Saoedi-Arabië versus Iran: oorlog in de maak?
De oplopende spanningen tussen Saoedi-Arabië en Iran, over Libanon, doen de vrees voor een militaire confrontatie tussen de twee aartsvijanden toenemen. De Saoedi’s kunnen rekenen op de opvallende steun van Israël en ook de VS.
Centraal in het conflict staat Libanon, waar premier Saad Hariri vorige week naar Saoedi-Arabië vertrok om van daaruit zijn ontslag aan te kondigen. Hij haalde daarbij uit naar de invloedrijke sjiitische militie Hezbollah en Iran, die volgens hem ‘Libanon in een wurggreep houden’.
Hezbollah, gesteund door Iran, maakt in Libanon deel uit van de regering van Hariri, een soennitische moslim die jaren in Saoedi-Arabië in ballingschap leefde voor hij elf maanden geleden premier werd. In Libanon is er een fragiel politiek evenwicht tussen de vele verschillende religieuze strekkingen. De bezorgdheid is groot dat op elk moment een nieuw bloedig conflict kan uitbreken.
‘Vastgehouden’
Volgens Hezbollah wordt de ontslagnemende Hariri echter tegen zijn wil vastgehouden in Saoedi-Arabië. Dat zei Hezbollah-leider Hassan Nasrallah vrijdag in een televisieboodschap. ‘Hariri mag niet terugkeren naar Libanon. We veroordelen deze vernedering van de premier.’
Wat de Hezbollah-leider, die dicht aanleunt bij de Saoedische aartsrivaal Iran, nog meer verontrust, is de toenadering van Riyad met Israël. ‘Nog gevaarlijker is dat ze Israël aansporen om Libanon te bombarderen.’
Burgers teruggeroepen
De regering van Saoedi-Arabië riep donderdag zijn burgers op om Libanon zo snel mogelijk te verlaten, ‘met het oog op de situatie’ – een oproep die gevolgd werd door de bondgenoten in Bahrein en Koeweit. Meer redenen werden niet gegeven.
Eerder had de Saoedische minister van Buitenlandse Zaken Adel al-Jubeir gezegd dat Riyadh de regeringsdeelname van Hezbollah in Libanon beschouwt als een oorlogsdaad tegen Saoedi-Arabië en dat Libanon een vijandige staat is zolang Hezbollah er mee regeert.
Vorig weekend werd vanuit Jemen, waar al jaren een proxy-oorlog tussen Saoedi-Arabië en Iran woedt, een raket afgevuurd richting Riyahd, wat volgens de Saoedische regering met de steun van Hezbollah en Iran gebeurde.
De vrees groeit dan ook dat de oplopende spanningen kunnen leiden tot een diepe economische crisis of zelfs oorlog. ‘Er zijn zoveel lontjes, zo weinig communicatie en zoveel risico dat er iets ontploft, dat de kans klein is dat er iets níet fout loopt,’ citeert The New York Times Robert Malley, voormalig hoofd van het Midden-Oostenbeleid van de Amerikaanse regering onder Barack Obama.
Toch valt te betwijfelen of Saoedi-Arabië wel aan een nieuwe militaire confrontatie wil beginnen, terwijl het nog altijd verwikkeld is in de oorlog in Jemen. Het is ook niet de eerste keer dat Saoedi-Arabië zijn burgers uit Libanon haalt, volgens de NYT gebeurde dat de voorbije vijf jaar minstens vier keer.
In een interview met Knack in juni zei Midden-Oosten-expert Gerd Nonneman, hoogleraar aan de prestigieuze Georgetown University in Doha, al dat Saoedi-Arabië volgens hem militair niet opkan tegen Iran.
‘Ik acht het wel mogelijk dat de Saudi’s iets proberen uit te lokken, om Amerika tot actie te dwingen.James Mattis, de Amerikaanse defensieminister, is zeer anti-Iraans. Tegelijk is hij realistisch genoeg om geen overhaaste beslissingen te nemen. De Amerikanen weten dat het ongemak van enkele terreursteunende Qatarezen niet opweegt tegen de twee basissen en 12.000 troepen die ze in Qatar hebben. Ook de antiterreursamenwerking tussen Qatar en Amerika is voor hen te waardevol om op te geven.’
Lees het volledige interview met Nonneman over de Golfcrisis.
Israël
De Saoedi’s lijken in de huidige crisis een opmerkelijke bondgenoot te krijgen: Israël. Officieel onderhouden beide landen echter geen diplomatieke betrekkingen.
Volgens The Guardian zei de Israëlische minister van Inlichtingen Yisrael Katz dat hij denkt dat de tijd rijp is voor een diplomatiek offensief tegen Iran en Hezbollah binnen de Verenigde Naties.
Israël uit al langer zijn bezorgdheid over de te grote invloed van Hezbollah in de Libanese regering en in Syrië, waar het net als Teheran de regering van president Bashar al-Assad steunt.
Nog volgens The Guardian groeit binnen de Israëlische regering de overtuiging dat een nieuwe oorlog met Hezbollah onvermijdelijk is. Beiden vochten in 2006 al een maandenlang bloedig conflict uit, dat beëindigd werd met een staakt-het-vuren op 14 augustus.
Franse bemiddeling
Tegen de achtergond van de spanningen tussen Saoedi-Arabië en Iran heeft de Franse president Emmanuel Macron verrassend zijn reisprogramma in het Midden-Oosten aangepast. Hij vloog donderdagavond nog naar Riyad om daar kroonprins Mohammed bin Salman te ontmoeten en over Iran, Jemen en Libanon praten.
Macron heeft ‘harde stellingnames vooral over Iran gehoord (…) die niet stroken met wat hij van mening is,’ zo zei hij op een persconferentie.
