De tussentijdse verkiezingen in de Verenigde Staten hebben niet alleen de Republikeinse controle van het Congres doorbroken, maar gaven kiezers ook de kans om zich uit te spreken over allerlei actuele kwesties. In tientallen staten spraken kiezers zich uit over cannabis, gezondheidszorg en stemrecht. Een overzicht.
Florida: Stemrecht voor mensen met strafblad
Wie in Florida een strafblad had, verloor in het verleden levenslang zijn of haar stemrecht. Daar kwam dinsdag verandering in: ruim 64 procent van de kiezers in de staat stemde voor het herstel van stemrecht aan de ruim 1,4 miljoen ex-gedetineerden in de staat. Volgens de activisten die de maatregel op het stembiljet kregen, gaat het om de grootste uitbreiding van stemrecht in decennia in de VS.
Wie in de toekomst zijn straf uitzit, mag daarna automatisch weer stemmen. Eerder konden mensen met een strafblad zich alleen tot de gouverneur van Florida wenden en vragen om herstel van hun stemrecht. Rick Scott, de aftredend gouverneur, deed dat ruim drieduizend keer. Maar in 2016 zei hij zelf over het proces: ‘Er is geen standaard. We kunnen doen wat we willen.’ De meeste ex-gedetineerden kregen hun kiesrecht nooit terug.
Het referendum in Florida werd gesteund door een bijzondere coalitie, van linkse mensenrechtenorganisaties tot de gebroeders Koch, die voor het tijdperk-Trump de invloedrijkste donateurs van de Republikeinse Partij waren.
Het enorme aantal potentiële nieuwe kiezers kan in de toekomst grote gevolgen hebben voor de politiek in Florida, een van de belangrijkste swing states in presidentsverkiezingen. Eén op de vijf Afro-Amerikanen in Florida mocht niet meer stemmen, maar kan in 2020 weer naar de stembus. Democraten ruiken een kans: Afro-Amerikanen stemmen meestal op hun partij, en de nieuwe kiezersgroep zou in de toekomst beslissend kunnen zijn.
Idaho, Nebraska, Utah: Uitbreiding gezondheidszorg voor armen
In drie Republikeinse staten kozen kiezers voor een uitbreiding van Medicaid, het federale zorgprogramma voor mensen met een laag inkomen. Sinds de invoering van het zorgstelsel van president Barack Obama kunnen staten ervoor kiezen om Medicaid aan te bieden voor een grotere groep mensen, met een inkomen tot 133 procent van de federale armoedegrens.
Veel Republikeinse staten hebben besloten om dat niet te doen, ook al betaalt de federale overheid de overgrote meerderheid van de kosten. Ook in Idaho, Nebraska en Utah besloot de lokale overheid tot afwijzing van federale dollars. Maar kiezers in die drie staten bleken wél achter de uitbreiding van Medicaid te staan, ook al wonnen Republikeinse kandidaten daar dinsdag de staatsbrede verkiezingen.
Door de referenda worden naar schatting 300.000 extra Amerikanen verzekerd. De winst van Democratische gouverneurskandidaten in de traditioneel Republikeinse staten Kansas en Maine kan dat aantal naar een half miljoen brengen, als zij ertoe besluiten om Medicaid ook uit te breiden.
Michigan, Missouri, Utah: Legalisering van cannabis
Michigan werd dinsdag de tiende Amerikaanse staat die het gebruik van cannabis volledig legaliseerde. 56 procent van de staat stemde voor die maatregel, die volgt op legalisering in staten als Californië, Colorado en Hawaii.
Ook in North Dakota konden inwoners stemmen op het goedkeuren van cannabis voor recreatief gebruik, maar bijna 60 procent van de staat stemde tegen.
In Missouri en Utah stemden kiezers voor het toestaan van medicinale marihuana. In totaal zijn er nu tien staten (plus Washington DC) waar cannabis volledig legaal is. In nog eens 22 staten is gebruik alleen toegestaan als het wordt voorgeschreven door een arts.
Arkansas, Missouri: Hoger minimumloon
In de zuidelijke staten Arkansas en Missouri krijgen ongeveer 1 miljoen mensen in de komende jaren een salarisverhoging als gevolg van referenda over het minimumloon. Dat gaat in Arkansas stijgen van 8,50 dollar per uur nu tot 11 dollar per uur over drie jaar. In Missouri gaat het minimumloon in de komende vijf jaar geleidelijk omhoog van 7,85 dollar tot 12 dollar per uur.
Het federale minimumloon is sinds 2009 vastgesteld op 7,25 dollar per uur, maar steeds meer staten kiezen ervoor om een hoger minimum te hanteren. Ook op lokaal niveau kunnen de minimumlonen hoger liggen. In de stad Seattle is 15 dollar per uur bijvoorbeeld het laagst toegestane salaris.
Overige referenda: dierenwelzijn, abortus, e-sigaretten
In totaal werd dinsdag in 37 staten gestemd op 155 verschillende referenda. Een greep uit de overige resultaten:
- In Florida worden hondenraces verboden in verband met het dierenwelzijn. In Californië moeten legkippen, kalveren en varkens om die reden verplicht meer ruimte krijgen.
- In Alabama en West Virginia werd in de staatsgrondwet opgenomen dat inwoners geen recht hebben op abortus. Een vergelijkbare maatregel in Oregon werd verworpen. Omdat de federale rechtbanken wél een recht op abortus hebben erkend, is het directe effect van de referenda vermoedelijk beperkt. Maar de stemmingen zijn wel tekenend voor de manier waarop het recht op abortus onder druk staat in conservatieve staten.
- In Washington konden inwoners ervoor kiezen om als eerste staat een CO2-belasting in te voeren. Die maatregel haalde echter geen meerderheid. De staat is wel onderdeel van een ‘klimaatalliantie’ met verschillende andere staten die ambitieuze klimaatdoelen hebben opgesteld. Sinds president Donald Trump de Verenigde Staten terugtrok uit het klimaatakkoord van Parijs, hebben verschillende steden en staten besloten om zelf vergelijkbare doelen op te stellen.
- In Michigan, Missouri en Colorado worden onafhankelijke commissies opgericht om na volkstellingen de districtsgrenzen voor verkiezingen te trekken. In voorbije jaren is veel sprake geweest van gerrymandering, het partijdig trekken van districtsgrenzen om één partij een voordeel te geven tijdens verkiezingen. Met de oprichting van onafhankelijke commissies moeten politieke overwegingen verdwijnen uit het indelingsproces. In Utah werd gestemd in een vergelijkbaar referendum, maar de uitslag is daar nog too close to call.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
