoners kunnen converseren. Met een beetje geluk wordt het overpompen van ons brein rond 2050 mogelijk. Wie erin slaagt om lijf en leden tot dan in topconditie te houden, sterft dus misschien nooit.

Dan gaat u ervan uit dat de klimaatverandering onze planeet niet onleefbaar zal maken.

Pearson: Zo’n vaart zal het niet lopen. De ontwikkeling van zonne-energie zit in een stroomversnelling: de technieken verbeteren en de kosten dalen. In de verre toekomst zal de zon de fossiele brandstoffen wegconcurreren. Op kortere termijn zijn er in ons zonnestelsel een aantal fenomenen actief die ons een paar decennia respijt geven. De zonnecyclus, bijvoorbeeld, zal een vertragend effect op de klimaatverandering hebben.

Ook klimaatontkenners verwijzen naar die zonnecyclus als aandrijver van ons klimaat. Sommigen beweren dat CO2 onschuldig is en dat we door de zonnecyclus afstevenen op een nieuwe ijstijd.

Pearson: Ik ben geen klimaatontkenner: er vindt overduidelijk een klimaatverandering plaats, en menselijke activiteit is daar de oorzaak van. Maar de zonnecyclus beïnvloedt ons klimaat wel degelijk. Ik voorspel geen nieuwe ijstijd, wel dat de zon gedurende een paar tientallen jaren een milderende invloed op de opwarming zal hebben. Van dat ‘uitstel’ moeten we profiteren om onze energievoorziening volledig CO2-neutraal te maken.