N-VA-Kamerlid Theo Francken suggereert dat de Belgen die de afgelopen dagen uit Afghanistan zijn geëvacueerd mee zouden kunnen opdraaien voor de kosten van de operatie. Landgenoten die zich in Afghanistan bevonden hebben het negatieve reisadvies dat Buitenlandse Zaken al jaren hanteert voor het land genegeerd, en dus was ons land in principe niet verplicht om hen te evacueren.
Premier Alexander De Croo trok donderdagmiddag naar de Kamer samen met de minister van Buitenlandse Zaken Sophie Wilmès, minister van Defensie Ludivine Dedonder en staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi voor tekst en uitleg bij Red Kite, de evacuatiemissie van ons land in Afghanistan. In totaal heeft België ruim 1.400 mensen geëvacueerd vanop de internationale lucthahven van Kaboel, onder wie meer dan 500 Belgen en andere rechthebbenden, zoals hun gezinnen.
Nochtans was het voor landgenoten al jaren afgeraden om naar Afghanistan te reizen, met een negatief reisadvies van Buitenlandse Zaken. Dat ontslaat ons land in principe van de wettelijke verplichting om landgenoten te evacueren, verduidelijkte premier Alexander De Croo in een inleidende uiteenzetting. Al was er volgens de eerste minister wel een morele en een humanitaire verplichting om Belgen daar weg te halen. ‘Ik wil geen polemiek starten, maar wil toch de verantwoordelijkheid van die mensen aanstippen.’
N-VA-Kamerlid Theo Francken suggereerde daarop dat de regering kan overwegen om de Belgen die gerepatrieerd zijn een deel van de kosten terug te laten betalen. Hoeveel de hele operatie gekost heeft kon de premier nog niet zeggen, maar volgens Francken gaat het ongetwijfeld om ‘miljoenen’. Daarnaast benadrukten Francken en N-VA-fractieleider Peter De Roover dat de regering vroeger tekst en uitleg over de missie had moeten geven in het parlement.
Groen-parlementslid Wouter De Vriendt benadrukte dat bij hem ‘de schaamte over de dramatische afloop van de westerse missie in Afghanistan overheerst’. Ook het feit dat België mensen moet achterlaten in het land is ‘een immens affront’, zei hij. ‘Het maakt onze morele verantwoordelijkheid alleen maar groter om de Afghanen die zich hebben verzet tegen de taliban te blijven helpen, op elke mogelijke manier, ook na de stopzetting van de evacuatie.’
Einde evacuatiemissie
Eerder donderdag besliste de Belgische overheid om de evacuatiemisscie ‘Red Kite’ in Afghanistan stop te zetten. Dat heeft onder meer te maken met de imminente dreiging van een zelfmoordaanslag op de luchthaven van Kaboel
De Belgische overheid kreeg woensdag te horen dat er op de luchthaven een imminente dreiging was van een zelfmoordaanslag. Informatie daarover was in de loop van de dag ‘op militair niveau’ binnengekomen via Amerikaanse en andere bronnen, waarna de federale regering beslist heeft de lopende evacuaties via operatie ‘Red Kite’ stop te zetten. Dat heeft premier Alexander De Croo donderdag gezegd op een persconferentie.
De beslissing om geen Belgen en andere personen met een link met ons land meer over te brengen vanuit Kaboel naar Islamabad werd woensdag om 21.30 uur genomen. Rond dat uur landde het voorlopig laatste Belgische vliegtuig in de Pakistaanse hoofdstad en hadden alle Belgische militairen Afghanistan verlaten. De beslissing om de evacuaties stop te zetten, kwam er na een uitdrukkelijke aanbeveling in die zin van Defensie, aldus De Croo. Maar de dreiging van een zelfmoordaanslag was niet de enige reden. Woensdag bleek het bijzonder moeilijk tot onmogelijk geworden te zijn om de luchthaven van Kaboel nog te bereiken. ‘De toegang werd de facto afgesloten’, zei De Croo. ‘Bijzonder weinig mensen raakten er nog.’
