Vandaag komt het Electoral College samen om Donald Trump officieel tot president te benoemen. Sommige kiesmannen zijn evenwel niet verplicht om de keuze van de kiezer te volgen. Is het überhaupt mogelijk dat de 70-jarige vastgoedtycoon toch nog uit het Witte Huis wordt gehouden? Een en ander op een rij.
Dit artikel verscheen op 7 december 2016
Eerst even recapituleren: Donald Trump is op 8 november níet rechtstreeks verkozen tot Amerikaans president, maar tot president-elect. Dat betekent dat hij zich bij de verkiezingen verzekerde van voldoende kiespersonen of delegates. Een kandidaat moet minstens 270 van de in totaal 538 kiespersonen – proportioneel verdeeld over de verschillende staten – binnenrijven. Die kiespersonen beslissen uiteindelijk via een stemming in het zogenaamde Electoral College, dat op 19 december plaatsvindt, wie president wordt. (Lees daarover ook de opinie van essayist Frank Albers: ‘De Amerikaanse founding fathers bedachten het Electoral College als een systeem dat als noodrem kon fungeren in case of an emergency)
Is het überhaupt mogelijk dat Trump toch niet naar het Witte Huis mag?
Trump telt 306 kiespersonen, duidelijk meer dan zijn Democratische tegenstander Hillary Clinton (232). Clinton haalde over het hele land wel meer stemmen (volgens The New York Times en CNN zelfs meer dan 2,5 miljoen meer). De hertelling van de stemmen in de staten Wisconsin en Michigan, die tegen 13 december afgerond moet zijn, hadden geen invloed op het eindresultaat.
In principe zijn de verkozen kiespersonen niet in alle staten verplicht om op de kandidaat te stemmen die hun staat won. Anders gezegd: het Electoral College kan nog alles beslissen, al gebeurt het zelden dat kiespersonen niet stemmen volgens de voorkeur van de kiezers in hun thuisstaat. ‘Van de 22.991 stemmen die ooit zijn uitgebracht in het Electoral College, waren er amper 17 dissident,’ zegt hoogleraar internationale relaties en Amerikaanse politiek Bart Kerremans (KU Leuven).
Dit jaar is er minstens één. De Republikein Christopher Suprun, een van de kiespersonen die in Texas aan Trump worden toegewezen, kondigde deze week aan dat hij niet zal stemmen wanneer het Electoral College op 19 december definitief moet beslissen wie de opvolger van Barack Obama wordt. Reden: hij acht Trump simpelweg niet geschikt voor de functie. Het zou de eerste keer sinds 2004 zijn dat een kiespersoon niet stemt voor de winnaar van de verkiezingen in zijn thuisstaat.
Oproep
Suprun roept bovendien ook andere Republikeinen op om zijn voorbeeld te volgen. ‘De verkiezing van de volgende president is nog geen voldongen feit,’ schrijft hij. Suprun schuift John Kasic, tegenstander van Trump tijdens de Republikeinse voorverkiezingen, naar voren als alternatief, maar die liet al weten geen interesse te hebben.
Volgens de bronnen van The New York Times zijn er echter meer zogenaamde faithless electors, die in stilte van plan zijn om Trump te dumpen. De krant Denver Post meldde dat er ook in de staat Colorado (gewonnen door Clinton) iets broeit. Onder de naam ‘Hamilton Electors’ heeft de Democratische kiesman Michael Baca een groep opgericht om Republikeinse kiespersonen te overhalen hun steun aan Trump in te trekken. Er zijn volgens de Denver Post ook gesprekken met andere leden van de Grand Old Party die interesse hebben getoond. De groep staat niet afkerig van een andere Republikein als alternatief voor Trump, los van een kandidaat van een derde partij.
Een en ander werpt op zijn minst de vraag op: is het überhaupt denkbaar dat Trump toch niet naar het Witte Huis mag?
Wat als?
Er zullen dit jaar mogelijk uitzonderlijk veel faithless electors zijn, maar het zullen er bijlange niet genoeg zijn.
De New York Times wijst erop dat de kiespersonen worden verkozen in hun staat en in de meeste staten verplicht zijn om te stemmen voor de kandidaat van hun partij, op straffe van boetes. In de Amerikaanse geschiedenis heeft 99 procent zich dus gehouden aan de keuze van de staat. En om onder de drempel van 270 kiespersonen te vallen, moet Trump er maar liefst 37 van zijn 306 verliezen.
Bart Kerremans gelooft er niet in. ‘Er is nu één kiespersoon die beweert dat hij niet voor Trump zal stemmen. Daar komen er misschien nog twee of drie bij, maar er zijn geen indicaties van een massale verschuiving. De kans is enorm klein dat de dissidentie zodanig groot wordt dat Trump niet aan de benodigde 270 stemmen komt. Er zullen dit jaar, historisch gezien, mogelijk uitzonderlijk veel faithless electors zijn, dat wel, maar het zullen er bijlange niet genoeg zijn.’
Kerremans benadrukt dat de mensen in het Electoral College daar zitten als gevolg van een verkiezing. Voor staten die Trump binnen haalde, zijn dat dus verkozen Republikeinen. ‘Die weten toch al langer dan vandaag dat Trump de president-elect kon worden en hadden dus hun conclusies al vroeger kunnen trekken’, zegt hij.
Huis van Afgevaardigden
Stel dat het toch zou gebeuren dat Trump zijn meerderheid verliest, dan komt de beslissing toe aan het Huis van Afgevaardigden, dat uit de drie kandidaten met de meeste kiespersonen de president kiest. Dat wordt dus óf Trump, óf Clinton óf eender wie de steun van het grootste aantal faithless electors krijgt. Dat hoeft geen officiële kandidaat te zijn, dat kan elke Amerikaan zijn die aan de vereisten voldoet. De stemming gebeurt niet per parlementslid maar per staatsdelegatie, om kleine staten te beschermen.
Eén ding lijkt alvast zeker: De Republikeinen zijn flink in de meerderheid in het Huis, dus Clinton wordt het niet. Als Republikeinen en Democraten het eens raken over een gematigdere Republikein (The New York Times suggereert Mitt Romney), dan zou die misschien een waterkans hebben. Ziedaar wellicht de reden waarom Suprun de naam van Kasich laat vallen. Feit blijft echter dat Trump tijdens de voorverkiezingen 16 tegenkandidaten versloeg, onder wie Kasich.
Nog minder dan een waterkans, met andere woorden.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
