Onze man op de afgelaste Trump-meeting: ‘Jij komt uit Europa? Ik heb medelijden met jou’

Duizenden supporters in Chicago kregen niet wat ze wilden: een toespraak van Donald Trump. De ontgoocheling en de spanning aan de ene kant, de vreugde bij tegenmanifestanten aan de andere, waren groter dan de rellen. “Als Trump niet wint, is dit land om zeep”. “We moeten de wereld laten zien dat niet iedere Amerikaan Trump ondersteunt”.

Het was zo’n slecht idee dat sommigen er voorbedachtheid en een provocatie in zagen. De Trumpmeeting, in de aanloop naar voorverkiezingen in Chicago en de staat Illinois, was gepland in het Pavilion, de grootste zaal van de Universiteit van Illinois. Dat is een universiteit met een heel diverse populatie. Vrijwel meteen nadat bekend werd dat de controversiële Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump deze zaal had afgehuurd, werden protestmanifestaties aangekondigd, door studenten en door leiders van de Spaanstalige gemeenschap in de stad.

Ook werden manifestanten opgeroepen om gratis tickets voor de meeting te bestellen en zo de Trumpaanhang te infiltreren. Die manifestanten kwamen niet alleen uit Chicago en omstreken. Er kwamen ook studenten uit buurstaat Indiana, meerdere uren bus van Chicago verwijderd.

Hoeveel mensen precies opdaagden voor de Trumpmeeting, is niet bekendgemaakt. De zaal heeft een capaciteit van, al naargelang de bron, 8.500 tot 10.000 bezoekers, en vele duizenden moesten door security en metaaldetectoren passeren.

Dat proces verliep vlot, de belangstellenden schoven naar binnen langs een niet zo dichte en stille rij manifestanten, die met spandoeken duidelijk maakten dat Trump voor hen de Hitler van deze tijd is.

Degenen die de meeting wilden bijwonen, waren nog altijd overwegend wit, maar naar normen van Trumpbijeenkomsten toch al eerder gemengd: er waren Aziaten, moslims, zwarten, Spaanstaligen. Trumpsupporters, velen met hun kinderen in het getouw, vroegen zich onderling af, enigszins ongerust in het rond kijkend, hoeveel manifestanten de zaal waren binnengeraakt. Zou het een vijfde zijn? Een kwart? Minder? Meer?

Twee jonge Amerikaanse moslims met wortels in Pakistan en Trump-petjes wilden niet gefotografeerd worden, maar ze vertelden aan wie het wou horen dat ze vonden dat Trump gelijk had met zijn standpunt over anti-Amerikaanse gevoelens in de moslimwereld. Dat inreisverbod op moslims zou hij niet kunnen realiseren maar, zegden ze, een verkiezingsoverwinning van Trump zou “een signaal geven dat de moslimwereld nodig heeft. Het kan daar niet verder zoals het gaat”.

In de voorbije dagen en weken leek Trump nog wel eens tot geweld op te roepen. Een fan sloeg tijdens een meeting een manifestant in het gezicht. Bij het buitenwerken van betogers zei Trump al enkele keren dat die “in het verleden” op een draagberrie zouden zijn afgevoerd. Hij gaf ook al eens mee dat hij de rekening zou betalen als een aanhanger iemand verrot zou slaan. Als hij daarover in de pers ondervraagd wordt, doet hij het af als humor.

In Chicago werden over de geluidsinstallatie sussende boodschappen omgeroepen. “Donald Trump”, zo riep men om, “is een even grote voorstander van het eerste als het tweede amendement” van de grondwet. Het tweede amendement garandeert het vrij wapenbezit. Het eerste de vrijheid van meningsuiting. Degenen die protesteren mogen hun mening geven, “maar aangezien dit een privébijeenkomst is”, mogen ze de meeting niet verstoren. Laat in dat geval de security haar werk doen, en “ga in geen geval over tot geweld. Reageer door slogans te scanderen voor meneer Trump”.

‘Iedereen is een racist’

Ik ben naar deze meeting afgezakt in de hoop iets meer te vernemen over de Trumpaanhang en daar is alle tijd toe. De meesten zijn uren te vroeg gearriveerd, gingen ervan uit de veiligheidsprocedure veel langer zou vergen.

Ed Landmichl, een 32-jarige werknemer van een bandenbedrijf, heeft niet de bedoeling onopgemerkt te blijven. Hij heeft zich in de mate dat hij kon gehuld in de nationale kleuren: rood-wit-blauw. Bij vorige gelegenenheden heeft hij in Republikeinse voorverkiezingen libertair gestemd, op Ron Paul, en in de uiteindelijke verkiezingen op de derde partij. Maar nu vindt hij zich terug in Trump. Waarom?

“Men zegt dat we kwaad zijn en laagopgeleid. Kwaad ben ik zeker, ik betaal belastingen en heb niet de indruk dat het geld goed besteed wordt. Maar laagopgeleid ben ik niet”. Twee dingen trekken hem aan, zegt hij: Trump is sterk en hij is iemand met persoonlijkheid, “een karakter”.

“Hij is niet libertair, dat klopt, hij is een protectionist. Maar in mijn sector wordt de concurrentie moordend. Mijn bedrijf stelt 40 mensen tewerk. Als wij tweedehandse banden vulkaniseren, wat ecologisch beter is dan ze te dumpen, zijn ze duurder dan nieuwe banden uit China. Ik ben in principe voor vrijhandel, maar we redden het niet tegen China. Vele van mijn werkmakkers zijn Mexicanen. Zij werken aan de banden, ik doe de verkoop. Die Mexicanen stemmen niet voor Trump, maar de andere werknemers ongeveer stuk voor stuk wel. Omdat ze Trumps verhaal geloven, zij en ik geloven dat hij het land, zoals zijn slogan het stelt, weer groot zal maken. Het klinkt misschien melig, maar als hij dat niet doet – wat is eraan verloren? De andere politici veranderen al zeker niets aan de situatie. Een stem op een andere kandidaat is sowieso verloren”.

Hij is ook langs de rij manifestanten gestapt, hij heeft ook het verwijt van racisme gehoord. “Over de Hitlervergelijking wil ik het zelfs niet hebben. Zijn die mensen bij hun volle verstand? Maar racisme? Ik weet niet wat anderen daarvan vinden, maar in mijn ogen is iedereen een racist”.

Hij haalt een oude, buitenmaatse dollar boven, en laat die vallen. “Je kunt die dollar beloven dat de wereld maakbaar is en dat de valbeweging een constructie is van mensen die niet beter weten. Maar als ik de munt loslaat, valt hij. Zo is het in mijn ogen met racisme. Als er geen zwarten zijn, staan we wantrouwig tegenover mensen met blauwe ogen, of tegen kale mensen, of beter nog tegen dikke mensen en gaan we ons afvragen of we die niet meer moeten belasten dan anderen. En als er geen witten zijn, komt er racisme van de wat lichtergekleurden tegenover de heel donkeren. Ons brein zorgt voor onderscheid en wantrouwen, en wie dat ontkent, maakt zich wat wijs. Maar ik vind niet dat Trump buiten de perken gaat. Ik vind Hillary Clinton racistischer dan Trump. Hoe behaalt zij haar overwinningen? Door de zwarte gemeenschap te paaien. Zonder haar voorsprong bij de zwarte gemeenschap wint Bernie Sanders bij de Democraten. Mijn theorie is: we zijn verschillend, we hebben het daar moeilijk mee, maar uiteindelijk is er genoeg wat ons verbindt en zitten we in dezelfde schuit. Ik heb kinderen en een familie en moet geld verdienen. Mexicanen hebben kinderen en een familie en moeten geld verdienen. Trump is de enige kandidaat die in alle zalen hetzelfde vertelt en niet, zoals Hillary, het ene vertelt voor de ene gemeenschap en iets anders van de andere, omdat ze per doelgroep campagne voert. Ik heb liever iemand die voor de hele schuit praat, dan iemand die zegt dat er andere regels gelden voor de roeiers die links voorin zitten”.

