Voor we camera’s met gezichtsherkenning installeren, moeten we als samenleving een afweging maken, zegt filosoof en auteur Ruben Mersch: hoeveel onschuldigen willen we ten onrechte verdenken om één schuldige te kunnen vatten?
Camera’s met gezichtsherkenning inzetten op de luchthaven van Zaventem, het lijkt de topman van de federale politie Marc De Mesmaeker een goed idee. ‘Ik ben net terug uit Brazilië en Colombia’, zo zegt Marc De Mesmaeker in Knack. ‘Ik zag op de luchthaven van Sao Paolo dat de douane er toezicht houdt met camera’s met gezichtsherkenning. De resultaten zijn indrukwekkend. Het systeem pikt er mensen met een ‘verleden’ uit. Dan hoef je daar bij wijze van spreken niet met honderd agenten te staan om willekeurig mensen uit een rij te halen en te onderzoeken.’
Je kan natuurlijk juridische bezwaren opwerpen tegen deze camera’s. Je kan er ook tegen zijn omdat je het een schending van je privacy vindt. Maar er zijn ook statistische bezwaren: je kan eenvoudig aantonen dat het grootste deel van de vangst van die camera’s zal bestaan uit onschuldige burgers. Ook als je niets te verbergen hebt, heb je dus iets te vrezen. Ten onrechte verdacht worden is niet echt aangenaam.
Laten we even, om het rekenen eenvoudiger te maken, werken met ronde getallen. Gezichtsherkenning is nooit helemaal accuraat. Elk systeem maakt fouten. Laten we ervan uitgaan dat zo’n camera het in 99 procent van de gevallen bij het juiste eind heeft (voor de techneuten: ik ga er hier van uit dat zowel de false positive rate als de false negative rate gelijk is aan 1 procent). Laten we ook aannemen dat één op de 1000 mensen, 0,1 procent dus, een ‘verleden’ heeft en gezocht wordt door de politie. Wat gebeurt er dan als er 100.000 personen langs die camera’s passeren?
Die 100.000 personen zullen bestaan uit 100 criminelen en 99.900 onschuldige burgers. De 100 criminelen zullen bijna allemaal gevat worden. Aangezien die camera’s het in 99 procent van de gevallen juist hebben zal er maar eentje door de mazen van het net glippen. Dat is een mooi resultaat. Angstige burgers kunnen op hun beide oren slapen.
Maar als die camera’s het in 99 procent van de gevallen juist hebben, slaan ze ook bij 1 procent de bal mis. Als er 99.900 onschuldige burgers langs die camera passeren zal er daarvan dus 1 procent, 999 personen, ten onrechte door de camera’s als crimineel bestempeld worden. De totale vangst van die camera’s bestaat dus uit 99 criminelen en 999 onschuldige burgers. De overgrote meerderheid, 91 procent, van de personen die volgens de camera’s iets op hun kerfstok hebben is dus eigenlijk onschuldig.
Het is een ijzeren wet in de waarschijnlijkheidsrekening: als je met een niet perfecte test op zoek gaat naar een naald in een hooiberg, zal je vooral hooi vinden en maar weinig naald.
Dat blijkt ook uit buitenlandse data. Enkele jaren geleden werden er tijdens een Champions League-wedstrijd in Cardiff ook gezichtsherkenningscamera’s ingezet. Uit een analyse van de gegevens bleek dat de politie er door die camera’s in slaagde om 173 bekende hooligans of andere criminelen te identificeren. Niet slecht. Jammer genoeg dachten die camera’s ook dat meer dan 2000 onschuldige burgers toch iets te verbergen hadden. Meer dan 90 procent van de door de camera’s als verdacht bestempelde voetbalfans waren in werkelijkheid onschuldig.
Voor de politie is deze onschuldige bijvangst niet zo’n groot probleem. Het is waarschijnlijk nog altijd efficiënter dan op basis van je buikgevoel mensen uit de massa pikken.
Voor de bezoekers van Zaventem is het een ander verhaal. Duizenden onschuldige burgers zullen tegengehouden en ondervraagd worden.
‘Maar ik heb niets gedaan!’
‘Daar denkt de camera anders over.’
Je kan het aantal gevatte onschuldige burgers verkleinen door er bij elk twijfelgeval van uit te gaan dat er niets aan de hand is. Daardoor zal je veel minder onschuldige mensen ten onrechte verdenken. Jammer genoeg heeft dit ook zijn nadelen. Want als je iedereen het voordeel van de twijfel geeft zullen er ook meer echte criminelen ontsnappen.
Voor we deze camera’s installeren moeten we als samenleving dus een afweging maken: hoeveel onschuldigen willen we ten onrechte verdenken om één schuldige te kunnen vatten?
Lees ook het interview met Marc De Mesmaeker
‘We gaan camera’s met gezichtsherkenning inzetten in Zaventem’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
