De definitie van terrorisme verdeelt regeringen, mensenrechtengroepen, de media en zelfs de Verenigde Naties. De aanval vorige maand van een blanke racist op Afro-Amerikaanse kerkgangers in de VS doet de discussie opnieuw oplaaien.
Dit artikel werd gepubliceerd op 2 juli 2015.
Update 15 juli 2016: De Franse president François Hollande zei dat ‘het terroristische karakter van de aanslagen in Nice niet te ontkennen valt’ en de minister van Binnenlandse Zaken Bernard Cazeneuve noemde de vrachtwagenbestuurder ‘een terrorist’. Maar wanneer kun je spreken van een terreuraanslag? En is een haatdragende enkeling die geen lik heeft met een terroristische groepering, ook een terrorist?
Ging het bij de schietpartij in Charleston in South Carolina, waarbij negen mensen omkwamen, om een ‘hate crime’ of ’terrorisme’? Of om allebei?
We zijn geconditioneerd om te accepteren dat geweld gepleegd door een moslim terrorisme is. Als hetzelfde geweld gepleegd wordt door een blanke racist, zoeken we excuses: hij is geestelijk niet gezond
Vlak na het drama zei een woordvoerster van het Amerikaanse ministerie van Justitie dat de misdaad ‘zonder twijfel was bedoeld was om angst te zaaien in de gemeenschap en dat het departement deze misdaad bekijkt vanuit alle perspectieven, inclusief die van een hate crime en een daad van binnenlands terrorisme.’
‘We zijn geconditioneerd om te accepteren dat geweld gepleegd door een moslim terrorisme is’, zei Nihad Awad, directeur van de Council on American-Islamic Relations (CAIR) in een reactie. ‘Als hetzelfde geweld gepleegd wordt door een blanke racist of sympathisant van apartheid en hij is geen moslim, zoeken we excuses: hij is geestelijk niet gezond, of te veel onder druk gezet.’
Hamas
De definitie van terrorisme verdeelt regeringen, mensenrechtengroepen, de media en zelfs de Verenigde Naties. Zo hangen de Verenigde Staten nog steeds het label ’terroristische organisatie’ aan het Palestijnse Hamas, maar in de media wordt de groep vaak een ‘militante organisatie’ genoemd.
Vorig jaar stelde het Europees Hof van Justitie Hamas in het gelijk in een zaak over de benaming ’terroristische groep’ door de Europese Unie. Het Hof stelde dat die benaming niet gebaseerd was op geverifieerde informatie over de daden van Hamas, maar op de manier waarop in de media en op internet geschreven wordt over de beweging.
De VN-commissie inzake Maatregelen om Internationaal Terrorisme te Elimineren slaagt er sinds 2000 al niet in om de laatste van zijn conventies tegen terrorisme aangenomen te krijgen: de Alomvattende Conventie inzake Internationaal Terrorisme (CCIT), gesteund door India. In een interview met Time Magazine afgelopen mei, zei de Indiase premier Narendra Modi: ‘We moeten bij terrorisme niet kijken naar de naamplaatjes: tot welke groep behoren de daders, wat is hun geografische locatie en wie zijn de slachtoffers.’
De groepen of namen blijven veranderen, zei hij. ‘Vandaag is het de Taliban en de Islamitische Staat (IS), morgen zien we wellicht weer een andere naam.’ Modi wil dat de Verenigde Naties het CCIT aannemen. ‘Dan is in ieder geval duidelijk wie als terrorist gezien wordt en wie niet.’
Vrijheidsstrijders
De VN-commissie zit echter nog steeds in een impasse, vooral omdat definities als ’terroristen’ en ‘vrijheidsstrijders’ soms uitwisselbaar lijken, afhankelijk van wie het woord voert.
Het werk van de VN-commissie heeft geresulteerd in drie conventies, zegt ambassadeur Rohan Perera, voorzitter van de commissie en de Sri Lankaanse permanente vertegenwoordiger bij de VN. Het gaat om de Internationale Conventie ter Bestrijding van Terroristische Bomaanslagen, de Internationale Conventie ter Bestrijding van de Financiering van Terrorisme en de Internationale Conventie ter Bestrijding van Nucleair Terrorisme.
Staatsterrorisme
Met betrekking tot het CCIT is de belangrijkste kwestie het omgaan met de zorgen die verschillende groepen en landen hebben over de conventie, zegt Perera. Wanneer gaat het om daden begaan in het kader van een vrijheidsstrijd tegen buitenlandse bezetting, wanneer om militaire acties in vredestijd en wanneer om staatsterrorisme?
Volgens Arabische diplomaten is er in het geval van Israël sprake van ‘staatsterrorisme.’ Maar het gebruik van die term stuit op sterke weerstand bij de Verenigde Staten en de meeste westerse landen. Plaatsvervangend woordvoerder Farhan Haq van de VN zei eerder dit jaar dat ‘de definitie van staatsterrorisme en wat een terroristische groep of entiteit is, in de handen blijft van de lidstaten en het verdrag waaraan zij werken.’ ‘Zij moeten beslissen’, verduidelijkte hij.
Internationaal recht
De commissie werkt inmiddels aan een voorstel waarin wettelijke regimes uitgezonderd kunnen worden van de reikwijdte van de conventie, en waarin een ‘uitweg’ bestaat voor daden die begaan worden tijdens nationale bevrijdingsoorlogen. Ook activiteiten door nationale legers die zich houden aan het internationaal recht, vallen niet onder de conventie, zegt Perera.
Op deze manier zou het CCIT, als het eenmaal aangenomen is, niet in een vacuüm opereren, maar naast andere legale regimes. ‘Het is dan een zaak van binnenlandse rechtbanken van lidstaten om te bepalen welk regime van toepassing is in een bepaalde situatie.’ (IPS)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier