‘De Catalaanse separatisten zijn geen politieke gevangenen, het zijn leugenaars’

‘De Catalaanse separatisten zijn geen politieke gevangenen’, schrijft Manuel Valls, voormalig Frans premier, geboren Catalaan en kandidaat-burgemeester van Barcelona. ‘Ze hebben daarentegen bijzonder veel leugens verspreid om een staatsgreep te kunnen plegen.’

Ik zal onmiddellijk ter zake komen: de Catalaanse separatisten zijn helemaal geen politieke gevangenen. Toch blijven tal van politici en journalisten deze leugen met een indrukwekkend doorzettingsvermogen herhalen.

Als voormalig minister van Binnenlandse Zaken en premier van Frankrijk ken ik de werking van het staatsapparaat erg goed. Zowel dat van het land waar ik hoge posities bekleedde als dat van vele andere landen. Vanuit die expertise kan ik met zekerheid zeggen dat elke andere grote Westelijke staat op een veel krachtiger manier zou hebben gehandeld wanneer separatisten zo aggresief de grondwet zouden aanvallen.

‘Spanje is een democratie bij uitstek’

Het democratische Spanje zag het licht na de Transitie in de jaren zeventig en slaagde erin een regime te smeden met buitengewone garanties van rechten en vrijheden. Er bestaan weinig momenten in de geschiedenis die zo exemplarisch zijn als de Spaanse overgang van dictatuur naar democratie.

De ondubbelzinnigheid waarmee Spanje de principes en waarden van een liberale rechtsstaat koestert is naar alle waarschijnlijkheid net een positieve tegenreactie op al die jaren zonder democratie. In die mate dat Spanje steeds tot de top behoort in objectieve rapporten over democratische variabelen zoals het verkiezingsproces, pluralisme, het functioneren van de regering, politieke participatie, politieke cultuur en burgerlijke vrijheden. Die rapporten komen niet zomaar uit de lucht gevallen.

De Catalaanse separatisten zijn geen politieke gevangenen, het zijn leugenaars.

Om een voorbeeld te geven, de jaarlijkse ranking van ‘democratische kwaliteit’ door The Economist, wiens geloofwaardigheid geen discussie behoeft, erkent slechts 20 ‘volwaardige democratieën’. Spanje is er één van. De daaropvolgende groep van ‘imperfecte democratieën’ bevat onder meer België.

Een andere gesubsidieerde leugen van de Catalaanse separatisten is deze waarmee zij Spanje afschilderen als een land met een gebrekkig rechtssysteem waar de mensenrechten niet worden gerespecteerd. Deze informatie is zo ver verwijderd van de werkelijkheid dat dit kan dienen als staaltje van het hoge niveau van intoxicatie dat is bereikt.

De werkelijkheid ziet er daaretegen helemaal anders uit. Spanje heeft in de loop van zijn geschiedenis amper 103 ongunstige uitspraken van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens gehad op een bescheiden totaal van 157 rechtzaken. In andere landen oogt dat plaatje veel minder mooi. Frankrijk is bijvoorbeeld 728 keer is veroordeeld in 997 rechtzaken, en Italië 1819 maal in niet minder dan 2.382 procedures.

Met bovenstaande informatie in het achterhoofd vraag ik me af hoe het mogelijk is dat in sommige internationale media, en vooral in de Vlaamse media, het tegenovergestelde idee ingang kon vinden?

Het antwoord is dat Catalaanse separatisten allesbehalve groentjes zijn in manipulatie. Integendeel, de nationalistische strategie bestond er in om gedurende decenni op een geduldige en systematische wijze leugens te verspreiden. In de laatste dagen van juli 1988, gaf Jordi Puyol, president van de Catalaanse regering tussen 1980 en 2003, aan zijn raadsleden een visienota die de basis legde voor wat de nationalisatie van het Catalaanse land moest worden.

Het document met de titel Programa 2000beschreef met absolute helderheid de strategie van nation building door middel van nationalisme, met als centrale as de infiltratie in het maatschappelijk middenveld door middel van leugens mythevorming.

Ontelbare leugens

Wie mijn politieke loopbaan heeft gevolgd weet dat parler vrai een van de meest zichtbare kenmerken van mijn politieke stijl is. Net daarom vind ik de politieke werkwijze van het Catalaanse nationalisme zo aanstootgevend. Elke dag word ik bezorgder over de macht van hun leugens. Ik maak me zorgen over dit nepnieuws, omdat ze een van de favoriete wapens zijn van de populisten en nationalisten, die ik beiden beschouw als de voornaamste gevaren voor de Westerse democratie.