De beslissing was ook ingegeven door de Amerikaanse vastberadenheid om tegen 31 augustus Afghanistan verlaten te hebben en de weigering van de taliban om na die datum nog evacuaties toe te staan. De Croo: ‘Het operationeel houden van de luchthaven loopt op zijn einde. We moeten vermijden dat onze militairen en anderen de luchthaven niet meer kunnen verlaten.’
In zes dagen tijd zijn met 23 vluchten van de C-130’s van het Belgische leger meer dan 1.400 mensen vanuit Kaboel naar Islamabad overgebracht. In totaal hebben de Belgische autoriteiten 934 personen opgeroepen Afghanistan te verlaten, onder wie meer dan 500 Belgen en andere ‘rechthebbenden’.
De Croo benadrukte dat het einde van de evacuaties allerminst betekent dat niet langer het maximale gedaan wordt voor wie hulp nodig heeft om weg te raken uit Afghanistan. De Belgische vertegenwoordiging in buurland Pakistan blijft zich daarvoor inzetten. ‘Onze wil om te helpen is niet verdampt, maar de manier waarop zal ongetwijfeld veranderen. Het is onduidelijk hoe alles zal evolueren. Wordt de luchthaven gesloten? Of zullen we hem kunnen blijven gebruiken? Zal er nog worden gereisd vanuit Islamabad? Dat moeten we de komende dagen evalueren.’
Nadat de missie woensdag was stopgezet, was van 114 personen waarmee Buitenlandse Zaken de voorbije dagen in contact stond niet duidelijk of ze Afghanistan al dan niet hadden kunnen verlaten. ‘We hebben hen laten weten dat de veiligheidssituatie verslechterd was en dat de C-130’s niet meer vliegen’, legde minister van Buitenlandse Zaken Sophie Wilmès uit. ‘We hebben hen gevraagd contact op te nemen, zich duidelijk te identificeren en hun locatie door te geven als ze nog geëvacueerd willen worden. We kregen al twaalf antwoorden.’
Wilmès zei dat de situatie op het terrein een oorlogssituatie is, wat betekent dat de namenlijsten voortdurend evolueren en er voorzichtig omgesprongen moet worden met cijfers. ‘We zijn er zeker van dat sommigen van die 114 personen al de kazerne in Peutie hebben bereikt, maar zij hebben dat nog niet gemeld of zijn door ons nog niet gekruiscontroleerd.’
Premier De Croo merkte nog op dat al wie vanuit Kaboel naar Islamabad en van daaruit naar Melsbroek en Peutie wordt overgebracht viermaal gecontroleerd wordt: elke naam wordt getoetst aan de lijsten van het OCAD, de Staatsveiligheid, de militaire inlichtingendienst en de federale politie. ‘Het is belangrijk dat de mensen die wij meenemen daar recht op hebben, maar we willen natuurlijk niemand meenemen die een gevaar zou kunnen betekenen.’
Aanslag dreigt
Onder andere de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Nederland riepen mensen al op om weg te gaan en blijven van het vliegveld van Kaboel vanwege de gevaarlijke situatie.
Veel mensen zijn samengekomen aan de poorten van de luchthaven, in de hoop om geëvacueerd te worden uit Afghanistan, waar de taliban de macht gegrepen hebben. De taliban hebben laten weten geen Afghanen meer toe te laten tot het vliegveld.
De Amerikaanse ambassade in Kaboel raadt Amerikaanse burgers af om naar de luchthaven te gaan. ‘De situatie aan de poorten van de luchthaven is gevaarlijk’, waarschuwt de ambassade in de nacht van woensdag op donderdag.
‘Amerikaanse burgers die zich momenteel aan ‘Abbey Gate’, ‘East Gate’ of ‘North Gate’ bevinden, moeten het gebied onmiddellijk verlaten’, aldus de ambassade.