‘Een kwestie van slavenarbeid’

Lydia heeft meegeluisterd. “Ik ben nu 50 en ga voor het eerst stemmen”, zegt ze. Ze was wel min of meer Republikeins, maar links-Republikeins, “open van geest, open voor nieuwe ervaringen. Mijn recentste vriendje was moslim”. Ze heeft een doctoraat gemaakt over de Engelse romantici, Keats en zo. “Moet ik ook altijd zo van lachen. Men zegt dat de aanhangers van Trump niet gestudeerd hebben. Ik heb een dubbel doctoraat”. Niet dat die doctoraten haar aan een baan hielpen. Ze heeft voornamelijk als verpleegster gewerkt.

“Ik ben links, zeker naar Amerikaanse normen. Maar ik doe het in mijn broek als ik aan de veiligheid denk. Kun je het je voorstellen? Ik heb veel moslimvrienden. In San Bernardino werden Amerikanen om het leven gebracht door een moslim die ze als vriend beschouwden. Wat moet je dan doen? Hoe kun je het wantrouwen dat daar is ontstaan, weer wegnemen?”

Moslims het inreizen beletten lijkt haar niet praktisch of haalbaar, maar er moet wel iets gebeuren, en Trump is de man die het kan doen. “Wie is er anders?” Haar ex, die even gechoqueerd was over San Bernardino als zijzelf, denkt er net zo over, zegt ze. En natuurlijk zijn er racisten, die op de kar springen, “er zijn waarschijnlijk hier racisten, of Ku Klux Klan-sympathisanten, maar is Trumps boodschap racistisch? Ik vind van niet”.

Het is ook, zegt ze, een kwestie van slavenarbeid. De VS werden groot met behulp van slavenarbeid. En nu zijn de mensen er geëmancipeerd en willen ze niet langer als slaven werken. “Maar we concurreren met landen die hun werknemers nog wel als slaven behandelen. Dat is geen billijke concurrentie, dat kunnen we niet houden. En dus zijn er regels nodig om onze markt te beschermen”.

‘Bullebak met een hoger doel’

Een verpleegster, Linda, heeft haar stem al aan Trump gegeven – dat kan op voorhand in Illinois. Bij haar was de motivatie zijn toezegging dat hij de ziekteverzekering door mekaar zal gooien. “Als je benzine tankt, weet je wat het je kost, want dat staat op de pomp. Ik moet zelf patiënten begeleiden, en wat je ook nodig hebt aan ingrepen of tussenkomsten – je weet niet wat het kost, en je weet niet wat je verzekering terugbetaalt. Je bent niet verzekerd, je speelt een soort loterij. Of het nu met Obamacare is of niet – dat blijft om het even: als patiënt heb je geen verhaal tegen hogere belangen, de artsen, de verzekeringsmaatschappijen, de farmaceutische industrie”. Met Trump, denkt ze, zal de concurrentie open worden en zal er wel duidelijkheid komen.

Ik heb zijn uitspraken op de voet gevolgd, zeg ik haar, en Trump heeft over gezondheidszorg vanalles en het tegendeel beweerd, maar duidelijkheid voor consumenten over tarieven? “Hij denkt in die richting”.

Haar echtgenoot, Garry, die in het ziekenhuis waar zij werkt mensen met ademhalingsproblemen begeleidt, zegt dat hij Trump, tijdens diens tv-carrière in The Apprentice, “een eikel” vond, “een bullebak, die mensen te zeiken zette”.

Een bullebak is hij toch nog altijd?

“Soms, maar ik krijg de indruk dat hij echt met het land begaan is. Hij is nu een bullebak met een hoger doel. Hij zal dingen voor mekaar krijgen. Hij is bezig met details in zijn eigen bedrijven, hij zit mensen achter de veren. Als hij zo het land leidt, verandert er misschien wat. Hij deugt blijkbaar als vader want zijn kinderen mogen er zijn.”

In het ziekenhuis, zegt hij, zijn er velen die overwegen op de Democratische kandidaat Bernie Sanders te stemmen. “Ik niet, ik ben echt conservatief. Maar bij hen is de afweging: zal Sanders iets gedaan krijgen, of zal Trump iets gedaan krijgen? Zelfs degenen die de standpunten van Sanders verkiezen, denken dat Trump als president veel krachtdadiger zal zijn. En als Hillary de Democratische genomineerde is, denk ik dat vele van de kiezers van Sanders overstappen naar Trump”.