En men moet durven zeggen dat het Catalaanse nationalisme veel heeft gelogen. Men heeft studenten een verzonnen verhaal voorgeschoteld dat bol staat van mythes waarmee men artificiële grenzen te leggen met de rest van de Spaanse studenten. Men heeft gelogen tegen de eigen burgers via een netwerk van publieke en private audiovisuele media.

Dat was ook expliciet de bedoeling. In het eerder genoemde progamma uit 2000 staat dat Catalonië werk moet maken van ‘het introduceren van professionaliteit op hoog niveau en een hoge technische kwalificatie op de belangrijkste plaatsen van de media’. Die media moesten steeds bereid zijn om de leuzen van het nationalisme te verspreiden, zoals de beroemde slogan ‘Espanya ens roba‘ (‘Spanje besteelt ons’).

Wat in Catalonië gebeurt, is de belangrijkste politieke uitdaging van onze tijd: het is het debat tussen democratie en demagogie, tussen burgerschap en het tribale en tussen democratische politiek en populisme.

En tot slot heeft men gelogen tegen de burgers van andere landen, want in de laatste fase van het uitvoeren van hun strategie naar onafhankelijkheid, richtte men een netwerk van ‘ambassades’ op, wiens hoofdreden van bestaan het verspreiden van frauduleuze propaganda is en zo zielen te winnen voor de zaak.

Onwaarheden bestrijden

In de komende maanden zullen de Catalaanse separatisten er alles aan proberen te doen om de internationale publieke opinie te benevelen met een parallelle rechtspraak van de twaalf gevangenen van het onafhankelijkheidsproces: Oriol Junqueras en vijf andere ex-raadsleden van de Catalaanse regering, de ex-voorzitter van het parlement, Carme Forcadell, alsook de leiders van de twee belangrijkste separatistische organisaties. Daarom is het absoluut noodzakelijk te waarschuwen voor de tactieken van het Catalaans separatisme, hoe zij hoaxes verspreiden en valse verhalen de wereld insturen.

Laten we tegenover de voorspelbare lawine van leugens het overkoepelende kader even verduidelijken. De Catalaanse politici worden beschuldigd van het ernstig schenden van de Spaanse grondwettelijke orde – door een actie die, volgens de definitie van de gevierde jurist Hans Kelsen, niet anders kan getypeerd worden dan als een staatsgreep.

Zij bevinden zich in voorlopige hechtenis louter omdat het hooggerechtshof het vluchtrisico en de recidive te hoog inschatte om hen in voorlopige vrijheid te laten. Hoeft het gezegd dat het oordeel van het Hooggerechtshof niet ongegrond is aangezien zeven andere beschuldigden – waaronder de voormalige president Carles Puigdemont – naar verschillende landen van Europa vluchtten? En omdat de gevangenen volharden in hun wil om de constitutionele orde te negeren, en hun volgelingen blijven manipuleren?

Vooraleer af te sluiten wil ik wijzen op de andere dimensie waar elke Europese burger zich rekenschap van moet geven. Wat op het spel staat in Catalonië heeft directe gevolgen voor ons allen, Europese burgers.Wat in Catalonië gebeurt, is de belangrijkste politieke uitdaging van onze tijd: het is het debat tussen democratie en demagogie, tussen burgerschap en het tribale, tussen democratische politiek en populisme en tussen de open en de gesloten samenleving.

Europese burgers moeten kritisch blijven, waarheidsgetrouw nieuws krijgen over Catalonië en beseffen dat als de tweede zijde van het debat zou overwinnen, dit het ganse Europese democratische Europese project in het gevaar brengt.

Want het Catalaanse separatisme is een oligarchisch en suprematisch project dat de rechten van miljoenen Catalanen heeft geschonden. Het heeft de Catalaanse samenleving in twee gespleten waardoor het op de rand van confrontatie staat met ernstige politieke en economische gevolgen voor Catalonië en voor heel Spanje. Het hele proces is perfect vergelijkbaar met de meest corrupte politieke tendensen die momenteel in Europa rondgaan.

Daarom kan de Europese Unie niet dubbelzinnig zijn met nationalisme, of zich afzijdig houden. Neen, men kan zich niet ‘neutraal’ opstellen tussen diegenen die een democratische rechtsstaat verdedigen en degenen die het willen breken. Men mag de eigen principes van solidariteit, burgerschap en vooruitgang voor alle burgers niet verraden, men mag de grondbeginselen die het Europese project legitimeren niet verraden.