Ook Groot-Brittannië raadt zijn onderdanen af nog naar de luchthaven te komen. De terreurdreiging is ‘zeer ernstig’ en ‘imminent’, zo stelde viceminister van Defensie James Heappey donderdagmorgen op Times Radio.
Italiaans vliegtuig beschoten
Donderdagmiddag raakte het nieuws bekend dat een Italiaans militair transportvliegtuig beschoten werd toen het opsteeg op de luchthaven van Kaboel, zo heeft Reuters op gezag van een bron op het Italiaanse ministerie van Defensie gemeld.
Het toestel liep geen beschadigingen op. Een Italiaanse journalist die mee vloog vertelde televisiezender Sky 23G dat het vliegtuig bijna 100 Afghaanse burgers vervoerde toen het enkele minuten na opstijgen onder vuur kwam te liggen.
Evacuatievlucht met 220 mensen geland op Melsbroek
Op de militaire luchthaven van Melsbroek is donderdag iets voor 9 uur een vlucht met geëvacueerde mensen uit Afghanistan geland. De chartervlucht met een toestel van Air Belgium had 220 mensen aan boord.
Het vliegtuig vertrok vanuit Islamabad met 220 mensen op de passagierslijst. Naast Belgen waren ook 29 Nederlanders en 4 Oostenrijkers aan boord.
De passagiers worden overgebracht naar de militaire kazerne in Peutie, voor een veiligheids- en medische screening.
De vlucht van donderdagochtend is de zevende evacuatievlucht vanuit Islamabad naar Melsbroek. Het is de enige evacuatievlucht die donderdag zal landen op de militaire luchthaven.
Europese binnenlandministers komen dinsdag bijeen
Slovenië heeft als tijdelijk voorzitter van de Europese ministerraden een extra vergadering belegd over de situatie in Afghanistan en de repercussies voor de Europese Unie. De ministers van Binnenlandse Zaken komen dinsdag in Brussel bijeen.
Wat voor gevolgen kan de machtsovername door de taliban hebben voor de migratiedruk op en de veiligheid van de EU? Het zijn vragen waarop de ministers bevoegd voor Binnenlandse Zaken, Asiel en Migratie een antwoord zullen proberen te zoeken.
Verschillende landen hebben al laten verstaan dat ze geen Afghanen die hun land hebben verlaten willen opvangen. België is wel tot een inspanning bereid, zei premier Alexander De Croo vorige week al. ‘Ik sta open voor een gerichte inspanning op Europees niveau voor mensen die recht hebben op asiel, maar dan moet iedereen zijn deel van het werk doen’, luidde het.
Sinds de start van de evacuatiemissie, midden augustus, werden alles samen meer dan 95.000 mensen uit Kaboel geëvacueerd. Die westese evacuatiemissies lopen intussen op hun laatste benen. De Verenigde Staten, die instaan voor de beveiliging van de luchthaven, houden zich aan de belofte om zich tegen 31 augustus terug te trekken uit Afghanistan. Bovendien waarschuwen de inlichtingendiensten voor terreuraanslagen rond de luchthaven, waar nog altijd een mensenmassa staat die hoopt Afghanistan te kunnen verlaten. Ook de Belgische overheid kreeg, onder meer via Amerikaanse bronnen, te horen dat er een imminente dreiging was van een zelfmoordaanslag.
In zes dagen tijd zijn met 23 vluchten van de C-130’s van het Belgische leger meer dan 1.400 mensen vanuit Kaboel naar Islamabad overgebracht. In totaal hebben de Belgische autoriteiten 934 personen opgeroepen Afghanistan te verlaten, onder wie meer dan 500 Belgen en andere ‘rechthebbenden’.
Ook andere landen zetten een punt achter hun evacuatiemissie. Denemarken en Polen deden dat ook al, Nederland doet dat vandaag en Frankrijk volgt vrijdag.