Dat is ook de teneur bij een Mexicaanse man, die met een Spaanstalig bord rondloopt: ‘Viva Trump’. Hij stelt zich voor als Cat Perez, en zegt dat de familie van Trump bewijst dat hij geen flierefluiter is zoals de media beweren. Als zijn beleid banen creëert, zal geen enkele Mexicaan daartegen gekant blijven.

Ach Europa

Vera, met een winkel en een importbedrijf in luxeproducten, onder meer porselein, is een oudgediende in de Republikeinse partij, wat in mijn staal van gesprekken de uitzondering is. De vorige keer stemde ze op Mitt Romney, zegt ze, en heeft ze veel geld in zijn campagne gestopt. “Dat mag ook wel eens gezegd worden: wat een verademing dat Trump me nergens om vraagt. Wat een vrijheid geeft hem dat om echt iets te veranderen”.

Ze was niet onmiddellijk overtuigd, geeft ze toe: ze steunde eerst Rand Paul en Ben Carson, en als Trump het niet haalt, ziet ze Ted Cruz ook wel zitten. “Maar ik vind me steeds meer terug in Trump. Ik moet vaak naar Europa reizen voor mijn bedrijfje. Jij komt uit Europa? Ik houd zielsveel van het continent, maar ik heb medelijden met jou. Ik ga geregeld naar Frankijk, naar een fabriek in Limoges. Af en toe, zo om de twee jaar, neem ik mijn familie mee. In 2014 waren we in Parijs, en ik zei: dit is de laatste keer.”

Wat was er veranderd in 2014?

“Ik dacht dat Frankrijk seculier wilde zijn, dat apprecieerde ik ook altijd, maar overal waar ik n 2014 ging, was het religie, moslimreligie, wat we zagen. Ik vond het beklemmend. Ik had de indruk dat ik met mijn kledij en mijn gedrag niet meer veilig was. Toen de aanslagen bij Charlie Hebdo en in november rond de Bataclan gebeurden, vond ik het heel erg, maar was ik niet echt verbaasd. De opengrenzenpolitiek heeft bij jullie duidelijk problemen gegeven. Democraten bij ons willen net zo’n open grenzen. Barack Obama heeft er altijd de mond van vol dat dingen die hem niet bevallen niet stroken met de waarden van het land. Moslims buitenhouden is on-Amerikaans, zegt hij. Maar over wiens waarden heeft hij het? Niet over de mijne. Ik vind wat hij zegt on-Amerikaans. Ik zou het vijf jaar geleden niet gezegd hebben, maar ik wil niet dat we eindigen als Europa”.

‘Niet tactisch denken’

Op dat moment wordt omgeroepen dat Trump niet komt.

Mensen vergewissen zich er bij mekaar van dat ze het juist hebben gehoord. Kinderen en volwassenen zijn zichtbaar ontgoocheld.

Vera is ontgoocheld. “Mijn redenering is: als Hillary Clinton wint, houdt dit land op te bestaan. Zo erg is dat volgens mij. Zo belangrijk is de volgende verkiezing. Dit land wordt een verzameling van belangengroepen, en je zult niks meer mogen zeggen wat een van die belangengroepen tegen de haren strijkt. Als Trump niet wint, is dit land om zeep. De tegenpartij is er blijkbaar net zo van overtuigd dat wij het voortbestaan van het land bedreigen. Maar wij beletten ten minste niemand om te spreken”.

Anti-Trumpmanifestanten juichen. ‘Bernie, Bernie, Bernie‘, roepen ze eerst, verwijzend naar Sanders, om kort daarna over te gaan in een eindeloos herhaald “we stopped Trump“.

Een deel van de Trumpaanhang lijkt te chargeren in de richting van de tegenmanifestanten, die dichtbij de hoofduitgang gegroepeerd zitten. “We want Trump” scanderen zij. Er worden enkele klappen uitgewisseld maar het geweld blijft voornamelijk verbaal. De twee slogans weerklinken synchroon.

