‘De oorlog in Oekraïne biedt aan Boris Johnson een kans op eerherstel’

‘Poetins invasie heeft Boris Johnson een kans gegeven om zijn premierschap te vernieuwen’, schrijft Lia Van Bekhoven vanuit Londen. ‘Ruim een maand geleden hing Johnsons politieke loopbaan nog aan een draadje.’

Boris Johnson, zo lees ik, kan niet wachten om naar Oekraïne te gaan. Hij zou met eigen ogen de situatie aan de koude oorlogsgrond willen zien. Of, volgens cynici, met eigen ogen willen zien hoeveel foto’s van de Britse premier in een kogelvrijvest de kiezer in het VK aankan.

Boris Johnson heeft veel aan de oorlog in Oekraïne te danken. Poetins invasie heeft hem een kans gegeven zijn premierschap te vernieuwen. Ruim een maand geleden hing Johnsons politieke loopbaan aan een draadje. Hij werd de eerste Britse premier die zich moest verantwoorden bij de politie op verdenking van het overtreden van rechtsregels. Partygate, het schandaal waarbij de premier in volle coronatijd de lockdownregels brak door borrels in zijn ambtswoning bij te wonen, leek hem de politieke kop te kosten. Oppositieleider Keir Starmer, die vond dat het land ‘een serieuze leider voor serieuze dagen’ nodig had, eiste zijn aftreden. Een stuk of vijftien volksvertegenwoordigers uit Johnsons eigen partij dienden verzoeken in voor een motie van wantrouwen.

Totdat Poetin zijn troepen het sein gaf de grens met Oekraïne over te steken. Naast de beelden van brandende ziekenhuizen en vluchtende burgers, verloor Partygate iedere importantie. Sommige Conservatieve kamerleden die Johnson hadden opgeroepen op te stappen, trokken hun eis in. Oekraine was het enige onderwerp dat er nog toe deed. In vergelijking met ‘de grootste oorlog sinds 1945’, was alles irrelevant.

De oorlog biedt aan Johnson een kans op eerherstel. Hij kan de kiezers laten zien dat hij meer is dan een clown, of een leider die te geprivilegieerd is zich aan regels te houden. Dat hij wel degelijk de man is voor ‘serieuze dagen’.

Johnson heeft de afgelopen weken meer gereisd dan in zijn drie jaar als premier daarvoor. Van München naar Saoedie-Arabie en van Kiev naar Estland heeft hij zich een plaats proberen af te dwingen als internationale power broker. De chaotische premier, te ongeduldig voor beleidsdetails, heet in zijn politieke element te zijn. ‘Hij was er nooit de man naar de hele dag achter zijn bureau te zitten’, zeggen medewerkers. ‘Dit kan zijn Falklands-moment zijn.’ Daarmee verwijzend naar de oorlog die zijn voorgangster Margaret Thatcher vocht aan het begin van de jaren tachtig, en die haar hernieuwde populariteit opleverde.

De oude Boris van de achteloze versprekingen en het hyperbolisch taalgebruik is niet verdwenen. Dat de metamorfose naar een serieuze leider hapert, werd duidelijk tijdens een toespraak van vorige week waarin de Britse regeringsleider de vrijheidsdrang van Brexiteers vergeleek met die van de Oekraïners. Een vergelijking die voor afkeer en ongeloof zorgde en waar hij achteraf spijt van zou hebben.

Maar Oekraïners, premier Volodymyr Zelenski, met wie Johnson bijna dagelijks telefoongesprekken voert, voorop, zien de Britten als een van hun betrouwbaarste bondgenoten, betrouwbaarder dan de VS en de EU. Kort na de Krimoorlog in 2015, zijn Britse militairen begonnen met het Oekraïense leger, dat volgens de stafchefs in Kiev ‘in duigen lag’ en ’totaal gedemoraliseerd was’ te helpen moderniseren. Onder Operation Orbital werden 22.000 Oekraïense militairen door de Britten opgeleid.

Sinds de invasie is Boris Johnson een van de meest uitgesproken critici van Rusland. Terwijl andere westerse leiders aarzelden Oekraïne te bewapenen uit angst Poetin te irriteren, vulde Londen zijn militaire toestellen vol wapens richting Kiev. Voor de invasie leverde de Britten 2.000 lichte anti-tank raketten, sindsdien opgevoerd met nog eens 1615. Meer militair materieel, waaronder de supersnelle Starstreak grond-lucht raketten, zijn onderweg.

Dagelijks is er in Londen kritiek op de stroperige bureaucratie, zoals de visumaanvraag van dertig pagina’s, waarmee Johnson Oekraïense vluchtelingen van de Britse elanden weert. Het duurde ook een tijd voordat de Britse regering uit de startblokken raakte wat sanctiemaatregelen tegen oligarchen betreft. Het is Johnson, wat Kiev betreft, vergeven. ‘Ik ben je enorm dankbaar, Boris, zei Zelenski in een videoboodschap aan het lagerhuis.

Johnson heeft zijn energie hervonden omdat hij gelooft dat de samenzwering om hem af te zetten, gestrand is. De fractie zint op een subtiele campagne om zijn premierschap opnieuw te lanceren. In mei zijn er lokale verkiezingen. Conservatieve partijactivisten, die cruciaal zijn in pogingen ongeïnteresseerde kiezers de stemhokjes in te krijgen, krijgen te horen dat de premier niet afgeschreven is, maar ‘de moeite waard om voor te vechten’.

Partygate is niet dood, ze slaapt. Het politieonderzoek is in volle gang. Het is mogelijk dat de premier alsnog een boete krijgt. Maar hét verschil met een maand gelden is dat zo’n bestraffing niet meer gezien wordt als een reden voor de fractie Johnson af te zetten.