CIA-baas Mike Pompeo wordt de nieuwe Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, hij vervangt Rex Tillerson. En dus krijgt ook de inlichtingendienst een nieuwe chef, Gina Haspel. Volgens adjunct-minister van Buitenlandse Zaken Steve Goldstein, die ook mag beschikken, heeft Trump niet met Tillerson gepraat vooraleer hij hem wandelen stuurde en kent deze laatste niet de reden daarvoor.
Rex Tillerson is niet langer de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken. Huidig CIA-baas Mike Pompeo vervangt hem, zo heeft president Donald Trump dinsdag bekendgemaakt via Twitter. Pompeo ‘zal fantastisch werk leveren. Dank aan Rex Tillerson’, zo vermeldt de tweet.
Nog volgens Trump wordt Gina Haspel (61) de nieuwe baas van de CIA. Ze wordt daarmee de eerste vrouw aan het hoofd van de buitenlandse inlichtingendienst (zie kader onderaan).
Wel dient de Senaat beide benoemingen nog goedkeuren. Een bron binnen het Witte Huis zegt dat Trump zijn team wilde herschikken voor de start van de onderhandelingen met Noord-Korea. Volgens de krant The Washington Post werd Tillerson vrijdag al ingelicht over zijn ontslag.
‘Geen uitleg’
Ook adjunct-minister van Buitenlandse Zaken Steve Goldstein mag naar verluidt beschikken.
Goldstein zei dat Trump niet met Tillerson gepraat vooraleer hij hem wandelen stuurde en kent deze laatste niet de reden daarvoor. Trump daarentegen zegt dat hij het al ‘enige tijd’ met Tillerson omtrent diens toekomst had gehad.
Tillerson heeft dinsdagmiddag (plaatselijke tijd), enkele uren na zijn ontslag vernomen te hebben, een korte afscheidstoespraak gehouden. In zijn acht minuten durende speech vernoemde hij president Trump amper één keer – om te melden dat Trump hem officieel van zijn ontslag op de hoogte bracht vijf uur nadat de president het ontslag in een tweet wereldkundig had gemaakt.
Tillerson, oud-ceo van Exxon, kondigde aan naar de privésector terug te keren en dat als ’trotse Amerikaan.’ Hij erkende dat op het State Department nog heel wat werk op de plank ligt: Syrië, Irak, IS, de relaties met China, enzovoorts.
Geen verrassing
De breuk tussen Trump en zijn minister van Buitenlandse Zaken hing al langer in de lucht: Amerikaanse media speculeren immers al enige tijd over het lot van Tillerson. Eind november had de krant New York Times geschreven dat Trump van plan was om ten voordele van Pompeo zich van Tillerson te ontdoen. Het NBC News had afgelopen zomer bericht dat Tillerson tijdens een vergadering naar Trump zou verwezen hebben met de term ‘moron’ (debiel).
Trump heeft die berichten echter steevast ontkend, stellend dat de twee politici ‘goed samenwerken’. Feit is wel dat Trump en Tillerson niet altijd op dezelfde lijn zaten. Zo had de minister van Buitenlandse Zaken vorige week nog gezegd dat er ‘nog een lange weg te gaan’ voordat de onderhandelingen op hoog niveau met Noord-Korea kunnen opstarten. Maar kort daarna ging Trump in op de uitnodiging van de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un om elkaar te ontmoeten.
‘Meningsverschillen’
Vooraleer de 65-jarige Texaan lid werd van de regering-Trump, behoorde hij tot de top van de energiegigant Exxonmobil. Als minister van Buitenlandse Zaken was hij de vierde in lijn voor de eventuele opvolging van de president, na de vicepresident, de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden en de voorzitter van de Senaat
Op een geïmproviseerd persmoment in de tuin van het Witte Huis zei Trump na de aankondiging van de verschuivingen dat er een probleem van ‘onderlinge chemie’ tussen hem en Tillerson was. Dat melden internationale media. ‘Wij verstonden elkaar goed, maar wij hadden ook meningsverschillen. Het was een andere manier van denken. Ik denk dat Rex nu veel gelukkiger zal zijn’.
Verschillen van mening waren er onder meer met betrekking tot het Klimaatakkoord van Parijs en het beleid inzake Iran. Tillerson wilde niet dat de VS uit het klimaatakkoord stapten, en was voor een minder harde aanpak van Teheran om Iran te verhinderen kernwapens te verwerven.
De aartsconservatief Pompeo (54) daarentegen is een fel tegenstander van de deal rond Iran en zit ook op de lijn van Trump inzake Noord-Korea.
Pompeo belandde vanuit de oerconservatieve Tea Party in 2011 voor de staat Kansas in het Huis van Afgevaardigden, waar hij tot vorig jaar zetelde. Als lid van de commissie die de aanslag van 2012 tegen het Amerikaans consulaat in het Libische Benghazi onderzocht, ontpopte Pompeo zich tot één van de luidst roepende critici van de omgang van de regering-Obama en toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton met deze zaak.
Pompeo was gekant tegen de sluiting van de gevangenis Guantanamo op Cuba, was voor het controversiële afluisterprogramma van de NSA en meent dat klokkenluider Edward Snowden de doodstraf verdient.
Wie is Gina Haspel?
Gina Haspel heeft een lange staat van dienst binnen de CIA, maar die is niet onbesproken.
Ze begon in 1985 bij de CIA te werken. ‘Gina is een voorbeeldige spionne en een toegewijde patriot’, zei Pompeo een jaar jaar geleden omtrent zijn opvolgster. ‘Zij is een ervaren leidster met een fantastische ingesteldheid om de dingen te doen en hen rond haar te inspireren’.
In 2013 werd Haspel hoofd van de clandestiene diensten binnen de CIA, maar enkele weken later was zij al vervangen. Zonder haar met naam te noemen, schreef de Washington Post in mei van dat jaar dat de spionne een centrale rol had gespeeld in de ergste gevallen van mensenrechtenschendingen onder het regime van de Republikeinse president George Bush jr.
Volgens de Post was zij rechtstreeks betrokken bij controversiële verhoortechnieken als ‘waterboarding’ en had zij een ‘uitgebreide rol’ in het folteren van gevangenen. In het bijzonder bestuurde Haspel een geheime gevangenis in Thailand waar gevangenen dergelijke marteltechnieken ondergingen. Meer nog, zij speelde volgens de krant ook een vitale rol in het vernietigen van videotapes die foltering in de Thaise en andere geheime gevangenissen van de CIA aantonen.
Nog een ontslag
Volgens de krant Wall Street Journal heeft Trump ook John McEntee, een van de langst dienende politieke medewerkers en persoonlijke assistent van de president, zonder voorafgaandelijke kennismaking de laan uitgestuurd. Er is nog geen bevestiging door het Witte Huis.
Volgens de WSJ diende McEntee reeds maandag het veld te ruimen. Hij zou niet eens zijn spullen hebben kunnen pakken en vertrok zonder jas aan. Niet nader genoemde medewerkers van het Witte Huis zeggen dat het ontslag met veiligheidsredenen te maken zou hebben.
De 27-jarige vroegere football-quarterback kwam in 2015 bij het campagneteam van Trump toen dit wezenlijk uit Jared Kushner, Hope Hicks, Stephen Miller en Dan Scavino bestond.
Er zijn berichten dat alleen al in de laatste weken zowat drie dozijn medewerkers omwille van verscherpte veiligheidsvoorschriften zijn vertrokken.