Terwijl de spanning en de chaos in de zaal stijgt, houden ouders hun kinderen in de gaten. Ze wachten af tot er een duidelijke uitweg is. Een bleke jongeman van een jaar of 20 wordt opgebeld door iemand die het op tv volgt. “Dit is zo eng”, zegt hij hoofdschuddend, ontdaan.

Bij de manifestanten zijn er ook nogal wat ouderen, niet-studenten, en die manifestanten vertegenwoordigen duidelijk veel meer het multiculturele Amerika dan de Trumpaanhang.

Ik vraag aan een tegenbetogende vrouw van een jaar of zestig, wit en mager, of ze denkt dat de actie Trump helpt of schaadt. “We kunnen onmogelijk niets doen”, zegt ze. En als het hem helpt, “zullen we nog harder moeten werken. Maar we kunnen niet over ons heen laten gaan dat iemand Mexicanen verkrachters noemt, of alle moslims haters van Amerika. Op zo’n moment kun je niet langer tactisch denken”.

Vindt ze het niet erg dat een manifestatie leidt tot de afgelasting van een politieke meeting? “Wij hebben die meeting niet afgelast, wij hebben alleen gemanifesteerd”.

Een van haar vrienden probeert een zwarte man te beletten op een Trumpaanhanger in te slaan. Aan de andere kant wordt de hitsige Trumpsupporter tegengehouden door een oudere medestander.

De dreiging is groter dan het geweld. Aan beide zijden sussen mensen in gelijkaardige termen: geweld lost niets op, of maakt het maar erger. “Dit is wat ze willen”. Aan beide kanten is er withete woede, die op de een of andere manier niet helemaal uit de hand loopt.

“Dit is onuitgegeven”, zegt een Trump-man, “Nooit gebeurd: mensen het spreken beletten. Dit is on-Amerikaans”.

Buiten zijn de anti’s nu bij duizenden aanwezig en in de meerderheid. Ik zie een meisje uit het Trumpkamp, dat haar Trumpbord onder haar jas verstopt, terwijl ze zich voorovergebogen weghaast.

Cassandra staat aan de uitgang met een bord waarop Trump “chump” wordt genoemd, idioot. Naast haar staat iemand met een Hitlerbord, Trump met een Hitlersnor. Nog wat verder is het, allicht realistischer, de Italiaanse zakenman en ex-premier Silvio Berlusconi die als vergelijkingspunt dient.

Het gevoel van triomf bij de tegenbetogers wordt getemperd als enkelen in schermutselingen met de politie verzeilen. De klappen die tussen politie en manifestanten vallen zijn talrijker en harder dan de klappen in de zaal. Maar ook hier vallen de ongeregeldheden uiteindelijk wel mee. Op goed tweehonderd meter van de zaal manifesteren bewoners tegen recent politiegeweld, en dat protest is helemaal vreedzaam.

Alma Martinez, afkomstig uit Puerto Rico maar al een tijd in Chicago werkend, houdt, terwijl het alweer minder druk en zeker minder gespannen wordt, nog altijd haar bord in de hoogte. “De opkomst van Trump is de ondergang van Amerika” staat erop. Ook zij vindt dat ze niet anders kon dan manifesteren en de Trumpmeeting verstoren.

“We moeten de wereld laten zien dat niet elke Amerikaan Trump ondersteunt. Namens wie praat hij eigenlijk? We hebben altijd gedacht dat zijn kandidatuur een wansmakelijke grap was, maar nu hij echt kans lijkt te maken, moeten we tussenkomen. Dat hoorde ik daarnet: Chicago moet Trump een halt toeroepen. Als het nergens anders gebeurt, moet het maar in Chicago gebeuren”.

Ze kijkt naar een helder streepje maan dat boven de wolkenkrabbers uitsteekt.

Enkele blokken verder, dat is het voordeel aan de grote stad, gaat het leven grotendeels zijn gewone gang. Gevluchte, ontzette Trumpaanhangers en triomfantelijke tegenbetogers halen sandwiches in de Target-supermarkt. Vrede is het nog niet, verre van zelfs, maar er wordt niet meer gedreigd met slagen en verwondingen.